Milo Manara
| Milo Manara | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Maurilio Manara 12 Eylül 1945 Luson, İtalya Krallığı |
| Milliyet | İtalya |
| Tür | Çizgi roman |
| Edebî akım | Erotik edebiyat |
| Önemli ödülleri | tam liste |
Etkiledikleri | |
Etkilendikleri | |
| İmza |  |
| Resmî site | |
Maurilio Manara ya da bilinen adıyla Milo Manara (d. 12 Eylül 1945, Luson), dünyaca ünlü İtalyan çizgi roman sanatçısı.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Gençliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuzey İtalya'nın Trentino-Alto Adige/Südtirol özerk bölgesine bağlı Lüsen (İtalyancası: Luson) kasabasında doğan Maurilio Manara, son derece fakir bir ailede büyüdü. Öğretmen bir annenin ve alt seviye bir kaymakam babanın geçindirmeye çalıştığı Manara ailesi, babanın işi yüzünden kasaba kasaba dolaşmak zorunda kaldı.[2] Tüm diğer kardeşleri gibi çocukluğu boyunca çalışmak zorunda kalan Manara, 12 yaşından itibaren sipariş üzerine dekoratif panel süslemeleri yaptı.[3]
Resme olan doğal yeteneğini izlemeye karar veren Manara, eğitimini Verona kentinde bir sanat lisesinde devam ettirme kararını verdi. Eğitimine Venedik Mimarlık Fakültesi'nde devam eden Manara, bu okulu mezun olmaksızın terkeder. Resim bölümünü bitirmek için yaptığı girişimse üniversite hocalarıyla yaptığı sert polemiklerin ardından hüsranla sona erdi.
Fotoromandan çizgi romana
[değiştir | kaynağı değiştir]1960'ların sonlarına doğru Milano'daki yayınevlerinde çizer ve çizgi romancı olarak iş arayan Manara, iş deneyiminin azlığı nedeniyle başarısız olur. Bu uzun süren işsizlik dönemi, bir arkadaşının Milo Manara'yı yayıncı Furio Viano ile tanıştırmasıyla son bulur ve Manara ilk işlerini 1969'da yaratmaya başlar. Manara'nın ilk çizimleri, aslında bir fotoroman dergisi olan Genius'da karşımıza çıkar. Ekonomik nedenlerle fotoromandan çizgi romana dönen Genius dergisi, günümüzde İtalyan Fumetto Nero akımının önemli ve kült eserleri arasında sayılmaktadır.
Genius dergisinde yaptığı işler Renzo Barbieri tarafından farkedilen Milo Manara, 1969-1975 yılları arasında porno-erotik bir yayın politikası izleyen Ediperiodici Yayınevi için çalışır. İlk olarak Terror isimli dergide çizen Manara, bir süre sonra bir kadın korsanın maceralarını konu alan Jolanda de Almaviva dergisine geçer. Yüzünü 1970'li yılların Avusturyalı sinema yıldızı Senta Berger'den alan Jolanda de Almaviva, denizlerde maceradan maceraya koşan bir erotik bir deniz korsanıdır ve 1970'in Ekim ayından 1974'ün Ağustos'una kadar olan dönemde yayınlanmıştır.
Corriere dei Ragazzi
[değiştir | kaynağı değiştir]1974'te bir çocuk dergisi olan Corriere dei Ragazzi için çizmeye başlayan Manara, Mino Milani gibi prestijli İtalyan yazar/tarihçilerinin kaleme aldığı tarihi olayları çocuklar için çizgi romana dönüştürmeye başlar. Kimi zaman tarihi olayları kimi zaman ise ilginç olguları irdeleyen bu maceralar, Corriere dei Ragazzi dergisinin müthiş satış rakamlarına ulaşmasını sağladı. 1975-1976 yılları arasında derginin neredeyse tüm sayılarını çizen Manara, aralarında General Custer, Neron, Robespierre, Truvalı Helen, Alfred Nobel, Oppenheimer, Attila gibi tarihi kişiliklerin hayatlarını konu alan çok sayıda çizgi romanı hayata geçirdi.
1976 yılında Corriere dei Ragazzi dergisinin isim değiştirerek daha güncel ve magazinsel konuların ele alındığı devamı olan Corrier Boy dergisinde de kısa bir süre çalışan Milo Manara, burada esin kaynağını James Dean'den alan Chris Lean isimli bir hayali kahramanın polisiye maceralarını çizdi.
Lo Scimmiotto
[değiştir | kaynağı değiştir]
1976'da Manara, ünlü İtalyan çizgi roman dergisi Linus'un aylık macera eki Alterlinus'ta en önemli politik işlerinden biri olarak kabul edilen Lo Scimmiotto'yu (Maymun) gerçekleştirir. Klasik Çin Edebiyatı'nın en büyük dört kitabından biri olarak kabul edilen ve 16. yüzyıl Ming dönemi yazarı Wu Cheng'en'in kaleme aldığı Maymun romanı, Manara tarafından Lo Scimmiotto'da çizgi romana aktarılır. Milo Manara'nın artık olgunlaştığı eser olarak kabul edilen Lo Scimmiotto, Mao ve Çin Kültür Devrimi'ne göndermeler yapan, usta işi bir politik eleştiridir.[4]
1968'in çiçek çocuklarının özgür aşk felsefesinin ve psiko-delik öğelerin iç içe geçtiği macera, gerçeküstücü bir anlatımla ironi arasında gidip gelir. Erotizm dozunun yüksek olduğu macera, Milo Manara'nın bugün klasikleşen erotik çizim stilinin de oturduğu örnekleri içermektedir.
Resimli ansiklopediler dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]1976-1978 arasında Milo Manara, ünlü Fransız ansiklopedisi Larousse için çalıştı. Bu dönemde Fransız Larousse Yayınevi için Resimli Fransa Tarihi, Dünya'nın Keşfi, Çin gibi pek çok resimli ansiklopedinin hazırlanmasına katkıda bulundu. Yine aynı dönemde İtalyan Mondadori yayınevi için metinlerini ünlü İtalyan yazar Enzo Biagi'nin yazdığı ve günümüzde ünlenmiş neredeyse tüm İtalyan çizgi romancılarının yer aldığı Storia d'Italia a Fumetti di Enzo Biagi kitabının üç başlığını çizdi.
Macera çizgi romanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Milo Manara 1978'de karşımıza Cepim (Sonrasında Sergio Bonelli Editore'ye dönüştü) için çizdiği Un Uomo, Un Avventura serisi ile karşımıza çıkar. Hugo Pratt, Aurelio Galleppini, Sergio Toppi, Guido Crepax, Ivo Milazzo gibi usta çizerlerin yer aldığı bu 30 kitaplık seride, Alfredo Castelli'nin yazmış olduğu L'Uomo delle Nevi isimli öyküyü çizgi romana dönüştürür. Himalayalar'da Yeti isimli bir yaratığı arayan bir keşif ekibinin macerası, birkaç yıl sonra doğacak olan Martin Mystère karakterinin de habercisidir.
Manara bu dönemde aralarında Charlie Mensuel, Pilote ve L'Écho des Savanes gibi Fransız-Belçika gençlik dergilerine çeşitli maceralar çizmeye başlar. A Suivre dergisi için HP & Giuseppe Bergman isimli bir macera çizer. Sonrasında 20 farklı macerada karşımıza çıkan Giuseppe Bergman tipi, Milo Manara'nın macera ile erotizm arasındaki kendi çizgisini yaratmaya başladığı dönemin ilk hayali kahramanıdır. Bu macera dizisinin başlığında geçen HP kısaltması, Milo Manara'nın ustası olarak kabul ettiği Hugo Pratt'a saygı[5] ve biraz da şaka amaçlı olarak yaratılmış bir diğer hayali kahramanın adıdır.
Milo Manara'nın bir çeşit Alter-ego'suna dönüşen Giuseppe Bergman tipiyle 1980 yılında Un Autore in Cerca di Sei Personaggi isimli macerada, sonrasında ise 1982'de Dies Irae'de karşılaşıyoruz.
1981 yılında Manara tarafından hem senaryosu yazılan hem de çizilen Western türü bir çizgi roman olan L'uomo di Carta, Fransız Dargaud Yayınevi tarafından siparişi üzerine hayata geçti. Manara bu macerayla birlikte İtalyan çizgi romanının klasikleşmiş Western çizgisinden uzaklaşmaya başlarken, içinde ciddi bir alaycılık ve bugünün sorunlarını tartışan yeni ve farklı bir Western türüne hayat verir. Maceranın erotizm yükü, bu çizgi romanın kızılderili kadın kahramanlarından biri olan Coniglia Bianca'nın (Beyaz Tavşan) omuzları üzerindedir ama öte yandan güçlü bir mizah duygusu tüm maceraya eşlik eder.
Playmen ve ünlenme
[değiştir | kaynağı değiştir]
Milo Manara'nın uluslararası camiada büyük bir üne kavuşmasını sağlayan olay ise 1982'de İtalyan Playmen dergisine çalışmasıyla başlar. Playmen dergisine çizdiği Il Gioco, sanatçının muazzam bir üne kavuşmasını sağladı.
Il Gioco, toplumun üst tabakasına ait Claudia Cristiani isimli güzel bir kadının gizemli bir uzaktan kumandayla en olmadık anlarda cinsellik dürtülerine yenilmesi ve bastırdığı fantezilerini yaşamaya başlamasını konu edinmektedir. Güçlü erotik içeriğiyle dikkatleri üzerine çeken öyküsü, yayınlandığı döneme göre son derece cesur bir içeriğe ve çizimlere sahiptir. 1980'lerde tüm dünyada patlama yapan pornografinin tuzağına düşmeyen öyküsü, burjuva ikiyüzlülüğüyle alay eden bir ince mizahı da içermektedir.[4]
Yayınlandığı tüm dillerde söz konusu yayının yüksek satış rakamlarına ulaşmasına neden olan Il Gioco, Fransa'da Le Declic, İngiltere ve ABD'de ise Click adıyla ünlendi. Le Declic sadece Fransa'da 1 milyon adetten fazla sattı[5].
Büyük bir başarı kazanan Il Gioco'nun büyük başarısı, Manara'yı üç devam hikâyesi daha üretmeye yöneltir. Bu yeni maceralarda da sosyal eleştiri ve güncel sorunlara göndermeler görülür: Amazon ormanlarının ve yoksul halkların sömürülmesinden politik yolsuzluğa ve iktidar çevrelerindeki çürümüşlüğe kadar. Il Gioco 2 (1991), Totem dergisinde yayımlanır ve Manara'nın 1986’da Il Profumo dell'Invisibile için yarattığı Miele karakterini de kullanır; bu karakter daha sonra Candid Camera (1988) gibi kısa hikâyelerde de yer alır. Ardından Il Gioco 3 (1993) gelir. Dördüncü bölüm olan Il Gioco 4 (2001) ise bizzat Manara'nın da kabul ettiği üzere, önceki eserlerin ironisinden ve hafifliğinden yoksundur; daha kirli bir çizim tarzı ve daha karanlık bir temaya sahiptir: siyasi entrikalar, yolsuzluklar ve çokuluslu şirketlerin gölgesinde ilerler.
Manara'nın erotik çizer olarak başarısı İtalya'da özellikle 1984'te belirginleşir; çünkü yayınevi Edizioni Nuova Frontiera, Playmen'de çıkan bölümleri bir araya getirerek Il Gioco'yu geniş okuyucu kitlesine ulaşan bir albüm halinde basar. Bu serüven yalnızca İtalya'da değil, uluslararası alanda da büyük yankı uyandırır ve Manara'yı çizgi roman tarihine -yalnızca İtalya değil, dünya ölçeğinde- "Eros'un Ustası" etiketiyle geçirir. Il Gioco defalarca yeniden basılır ve eserden, Jean-Louis Richard'ın yönettiği, başrolde Florence Guérin'in oynadığı Le Déclic adlı bir film de uyarlanır.
Türkiye'de Kemal Aratan tarafından Limon dergisinde Çıt adıyla yeniden çizilen Il Gioco/Le Declic macerası, derginin Türkiye'deki satışlarının artmasına neden oldu.
80'ler ve ortaklaşa çalışmalar dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim 1983'te Manara, Nathaniel Hawthorne'un Kızıl Mektup romanından esinlenen ve Hugo Pratt'ın hikâye örgüsü ve sahneleri üzerine inşa edilen Tutto Ricominciò con un Estate Indiana (Her Şey Bir Pastırma Yazında Başladı) macerasını çizmeye başladı. İlk olarak ünlü İtalyan çizgi roman dergisi linus'un yan yayınlarından biri olan Corto Maltese çizgi roman dergisinde yayınlanan ve sonrasında albümleştirilen Tutto Ricominciò con un Estate Indiana; iki sanatçının en büyük başyapıtlarından ve İtalyan çizgi romanının en iyi eserlerinden biri olarak kabul edilir.
1986 yılında, Totem dergisinde, Manara Il Profumo dell'Invisibile (Görünmeyenin Kokusu) albümünü yayınlar. Bu eser, başkarakter Miele'nin cazibesini ön plana çıkararak büyük bir başarı elde etmesini sağlar. Bu dönemde İspanyol sinema yönetmeni Pedro Almodóvar ile ise Le Feu aux Entrailles macerasında işbirliği yapmıştır.
Manara'nın kısa öyküleri epey fazladır. Özellikle kariyerinin ilk yıllarında, bazı öykülerinde son derece başarılı ve dengeli sonuçlar elde ederken, bazen daha sıradan ve daha az önemli hikâyelere yönelmiştir. Örneğin; L'Espresso Più dergisinin ekinde, sonra Comic Art'ta yayımlanan 1988 tarihli Candid Camera serisinin başrolünde yine çekici Miele karakteri yer alır. Bunun yanı sıra, konular ve tarz bakımından çeşitlilik gösteren pek çok öykü vardır: Açıkça erotik olanlar, örneğin Manara'nın sadık bir okuyucusunun mektuplarını resimlediği kışkırtıcı Il Diario di Sandra F. (Sandra F.'nin Günlüğü); anlatı yönünü öne çıkaranlar ise bilimkurgu temalı Fone veya Hugo Pratt'a adanan Dedicato a Corto Maltese gibi eserlerdir. Bu eserler, Manara'nın Pratt'ın çalışmalarını ne kadar iyi tanıdığını ve Corto Maltese karakterlerini ne derece özümsediğini göstermektedir.
Milo Manara'nın kısa hikâyeleri, yıllar boyunca farklı dergiler için üretildi; Orient Express'ten Andrea Pazienza ve Vincenzo Sparagna'nın yönettiği Frigidaire dergisine[6] kadar... 25 Aralık 1982 tarihli Frigidaire dergisinde yayınlanan L'Ultimo Tragico Giorno di Gori Bau e Callipigia Sister hikâyesi, bir cehenneme iniş öyküsüdür ve Milo Manara'nın yıllar sonra Roberto Benigni ile yapacağı Dante albümünün de ipuçlarını vermektedir.
1989 yılının Temmuz ayında Milo Manara, Corto Maltese dergisinde Federico Fellini'nin çekilemeyen bir film için yazdığı bir senaryosundan uyarlanan Viaggio a Tulum adlı çizgi romanı yayımlar. Benzer bir şekilde, Il Grifo dergisinde Manara, yine Federico Fellini'nin senaryosunu yazdığı Il Viaggio di G. Mastorna, Detto Fernet adlı yapıtı da yayımlar.
90'lı yıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Milo Manara'nın Federico Fellini ile çizgi roman dünyasındaki ilişkisinin diğer uzantısı, elbette sinemadır. Manara, Fellini'nin ölmeden önceki son eseri olan La Voce della Luna (Ayın Sesi) filminin afişini tasarlar.
1991 yılında, Il Grifo dergisi sayfalarında, Manara ile Pratt'ın tarihî-macera havasındaki yeni bir serüven için geçmişteki ünlü işbirliği yeniden canlanır. 1900'lerin başında Arjantin'de geçen bu yeni maceranın adı El Gaucho'dur. Hikâye, Buenos Aires'te konuşlanmış bir İngiliz askerî birliği ile subayları eğlendirmek üzere gönderilmiş kızlarla dolu bir genelev gemisinin serüvenlerini anlatır. Çizgi romanın kadın başkahramanı Molly Malone, Nancy Brilli'nin görünüşünden esinlenilerek yaratılmıştır. Genç davulcu Tom Browne, Molly'ye delicesine âşıktır ve bu karşılıksız/çatışmalı aşk, İngiliz işgalleri döneminde Arjantin'in yaşadığı medeniyetler çatışmasının arka planında yer almaktadır.
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1977: Premio Albertarelli[7]
- 1978: Yellow Kid ve Gran Guinigi En İyi İtalyan Çizer Ödülü, 13° Lucca Uluslararası Çizgi Roman Festivali[8]
- 1982: Premio Italia, En İyi İtalyan Çizer Ödülü, HP & Giuseppe Bergman için[9]
- 1985: Premio ANAF, Nel Solco della Tradizione albümü için[7]
- 1986: Premio ANAF[7]
- 1987: Angoulême Uluslararası Çizgi Roman Festivali, En İyi Yabancı Çizgi Roman Kitabı, Her Şey Bir Pastırma Yazında Başladı (Hugo Pratt ile birlikte)
- 1995: Premio U Giancu
- 1997: Premio ANAFI, En İyi Albüm Ödülü, El Gaucho (Hugo Pratt ile ortaklaşa)[10]
- 1998: Harwey Ödülü, The Jack Kirby Hall of Fame
- 2002: Romics D'Oro[11]
- 2004: Eisner Ödülleri, En İyi Antoloji Ödülü (Ortaklaşa Ödül), Sandman: Endless Nights[12]
- 2009: Premio Svoboda[13]
- 2014: Premio ANAFI, Yaşam Boyu Başarı Ödülü,[10]
- 2012: Eisner Ödülleri, Best U.S. Edition of International Material, Pastırma Yazı (Hugo Pratt ile birlikte)
- 2015: Attilio Micheluzzi Özel Usta (Magister) Ödülü, Napoli Comicon[14]
- 2015: Prix Historia 2015, Caravaggio albümü için
- 2018: Premio Ambrogio d'Oro[15]
- 2022: Yellow Kid Çizgi Roman Büyük Usta Ödülü, Lucca Uluslararası Çizgi Roman Festivali[16]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Cantek, Levent. "Röportaj". kenanyarar.com. 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2015.
- ^ Tripodi, A. "Milo Manara". UBC Fumetti. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015.
- ^ "Biografia". Comicon Milo Manara sayfası. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2015.
- ^ a b Prandi, Marco; Ferrari, Paolo (2014). Guida Al Fumetto Italiano. Bologna: Odoya. ss. 260-262. ISBN 9788862882446.
- ^ a b "Biografia". MiloManara.it (İtalyanca). Erişim tarihi: 20 Eylül 2025.
- ^ "Bibliografia". MiloManara.it (İngilizce). Erişim tarihi: 24 Kasım 2025.
- ^ a b c "Premi Assegnati dall'ANAF dal 1974 al 1991" (PDF). Amici del Fumetto (İtalyanca). Associazione Nazionale Amici del Fumetto e dell'Illustrazione. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ocak 2024.
- ^ "13° Salone Internazionale dei Comics e del Film di Animazione Lucca 13, 1978". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2015.
- ^ "Albo d'Oro del Premio Italia". Premio Italia (İtalyanca). 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024.
- ^ a b "Albo d'Oro dei Premi ANAFI" (PDF). Amici del Fumetto (İtalyanca). Associazione Nazionale Amici del Fumetto e dell’Illustrazione. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Ocak 2024.
- ^ "Milo Manara, Romics d'Oro della II Edizione". Romics (İtalyanca). 27 Aralık 2022. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ "2004 Will Eisner Comic Industry Awards". The Hahn Library. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2015.
- ^ Verdenelli, Maurizio. "Accademia, Moschini Presidente- A Milo Manara Il Premio Svoboda". Quotidiano Online Cronache Maceratesi. 24 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2015.
- ^ Lamola, Giuseppe. "Napoli Comicon 2015: i Premi Micheluzzi". Lo Spazio Bianco. 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015.
- ^ "Premio Ambrogio d'Oro". MiloManara.it. 8 Aralık 2018. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2023.
- ^ "Albo d'Oro". Lucca Comic Awards (İtalyanca). Lucca Crea srl. Erişim tarihi: 16 Ekim 2025.
