Mehmet Akan

Mehmet Akan
Mehmet Akan
Doğum	5 Aralık 1939; Birecik, Şanlıurfa, Türkiye
Ölüm	9 Temmuz 2006 (66 yaşında); İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
Milliyet	Türk
Meslek	Oyuncu, Yönetmen, Yazar

Mehmet Akan, (5 Aralık 1939, Şanlıurfa - 9 Temmuz 2006, İstanbul), Türk tiyatro ve sinema dizi oyuncusu, yönetmen, koreograf, folklorcu ve yazar.

Yaşamı

Profesyonel oyunculuğa Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu'nda adım atmıştır. “Bizimkiler” dizisindeki apartman yöneticisi Sabri Bey rolü, ona ulusal çapta ün getirmiştir.

Ortaokulu Birecik'te, liseyi Haydarpaşa Lisesinde, üniversiteyi İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümünde son sınıfa kadar okumuştur. Burada, çalışmalarını takdirle yakından takip ettiği Genç Oyuncular topluluğuna (1959) katılmıştır. Kiraz Çiçek Açıyor Aykırı Dal Üstüne (1961) ve Akçagüller ile Karagülmez (1962) adlı 2 oyunu bu toplulukta sahneledi. İlk yazarlık denemelerini burada gerçekleştirmiştir. Türk Devrim Ocakları'nda halk dansları çalıştı. Madam Helenar'dan bale dersi aldı.

Profesyonel oyunculuğa (1962) Gülriz Sururi - Engin Cezzar Tiyatrosu'nda başlayan Akan, ilk yönetmenliğini de bu toplulukta yapmıştır. Yönettiği ilk oyun Haldun Taner'in Zilli Zarife'sidir.^[1] Bu tiyatro topluluğunda profesyonel olarak 4 yıl boyunca Aklın Oyunu, Othello, Midasın Kulakları, Ferhat ile Şirin, Keşanlı Ali Destanı gibi oyunlarda rol almıştır.

Akan daha sonra Ulvi Uraz Tiyatrosu'na geçmiş, burada rol aldığı oyunların yanı sıra kendi yazdığı Ham Hum Şaralop (1968) oyununu sahnelemiştir.^[1] Daha sonra 1969'dan başlayarak Dostlar Tiyatrosu'nun kuruluş aşamasında yer almış, daha sonra bu tiyatronun çeşitli oyunlarında oyunculuk, yönetmenlik ve koreograflık yapmıştır. Burada oynadığı Abdülcanbaz, Düşmanlar, Gün Dönerken, Rosenbergler Ölmemeli, Şili'de Av, Yaz isimli oyunlarda başarılı kompozisyonlar çizdi.

Bu tiyatroya bağlı olarak HASAD'ı kurmuş, bu topluluk ile birlikte halk danslarımızdan yola çıkarak çağdaş bir dans yaratma yolunda önemli adımlar atmıştır. Bu toplulukta tanıştığı dansçı Alev Akçin ile evlenmiştir. Çiftin 1981 yılında Saliha Şirvan adında bir kızı olmuştur. 1974'te Çekoslovakya'da Keşanlı Ali Destanı'nın koreografisini gerçekleştirdi.

Yazdığı en önemli oyunlardan olan Hikâye-i Mahmud Bedreddin (1982), önce Ankara Sanat Tiyatrosu'nda, daha sonra İstanbul Devlet Tiyatroları'nda sahnelenmiştir. Bu oyunla Ulvi Uraz ve Ankara Sanatsevenler Derneğinin en iyi yönetmen, İsmet Küntay en iyi yazar ödüllerini almıştır. Geleneksel Türk tiyatrosu özelliklerinin günümüz tiyatrosunda kullanılması için önemli çabalarda bulunmuştur.

Dostlar Tiyatrosu'nda Oyun Sonu adlı oyunun provalarındayken, midesindeki bir kitlenin alınması amacıyla ameliyat olmak üzere hastaneye yatmıştır. Ameliyattan sonra kanama geçirerek 66 yaşında ölmüştür. Mezarı, Zincirlikuyu Mezarlığı'ndadır.

Sanatçının adı, doğum yeri olan Birecik'te bir caddeye ve kültür merkezine verilmiştir. Mehmet Akan Kültür Merkezi, Birecik'te her yıl çeşitli kültürel organizasyonlara ev sahipliği yapmaktadır.

Tiyatro oyunları

Filmografisi

Sinema

Gönderilmemiş Mektuplar - 2003 (yönetmen: Yusuf Kurçenli)
Duruşma - 1999 (yönetmen: Yalçın Yelence)
Kurt Kanunu - 1992 (yönetmen: Ersin Pertan)
Melodram - 1988 (yönetmen: İrfan Tözüm)
Yansıma - 1988 (yönetmen: Taner Aşkın)
Bez Bebek - 1987 (yönetmen: Engin Ayça, Gülsen Tuncer)
Gramofon Avrat - 1987 (yönetmen: Yusuf Kurçenli)
Kadının Adı Yok - 1987 (yönetmen: Atıf Yılmaz)
Aaahhh Belinda - 1986 (yönetmen: Atıf Yılmaz)
Asiye Nasıl Kurtulur - 1986 (yönetmen: Atıf Yılmaz)
Teyzem - 1986 (yönetmen: Halit Refiğ)

Dizi

Aşk Oyunu - 2005
Kurşun Yarası - 2004
Büyük Umutlar - 2004
Bir İstanbul Masalı - 2003
Tatlı Hayat - Gazete bayisi sahibi İsmail Bey rolünde - Konuk oyuncu ^[2]
Yıldızların Altında - 2002
Yeter Anne - 2002
Oğlum Adam Olacak - 1996
Yazlıkçılar - 1993
Bizimkiler - 1989
Cahide - 1989
Keşanlı Ali Destanı - 1988
Elif Ana-Ayşe Kız - 1987

Ödülleri

1981: Sanat Kurumu - En İyi Yönetmen, "Hikâye-i Mahmut Bedrettin" adlı çalışmasıyla

Kaynakça

Özel

^ ^a ^b AST 45. Yıl Kitabı, Haz: R. Onur Duru, Şenol Önder. s.128
^ "Konuk Oyuncu Tatlı Hayat". 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.

Genel

Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. 1 (3. bas.). İstanbul: YKY. Mart 2010. s. 47-48. ISBN 9789750805684.

Dış bağlantılar

IMDb'de Mehmet Akan
Sinema Türk'te Mehmet Akan^{[ölü/kırık bağlantı]}
Mehmet Akan 20 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı

[AST45-1] AST 45. Yıl Kitabı, Haz: R. Onur Duru, Şenol Önder. s.128

[2] "Konuk Oyuncu Tatlı Hayat". 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.

[1]

[2]