Meslek hastalıkları

Meslek hastalığı, belirli bir meslek ya da sanayi kolunda çalışanlarda çalışılan ortamdan, işin niteliğinden ya da çalışma koşullarından dolayı, bedensel ya da ruhsal bütünlüğün bozulmasıyla ortaya çıkan hastalıkların ortak adıdır. İş kazası ile meslek hastalığı arasındaki temel fark, ilkinde ani bir gelişmeye yol açan bir olay bulunmasına karşılık, ikincisinde sağlığın tedrici bir gelişme sonucunda bozulmasıdır.^[1] Türkiye'de Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre (Kanun Numarası 5510, Resmî Gazete:16.6.2006–26200) meslek hastalığı; çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık ya da ruhî arıza hâlidir.^[2]

Meslek hastalıkları çoğunlukla kronik seyirli hastalıklardır ve uzun süreli etkilenme sonucunda meydana gelir. Bu yüzden meslek hastalığı tanımında bazı mesleklerde çalışıyor olmanın yanı sıra, belirli bir işyerinde uzunca bir süreden beri çalışıyor olma özelliği yer almalıdır.

Yaygın meslek hastalıkları

Başlıca meslek hastalıkları şunlardır:^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]^[8]^[9]

Kimyasal maddelerin neden olduğu hastalıklar

Kimyasal kökenli çevre kirliliğinde saptanan hastalıklardır.

Kimyasal madde ateşi

Çalışma ortamında metal buharı ya da polimer içeren madde buharı bulunanlarda görülen, gribal infeksiyon bulguları ön planda olduğu durumdur.

Solunum sistemi hastalıkları

Pnömokonyozlar (başlıcaları): Silikozis; Asbestozis (perikard ve/veya plevra kalınlaşması, seröz ya da fibrinli plörit); Kömür madencileri pnömokonyozu (antrakoz); Metal tozları pnömokonyozu; Welders pnömokonyozu; Grafit fibrozisi
Alerjik alveolit: Akut alerjik reaksiyonlar; Bisinoz (byssinosis); Berilliyozis (berylliosis)
Üst solunum yolları patolojileri: Alerjik rinit; Alerjik gırtlak ödemi; Burun bölmesi lezyonları
Gırtlak ve ses hastalıkları: Ses teli nodülü; gırtlak kasları felci

İyonlaştırıcı radyasyonun etkileri

Akut radyasyon sendromu; Kronik dermatit; Kemik iliği inhibisyonu; Radyasyon kataraktı; Deri kanserleri

Kanserler

Akciğer kanseri; Mezotelyoma (plevra, periton); Lösemi; Deri kanserleri; Mesane kanseri; Karaciğer kanseri; Üst solunum yolları kanserleri

Deri hastalıkları

Kontakt dermatit (alerjik, kimyasal); Akneler; Candida infeksiyonları (özellikle tırnaklarda); Hayvan atıklarından kökenli infeksiyonlar; Ürtiker; Dermatozlar

Lokomotor sistem hastalıkları

Eklem ve eklem kılıfları patolojileri; Tendon yangıları; Omuz eklemine özgü patolojiler; Kemiklerde yorgunluk kırıkları

Periferik sinir sistemi hastalıkları

Karpal tünel sendromu; Guyoni tünel sendromu; Çömelerek çalışanlarda n.fibularis lezyonları; Ulnar sinir patolojileri

İşitme sorunları

Gürültü kökenli işitme sorunları
Makina sesinden kulak zarının zarar görmesi

Vibrasyon (titreşim) sendromu

Vibrasyon angionöropatisi; Osteoartiküler patolojiler; Angionöropatisi + Osteoartiküler patolojiler

Yüksek atmosfer basıncı

Dekompresyon hastalığı; Barotravma

Sıcaklık değişimleri

Sıcak çarpması; Soğuk yanıkları

Göz hastalıkları

Alerjik konjunktivit; Radyasyon (ultraviole) konjunktiviti / kataraktı; Viral konjunktivit / keratit; Toksik gazlara bağlı kornea lezyonları; Radyasyona bağlı retina ve koroid dejenerasyonları; İyonlaştırıcı radyasyon kataraktı

İnfeksiyon hastalıkları

Bakteri/Virüs/Parazit hastalıkları (Sağlıkçılar, Hayvancılık işleri, Temizlik işleri)

Meslek hastalıklarının yaygın olarak görüldüğü iş kolları

Solunum sistemi hastalıkları

Akciğer ödemi, Zatürre, KOAH, akciğer kanseri^[3]^[4]^[6]^[7]^[8]

İş kolu: Tekstil üretimi, boyacılık, et paketleme, hayvancılık, radyoloji, motorlu araç gazları, endüstriyel hava kirliliği, ısınma kökenli hava kirliliği, madencilik

Kirleticiler: Arsenik, asbest, krom, demir oksit, radyasyon, berilyum, ozon, azot oksitler, karbon monoksit, tekstil tozları, vinil klorür, teflon tozları

Kalp-damar (kardiyovasküler) sistem hastalıkları

Ateroskleroz ve komplikasyonları^[3]^[4]

İş kolu: Motorlu araç gazları, endüstriyel hava kirliliği, ısınma kökenli hava kirliliği, selofan ve plastik işçiliği, motorlu araç tamirciliği, madencilik

Kirleticiler: Karbonmonoksit, hidrojen sülfür, baryum, organik fosfor bileşikleri

Sindirim sistemi hastalıkları

Erozyonlar, ülserler, kanamalar, karaciğer nekrozları, siroz, karaciğer kanseri^[3]^[4]

İş kolu: Mücevher işçiliği, kuru temizleme, soğutma sistemleri işçiliği, gıda üretimi, matbaacılık, akü ve pil işçiliği, boya üretimi

Kirleticiler: Metaller (kurşun, kadmiyum, fosfor, berilyum, arsenik), klorlu Hidrokarbonlar, nitrozaminler, vinil klorür, aflatoksin, bakteri toksinleri

Üriner sistem

Kronik böbrek hastalıkları, mesane kanseri^[3]^[4]

İş kolu: Kurşun işçiliği, tekstil üretimi, akü üretimi

Kirleticiler: Kadmiyum, kurşun, cıva, organik boyalar, halojenli hidrokarbonlar

Sinir sistemi

Ekstrapiramidal bozukluklar, periferik nöropatiler^[3]^[4]

İş kolu: Ağaç işçiliği, boyacılık, ekzoz gazları, ısı yalıtımcılığı, kurşun işçiliği, tekstil üretimi, petrokimya, pestisitler, akü işçiliği, bozuk gıdalar

Kirleticiler: Cıva, manganez, kurşun, karbon monoksit, flor bileşikleri, organik fosfor bileşikleri, hekzan, ağaç koruyucu maddeler

Kaynakça

^ "Meslek hastalıkları". 9 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2011.
^ ^a ^b Meslek Hastalıkları ve İşle İlgili Hastalıklar Tanı Rehberi, İSGİP, 2020 10 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Çöloğlu AS. Kimyasal Zararlara Bağlı Ölümler. Adli Tıp Ders Kitabı, s.183-229, Editörler: C.Çakalır, Z.Soysal, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları, Rektörlük No.: 4165, Fakülte No.: 224, İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi, İstanbul, 1999
^ Greenberg MI, Vearrier D. Metal fume fever and polymer fume fever. Clin. Toxicol., (Philadelphia), 53(4):195-203, 2015
^ ^a ^b Zacharisen MC, Fink JN. Hypersensitivity pneumonitis and related conditions in the work environment. Immunol. Allergy Clin. North Am. 31(4):769-786, 2011
^ ^a ^b Karkhanis VS, Joshi JM. Pneumoconioses. Indian J. Chest Dis. Allied Sci, 55(1):25-34, 2013
^ ^a ^b Beckett WS. Occupational respiratory diseases. N. Engl. J. Med. 342(6):406–413, 2000
^ Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981

[1] "Meslek hastalıkları". 9 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2011.

[:5-2] Meslek Hastalıkları ve İşle İlgili Hastalıklar Tanı Rehberi, İSGİP, 2020 10 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[:0-3] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015

[:1-4] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Çöloğlu AS. Kimyasal Zararlara Bağlı Ölümler. Adli Tıp Ders Kitabı, s.183-229, Editörler: C.Çakalır, Z.Soysal, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları, Rektörlük No.: 4165, Fakülte No.: 224, İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi, İstanbul, 1999

[5] Greenberg MI, Vearrier D. Metal fume fever and polymer fume fever. Clin. Toxicol., (Philadelphia), 53(4):195-203, 2015

[:2-6] Zacharisen MC, Fink JN. Hypersensitivity pneumonitis and related conditions in the work environment. Immunol. Allergy Clin. North Am. 31(4):769-786, 2011

[:3-7] Karkhanis VS, Joshi JM. Pneumoconioses. Indian J. Chest Dis. Allied Sci, 55(1):25-34, 2013

[:4-8] Beckett WS. Occupational respiratory diseases. N. Engl. J. Med. 342(6):406–413, 2000

[9] Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]