Naldöken, Ardanuç
| Naldöken | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Naldöken Naldöken'in Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 764 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 35 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Naldöken, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Naldöken köyünü eski adı Matzalaheti'dir. Gürcüce bir yer adı olan Matzalaheti (მაწალახეთი), Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde Mazalahed (مزالخید) olarak geçer.[4] Bu yer adı geç dönemde Türkçede Mazalahat (مازالاخات) şeklini almıştır.[5]
Matzalaheti, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alıyordu. Erken ve geç Orta Çağ'da Gürcü devletleri yönetiminde olan köyü Osmanlılar 16. yüzyılın ortasında, Gürcülerden ele geçirdi. 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre köyün nüfusu 10 haneden (yaklaşık 30 kişi) oluşuyordu. Bu defterde nüfusun tamamı olarak kaydedilmiştir. Sonraki yirmi yıl içinde köyün nüfusu artmış, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine köyde 16 (yaklaşık 80) kaydedilmiştir. İki tespitte de nüfusun tamamı Hristiyan olarak kaydedilmiştir. Köy halkının 16. yüzyılda sonra Müslüman olduğu bu kayıtlardan anlaşılmaktadır.[6]
Matzalaheti köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterine göre, Hicri 1117 (1705/1706) tarihinde Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı. Hasılası 5.999 akçe olarak belirlenmiş olan köy, İbrahim adında birine tahsis edilmişti.[7]
Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi tahsil etme amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespitinde Matzalaheti'de 12 hanede 34 erkek yaşıyordu. Bu tarihte Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun 68 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Zaman içinde köyün nüfusunun azalmış olduğu bu kayıttan anlaşılmaktadır.[8]
Matzalaheti, üç yüzü yılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonar, 93 Harbi'nde (1877-1878) Rusların eline geçti. Rus idaresinde Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasında (uçastok) yer alıyordu. Bu kazaya bağlı Bica nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) beş köyünden biri, 1886 yılı tespitine göre nüfus açısından da Cuğo'dan sonra bu nahiyenin en küçük köyüydü. Matzalaheti'de, tamamı "Türk" olarak kaydedilmiş olan 128 kişi yaşıyordu.[9] Köyün adının dışında, Opçaleti (ოპჭალეთი), Morkola (მორკოლა), Hantieti (ხანთიეთი) gibi yer adları da buranın tarihsel olarak bir Gürcü yerleşmesi olduğuna işaret etmektedir. Nüfusun "Türk" olarak kaydedilmiş olması, Osmanlı döneminde Matzalaheti'nin demografik yapısının değişmiş olduğunu göstermektedir.[10]
Matzalaheti, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Artvin ve Ardahan bölgelerinden çekildi ve köy fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Türkiye'ye bırakıldı.[11]
Matzalaheti, 1922 yılında "Mazalahet" adıyla Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında bu livanın merkez kazasına bağlı Ardanuç nahiyesinin köylerinden biriydi. Nüfusu 21 hande yaşayan 81 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte de nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[12] Matzalaheti veya Mazalahet Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Naldöken olarak değiştirildi.[13] Naldöken köyü, 1935 genel nüfus sayımında, Artvin ve Rize vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 88 kişiden oluşuyordu.[14] Adının değişmiş olmasına karşın köyün eski adı yeni adıyla birlikte geç döneme kadar resmi kayıtlarda "Naldöken (Masalahet)" biçiminde kullanılmıştır.[15]
Naldöken köyünün 1,5 km doğusunda eskiden bir köy kilisesi bulunuyordu. Bu kiliseden geriye sadece yıkıntıları kalmıştır.[16]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Naldöken köyü, Artvin il merkezine 48 km, Ardanuç ilçe merkezine 6 km uzaklıktadır.[17]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 35[2] |
| 2020 | 38[2] |
| 2019 | 43[2] |
| 2018 | 31[2] |
| 2017 | 42[2] |
| 2016 | 37[2] |
| 2015 | 39[2] |
| 2014 | 38[2] |
| 2013 | 48[2] |
| 2012 | 44[2] |
| 2011 | 43[2] |
| 2010 | 40[2] |
| 2009 | 35[2] |
| 2008 | 55[2] |
| 2007 | 36[2] |
| 2000 | 54[17] |
| 1990 | 59[17] |
| 1985 | 75[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Naldoken, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Naldöken Köy Nüfusu". Nufusune.com. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 308". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 114". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;dspace.nplg.gov.geisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 123, 308". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2025.
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 38 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;ethno-kavkaz.narod.ruisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 187 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 141, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 290" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 141, 296, ISBN 9789941478178.
- ^ a b c d "Naldöken Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.