Mustafa Asım Turgut

Mustafa Asım Turgut
Mustafa Asım Turgut
Hariciye Nazırı
	Görev süresi; 1911-1912
Kişisel bilgiler
Doğum	1870
Ölüm	1937
Defin yeri	Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul
Vatandaşlığı	Osmanlı İmparatorluğu

Mustafa Asım Turgut ya da Mustafa Asım Bey (d. 1869 veya 1870-ö. 3 Şubat 1937^[1]) Osmanlı Devleti'nin son döneminde hizmet vermiş bir devlet adamıydı.^[2]

Osmanlı Devleti'nin son Viyana ve Tahran büyükelçisidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin su sporları tarihinde yelken sporuna katkıları ile yer almıştır.

Yaşamı

1869 veya 1870 yılında doğdu. Babası Trabzonlu ulemadan Mustafa Asım Efendi'nin oğlu Ahmet Rıfat Bey, annesi Şeyhülislam Hasan Hayrullah Efendi’nin kızı Ayşe Sıdıka Hanım'dır.^[1]

Soğukçeşme rüştiyesinde okuduktan sonra Galatasaray Sultanîsi'ne girdi. Babasının ölümü üzerine bu okulu bırakmak zorunda kaldı.

Osmanlı Devleti'nde kariyerine Divan-ı Hümayun Odasında kayıt memuru olarak başladı. İlk eşi İsmet Hanım idi. Bu evlilikten çocuğu olmadı.^[1]

1904 yılında Viyana Sefareti Müsteşar ve Maslahatgüzarlığına getirildi. Bu görevi sırasında tanıştığı Avusturyalı Letta Hanım ile 20 Temmuz 1908'de evlendi.^[3]

II. Meşrutiyet'in ilanından sonra 1908 yılında Stockholm Elçiliğine atandı. 30 Mayıs 1909 yılında ilk çocuğu Demir, Stockholm'de doğdu.

1909 yılında Sofya elçiliğine getirildi. Haziran 1909-Ekim 1911 tarihleri arasında bu görevde kaldı ve 1911 yılında Hariciye Nazırı oldu. İstanbul'a gelip Ayaspaşa'daki Hariciye Nezareti Lojmanı'na yerleşti. Kızı Leyla, 23 Kasım 1911'de bu konakta doğdu. Mustafa Asım Bey, Ekim 1911-Temmuz 1912 tarihleri arasında 1 yıla yakın bir süreyle Hariciye Nazırlığı görevini sürdürdü. 1912 Temmuz'unda kabine ile birlikte istifa etttikten sonra bir buçuk yıl işsiz kaldı.

I. Dünya Savaşı sırasında Ocak 1914-Şubat 1916 tarihleri arasında Osmanlı Devleti'nin Tahran büyükelçisiydi. İran'a askeri mühimmat ve güç yığan Ruslar onu Şubat 1916'da bir av esnasında tutukladı. Mart 1916 yılında serbest bırakılınca ailesi ile birlikte önce İstanbul'a döndü, sonra Viyana'ya taşındı. Osmanlı hükûmeti tarafından İstanbul'a defalarca geri çağrılsa da savaş ortamında bu emre uymayınca 20 Nisan 1920 tarihinde memuriyetten azledildi.^[3]

Türkiye'de Cumhuriyetin ilanından sonra 1932 yılında Türkiye'ye geri döndü. Ailesi ile İstanbul'un Moda semtine yerleşti. Sümerbank kadrosunda çalıştı.^[3] Su sporları ile yakından ilgilendi. Bir ara Moda Su Sporları Kulübü başkanlığında bulundu.^[1] Çocuklarını iyi birer yelkenci olarak yetiştirdi. Oğlu Demir Turgut, Türkiye'ye modern yelken sporunu, kızı Leyla Turgut ise modern yüzme sporunu getiren kişi olarak bilinir^[4]

Asım Turgut Bey, 3 Şubat 1937'de İstanbul'da öldü. Karacaahmet Mezarlığı'nda Şerifkapısı'ndaki aile mezarlığına defnedildi.^[1]

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e Alparslan, Serkut (2018). "Meşrutiyet dönemi hariciye nazırlarından Asım Bey'in (Mustafa Asım Turgut) Osmanlı/Türk Diplomasisindeki yeri (1908-1918)". Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, Sinan Kuneralp, ISIS Press, İstanbul, ISBN 9784281181, 1999
^ ^a ^b ^c İgüs, Esma (24 Ekim 2023). "Mimar Olmak Ya da Kadın Olmak Tezahürleriyle, Cumhuriyetin İlk Kadın Mimarlarından Leyla Asım Turgut". Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi. 8 (Dr. Recep Yaşa’ya Armağan): 2730-2777. doi:10.24186/vakanuvis.1341640. ISSN 2149-9535. 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi30 Mayıs 2024.
^ BİNZET, Seyhun (22 Şubat 2022). "İstanbul'da su sporları tarihi". www.istdergi.com. 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2024.

[:1-1] Alparslan, Serkut (2018). "Meşrutiyet dönemi hariciye nazırlarından Asım Bey'in (Mustafa Asım Turgut) Osmanlı/Türk Diplomasisindeki yeri (1908-1918)". Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[2] Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, Sinan Kuneralp, ISIS Press, İstanbul, ISBN 9784281181, 1999

[:0-3] İgüs, Esma (24 Ekim 2023). "Mimar Olmak Ya da Kadın Olmak Tezahürleriyle, Cumhuriyetin İlk Kadın Mimarlarından Leyla Asım Turgut". Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi. 8 (Dr. Recep Yaşa’ya Armağan): 2730-2777. doi:10.24186/vakanuvis.1341640. ISSN 2149-9535. 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi30 Mayıs 2024.

[4] BİNZET, Seyhun (22 Şubat 2022). "İstanbul'da su sporları tarihi". www.istdergi.com. 30 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]