Menarş
Menarş (Yunanca: Grekçe: μήν (mēn); "ay" + Grekçe: ἀρχή (arkhē); "başlangıç"), dişi insanlarda görülen ilk âdet döngüsünü tanımlar. Terim sosyal ve bilimsel açıdan, kadınlarda doğurganlığın başladığını göstermesinden ötürü, ergenlik döneminin en önemli olaylarından biri olarak kabul edilir.
Menarş yaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]
After: Boaz (1999)[1]
Pek çok kız farklı yaşlarda ilk âdet kanamalarını tecrübe eder. Ortalama olarak menarş 12 ile 15 yaşları asında gerçekleşir.[2][3] Bu zamnalama farklılıklarının, genetik, beslenme ve genel sağlık faktörlerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.[4] Bazen yaş, sekize kadar inebilir ve bu durum, normal olabilir.[5] Bu ilk regl, genellikle gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere göre daha geç başlayabilir.[6] Ortalama menarş yaşı ABD'de yaklaşık 12,5;[7] Kanada'da 12,7;[8] Birleşik Krallık'ta 12,9[9] ve İzlanda'da 13,1'dir.[10] Türkiye'de yürütülmüş bir çalışma İstanbul'daki kızların medyan menarş yaşını 12.74 yıl olarak bulmuştur.[11]
Fizyoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Menarş, ergenlikte meydana gelen, aşağıdaki fiziksel süreçlerin sonucunda oluşan bir olaydır.
- Yeterli vücut kütlesine ulaşma (17% yağ oranı).[12]
- Hipotalamusta bulunan gonadotropin-salınım hormonu (GnRH) pals jeneratörünün disinhibe olması.
- Pitüiter bez hormonlarına tepki olaraka yumurtalıklar tarafından östrojen salgılanması.
- 2-3 senelik bir zaman aralığı içinde östrojenin, kalçaları, memeleri ve rahmi büyütmesi, boyu uzatması, yağ oranını arttırması.
- Östrojenin endometriyumu büyümeye ve damarlanmaya teşvik etmesi.
- Hormon seviyelerindeki dalgalanmaların endometriyuma sağlanan kan miktarında değişiklikler meydana getirmesi.
- Endometriyal dokunun aldığı kan miktarındaki ve hormonlardaki dalgalanmalar damar ve dokuların kan ile birlikte vücuttan atılması.
Menarşın oluşmasına işaret eden özel bir hormon keşfedilmemiştir, ancak dalgalanarak yükselenen östrojen seviyesinin endometriyumu kalınlaştırması sonucunda oluştuğu düşünülmektedir.
Âdet kanaması taze ve pıhtılaşmış kan ile endometriyal dokunun bir kombinasyonundan oluşmaktadır. Menarş sonucu oluşan akıntı, ilerleyen yaşlarda oluşucak akıntılarla kıyaslandığında genellikle daha açık renkli ve daha az olmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Boaz N. T. (1999): Essentials of biological anthropology. Prentice Hall, New Jersey, 0-13-080793-1.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Jones2011isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Karapanou, O.; Papadimitriou, A. (2010). "Determinants of menarche". Reprod Biol Endocrinol. Cilt 8. s. 115. doi:10.1186/1477-7827-8-115. PMC 2958977
. PMID 20920296.
- ^ "At what age does a girl get her first period?". National Women's Health Information Center. 23 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2011.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Women2014Menisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Diaz2006isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Anderson SE, Dallal GE, Must A (Nisan 2003). "Relative weight and race influence average age at menarche: results from two nationally representative surveys of US girls studied 25 years apart". Pediatrics. 111 (4 Pt 1). ss. 844-50. doi:10.1542/peds.111.4.844. PMID 12671122.
- ^ Al-Sahab B, Ardern CI, Hamadeh MJ, Tamim H (2010). "Age at menarche in Canada: results from the National Longitudinal Survey of Children & Youth". BMC Public Health. Cilt 10. s. 736. doi:10.1186/1471-2458-10-736. PMC 3001737 . PMID 21110899.
- ^ Hamilton-Fairley, Diana (2004) [1999]. Lecture notes on obstetrics and gynaecology (PDF) (2. bas.). Blackwell. s. 29. ISBN 978-1-4051-2066-1. 9 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mart 2019.
- ^ Macgússon TE (Mayıs 1978). "Age at menarche in Iceland". Am. J. Phys. Anthropol. 48 (4). ss. 511-4. doi:10.1002/ajpa.1330480410. PMID 655271.
- ^ Atay, Z.; Turan, S.; Guran, T.; Furman, A.; Bereket, A (13 Haziran 2011). "Puberty and Influencing Factors in Schoolgirls Living in Istanbul: End of the Secular Trend?". Pediatrics. 128 (1). ss. e40-5. doi:10.1542/peds.2010-2267. PMID 21669888.
- ^ Frisch RE (Ağustos 1987). "Body fat, menarche, fitness and fertility". Human Reproduction. 2 (6). ss. 521-33. doi:10.1093/oxfordjournals.humrep.a136582. PMID 3117838. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi13 Mart 2019.
