Mundus (magister militum)
| Mundus Yunanca: Μοῦνδος | |
|---|---|
| Ölüm | 536 |
| Bağlılığı | Bizans İmparatorluğu |
| Rütbesi | General |
| Çatışma/savaşları | Nika Ayaklanması Gotlar Savaşı (535-554) |
Mundo[1][2][3] (Yunanca: Μοῦνδος; Moundos; ö. 536), yaygın olarak Latince Mundus biçiminde anılır,[4] I. Justinianus döneminde Bizans İmparatorluğu'nun bir Gepid[5] generaliydi.
Kökeni ve ilk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Günah Çıkartıcı Theofanis'e göre Mundus, Doğu Germen kabilesi Gepid hükümdarı Γιέσμ (Giesmus)'un oğlu ve başka bir Gepid hükümdarı Trapstila'nın yeğeniydi.[6] Giesmus adı kökü *gesm <*gésəm, Türkçe-Moğolca kes/käs (koruyucu, lütuf bahşeden, kutsama, talih) kökünden türemiştir.[7] Babası, 488'de Teoderik'in Ostrogotlarına karşı savaşta öldürüldü, ardından Mundus, Teoderik'in kendisine katılma davetini kabul etti. Teoderik'in 526'daki ölümüne kadar İtalya'da kaldı ve bu noktada anavatanına döndü.
Mundus'un kesin doğum tarihi bilinmemektedir. Jordanes, Theofanis ve İoannis Malalas'a göre Mundus, Hun Attila kökenliydi.[8] Adı, Attila'nın babası Muncuk Han ile aynı etimolojiye sahiptir, Türkçe *munʒu (mücevher, inci; bayrak).[9]
Bizans hizmeti
[değiştir | kaynağı değiştir]529'da Mundus, I. Justinianus'a bağlılığını sunan elçiler gönderdi. Teklifi kabul edildi ve Mundo, Illyria'daki ve Tuna sınırındaki tüm askeri kuvvetlerin başı olan magister militum per Illyricum olarak atandı.[6][10] Ertesi iki yıl boyunca, Balkanlara yapılan Slav ve Bulgar akınlarını önledi ve Konstantinopolis'e çok miktarda ganimet gönderdi.[11]
531'de Mundus, Callinicum'daki başarısızlığından sonra Belisarius'un yerini alarak kısa bir süre magister militum per Orientem oldu, ancak öyle görünüyor ki Mundus bu komutu üstlenmek için Doğu'ya hiç gitmedi. Ocak 532'de tekrar Illyria kuvvetlerinin komutanlığına atandı. Aynı ay içerisinde, Nika Ayaklanması patlak verdiğinde Heruli paralı askerlerinden oluşan bir kuvvetle Konstantinopolis'teydi. Mundus, Justinianus'a sadık kaldı ve Belisarius ile birlikte, Hipatius taraftarlarının Hipodrom'da katledilmesinden ve böylece imparatorluk kontrolünün yeniden tesis edilmesinde görev aldı.[12]
Mundus bundan sonra Illyricum'daki kuvvetlerin komutanı olarak kaldı. 535'te Justinian, İtalya'yı Gotlardan geri alma girişimini başlatırken, güçlerini Gotların elinde tuttuğu Dalmaçya'ya götürdü, bu sırada Belisarius İtalya'yı denizden işgal etti.[13] Mundus Gotları yendi ve başkent Salona'yı aldı, ancak ertesi yılın başlarında eyaleti geri almak için yeni bir Got ordusu geldi. Salona yakınlarındaki bir çatışmada, Mundus'un oğlu Mauricius daha büyük bir Got güç tarafından sadece birkaç adamla tuzağa düşürüldü ve öldürüldü. Oğlunun kaybıyla öfkelenen Mundus, Gotları yendi, ancak takip sırasında ölümcül şekilde yaralandı.[14][15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Maenchen-Helfen 1973, s. 148, 364, 409.
- ^ Pritsak 1982, s. 432, 434, 439, 449, 453, 473.
- ^ Evans, James Allan (2011). The Power Game in Byzantium: Antonina and the Empress Theodora (İngilizce). A&C Black. ss. 68, 70, 78, 80, 99. ISBN 9781441140784. 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022.
- ^ cf. Bury 1923, ss. 41, 43, 46, 87ff., 170, 174, Treadgold 1997, ss. 180, 187–188
- ^ Hodgkin, Thomas (2018). Italy and Her Invaders: Volume IV - Imperial Restoration (İngilizce). Perennial Press. ISBN 978-0265176733.
- ^ a b Theophanes, 6032
- ^ Pritsak 1982, s. 449–453.
- ^ Maenchen-Helfen 1973, s. 364, 409.
- ^ Pritsak 1982, s. 439, 453.
- ^ John Malalas, 450-451
- ^ Marcellinus Comes, AD 530
- ^ Procopius, De Bello Persico, I.XXIV.42-52
- ^ Procopius, De Bello Gothico, I.V.12-4
- ^ Procopius, De Bello Gothico, I.VII
- ^ Hughes, Ian (Historian) (2009). Belisarius : the last Roman general. Yardley, Pa.: Westholme. ISBN 9781594160851. OCLC 294885267.
- Genel
Birincil kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Prokopius, De Bello Persico, Volume I. 7 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., De Bello Gothico, Volume I. 10 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Project Gutenberg)
- İoannis Malalas, Chronographia
- Günah Çıkartıcı Theofanis, Chronicle
- Marcellinus Comes, Chronicon 13 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
İkincil kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bury, John Bagnell (1923). History of the Later Roman Empire: From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian (İngilizce). Londra: MacMillan & Co. ISBN 0-486-20399-9. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022.
- Croke, Brian (1982). "Mundo the Gepid: From Freebooter to Roman General". Chiron (İngilizce). 12: 125-136.
- Maenchen-Helfen, Otto J. (1973). The World of the Huns: Studies in Their History and Culture (İngilizce). University of California Press. ISBN 9780520015968.
- Pritsak, Omeljan (1982). "The Hunnic Language of the Attila Clan" (PDF). Harvard Ukrainian Studies (İngilizce). Cambridge, Massachusetts: Harvard Ukrainian Research Institute. IV (4). ISSN 0363-5570. 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)20 Şubat 2022.
- Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society (İngilizce). Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2. 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022.