Barotravma
Barotravma(Basınç Sarsısı), vücuda etki eden basıncın değişmesine bağlı olarak oluşan bazı rahatsızlıklara verilen ad.[1] İnsan vücudundaki orta kulak, sinüsler, akciğerler ve bağırsaklar gibi hava boşluklarına sahip bölümler, hava basıncındaki değişikliklere bağlı olarak genişler veya daralır. Bu basınç değişimleri ani gerçekleşirse, boşlukları çevreleyen dokulara (örneğin kulak zarı) zarar verebilir.[1]
İnsan deniz seviyesinde yaklaşık 760 mmHg (1013,25 hPA) atmosfer basıncında yaşamaya adapte olmuştur.[1] Bu basınç seviyesi, su altındaki derinliklerden veya atmosferin üst tabakalarından oldukça farklıdır. İnsan vücudunun büyük kısmı katı veya sıvı dokulardan meydana gelir ve basınç değişikliklerinden fazla etkilenmez. Ancak hava boşlukları basınç değişiklerinden etkilenirler. Örneğin denizaltı ile dalan bir denizci nefes vermeden, ani bir şekilde yüzeye çıkarsa göğüs kafesinde genişleyerek sıkışan hava akciğerlerin delinmesine neden olabilir.[1] Barotravmalar oluş biçimine veya organ ve doku hasarına göre sınıflandırılırlar. Örneğin; dalış barotravmaları veya akciğer barotravması ya da kulak barotravması gibi.[2][3]
Dalış Barotravmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kulak Barotravması
[değiştir | kaynağı değiştir]Kulak barotravmaları, dış kulak, orta kulak ve iç kulak barotravmaları olarak ayrılır. En çok orta kulak barotravması görülür, dalgıçların %10 ile %30'u orta kulak barotravması yaşamaktadır. Dış kulak yolu barotravması genellikle çıkış esnasında dalış giysisi veya kulak kirinin dış kulak yolunu kapası nedeniyle oluşur. İç kulak barotravması nadir görülür, aşırı valsalva yapılması gibi mekanik nedenlerle oluşur. değişen derecelerde işitme kaybına ve vertigoya (baş dönmesi) neden olabilir.[2][3][4]
Sinüs Barotravması
[değiştir | kaynağı değiştir]Sinüslerde oluşan bir tıkanıklık sinüs barotravmasına yol açabilir. Baş ağrısı ve burun kanaması ile belirti verebilir.[4]
Maske Barotravması (Maske Sıkışması)
[değiştir | kaynağı değiştir]İniş safhasında dalgıcın maske içerisine hava göndermemesi nedeniyle oluşan vakum (negatif basınç) etkisiyle, gözde ve maskenin kapsadığı alanlarda oluşan küçük kanamalar olmasıdır.[4]
Pulmoner Barotravma (Akciğer Barotravması)
[değiştir | kaynağı değiştir]Tüplü dalışlarda (SCUBA diving) çoğunlukla dalgıcın nefesini tutarak yukarı çıkması soncu oluşur. Dalgıç yüzeye yaklaştıkça, akciğerlerde tutulan hava basıncın düşmesiyle genişlemeye başlar. Genişleyen hava akciğerin yırtılmasına sebep olabilir.[2][3]
Diğer Barotravmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Diş barotravması[5]
Sindirim sistemi barotravması
Genital barotravma[6]
Patlamaya bağlı barotravmalar[7]
Valsalva Önlemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Valsalva, ağzı ve burnu tıkayarak nefes vermeye çalışma hareketidir.[8] Bu hareket göğüsteki ve orta kulaktaki havanın basıncını artırarak iç basıncın dışarıdaki basınç ile eşitlenmesine yardımcı olur.[8] Özellikle yüksek irtifâlardan hızlı bir şekilde alçalırken orta kulaktaki havanın daralması nedeniyle kulak zarının içeriye doğru hareketine bağlı olarak oluşan rahatsızlığı gidermekte kullanılır. Alçalma esnasında yutkunma ve sakız çiğneme de orta kulak basıncının dengelenmesine yardımcı olabilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "barotrauma." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ^ a b c US Navy Diving Manual, 6th revision. United States: US Naval Sea Systems Command. 2006. Retrieved 2008-05-26.
- ^ a b c Brubakk, A. O.; T. S. Neuman (2003). Bennett and Elliott's physiology and medicine of diving, 5th Rev ed. United States: Saunders Ltd. p. 800. ISBN 0-7020-2571-2.
- ^ a b c Marx, John (2010). Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice 7th edition. Philadelphia, PA: Mosby/Elsevier. p. 1907. ISBN 978-0-323-05472-0.
- ^ Yehuda Zadik (April 2009). "Barodontalgia". J Endod 35 (4): 481–5.doi:10.1016/j.joen.2008.12.004. PMID 19345791. Retrieved 2009-06-01
- ^ Harris, Richard (December 2009). "Genitourinary infection and barotrauma as complications of 'P-valve' use in drysuit divers". Diving and Hyperbaric Medicine : the Journal of the South Pacific Underwater Medicine Society 39 (4): 210–2.PMID 22752741. Retrieved 2013-04-04.
- ^ Torkki, Markus; Virve Koljonen; Kirsi Sillanpää1; Erkki Tukiainen; Sari Pyörälä; Esko Kemppainen; Juha Kalske; Eero Arajärvi; Ulla Keränen; Eero Hirvensalo (August 2006). "Triage in a Bomb Disaster with 166 Casualties". European Journal of Trauma 32 (4): 374–80. doi:10.1007/s00068-006-6039-8
- ^ a b "Valsalva manoeuvre." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
| Hava araçları | Askerî uçak • Balon • Cayrokopter • Hafif hava aracı • Helikopter • Paraşüt • Paramotor • Planör • Uçak • Yamaç paraşütü • Yelken kanat • Yolcu uçağı • Zeplin |
|---|---|
| Uçuş türleri ve safhaları | Alet uçuşu • Aerobasi • Bekleme • Gece uçuşu • Görerek uçuş • İniş • Kalkış • Kol uçuşu • Meydan turu • Rule • SFVR • Yaklaşma |
| Kurum ve kuruluşlar | |
| Mürettebat | |
| Lisans ve derecelendirmeler | |
| Havacılık tıbbı | |
| Hava sahaları | |
| Hizmetler ve birimler | |
| Belge ve yayınlar | |
| Sürat | |
| Yükseklik | |
| Atmosfer | |
| Seyrüsefer yardımcıları | |
| Hava tahmin ve raporları | |
| Acil durum ve kazalar | |
