Kuş Krallığı
Kuş Krallığı Qes (Meroitik dil) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| y. MÖ 780-y. MS 350 | |||||||||||
 MÖ 700 dolaylarında 25. hanedanın Kuşit kalpgahı ve Kuşit İmparatorluğu | |||||||||||
| Başkent | Kerma Napata Meroe | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Meroitik dil Mısırca[1] Nubi dilleri | ||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||
| Hükümdar | |||||||||||
| Tarihî dönem | Tunç Çağı'ndan Geç Antik Çağ'a | ||||||||||
| |||||||||||
| Nüfus | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
| Günümüzdeki durumu | Sudan Mısır | ||||||||||
| Sudan Tarihi | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| 1956 öncesi | ||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||
| 1955'ten günümüze | ||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||
| Bölgesel | ||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||
| Konular | ||||||||||||||||||||
| Zaman çizelgesi | ||||||||||||||||||||
Kuşitler veya Kuş Krallığı, Sudan ve Güney Mısır'ın Nil Vadisi'nde yer alan Nübye'de kurulmuş eski bir krallıktır.
Nübye'deki Kuşit egemenliği, Geç Tunç Çağı çöküşünden ve Mısır Yeni Krallığının dağılmasından sonra kuruldu. Kuş, erken döneminde Napata'da (modern Karima, Sudan) merkezlenmiştir. Daha sonra, MÖ 8. yüzyılda, Kuşitlerin Mısır'ı işgali ile Kuşit hükümdarlar aynı zamanda Mısır'ın yirmi beşinci hanedanı olarak firavun sıfatına sahip olmuşlardır. Ancak bir yüzyıl sonra Kuşitler, Esarhaddon egemenliği altındaki Yeni Asur İmparatorluğu tarafından Mısır'dan kovulmuşlardır.
Klasik antik dönemde, Kuşitlerin imparatorluk başkenti Meroe'de bulunuyordu. Erken Yunan coğrafyasında, Meroitik krallık "Aethiopia" olarak biliniyordu. Kuş Krallığı MS 4. yüzyılda iç ayaklanmalar nedeniyle zayıflayıp dağılana kadar varlığını korudu. Meroe ise Aksum Krallığı tarafından ele geçirilip yakıldı. Yenilginin ardından Nubiler, daha sonra hristiyanlaşacak Nobatya, Mukurra ve Alodya krallıklarını kurdular.
Dil
[değiştir | kaynağı değiştir]Meroitik dil, Meroitik dönemde Meroë ve Sudan'da konuşulmuştur (M.Ö. 300'de tasdik edilmiştir). MS 400 civarında nesli tükenmiş dil, Meroitik alfabenin iki biçiminde yazılmıştır. Meroitik yazıdaki en eski yazıt M.Ö. 180–170 yılları arasında üretilmiştir. Bu hiyeroglif, Kraliçe Shanakdakhete tapınağının üzerine oyulmuştur.[2]
Dilin hangi dil ailesine ait olduğu kesinliğe ulaşmamış bir konudur. Kimi çevrelerde dilin Nil-Sahra dilleri ile akrabalığı savunulurken,[3][3] bazı kaynaklarda dilin Mısırca gibi bir Afro-Asyatik dil olduğu vurgulanmaktadır.[4][5]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
![Meroe piramitleri bir UNESCO Dünya Mirası'dır.[6]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Sudan_Meroe_Pyramids_30sep2005_2.jpg/120px-Sudan_Meroe_Pyramids_30sep2005_2.jpg)
Meroe piramitleri bir UNESCO Dünya Mirası'dır.[6] -
Kuşit firavun Aspelta'nın heykeli -
Meroitik alfabe ile yazılmış bir ostrakon
![Meroe piramitleri bir UNESCO Dünya Mirası'dır.[6]](/wiki/Dosya:Sudan_Meroe_Pyramids_30sep2005_2.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Török, László. The Kingdom of Kush: History and Civilization (İngilizce). Brill. s. 49. ISBN 978-9004104488. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2017.
- ^ Steven Roger Fischer (4 Nisan 2004). History of Writing (İngilizce). Reaktion Books. ISBN 1861895887.
- ^ a b Rilly, Claude & de Voogt, Alex (2012). The Meroitic Language and Writing System (İngilizce). Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 1107008662.
- ^ Rowan, Kirsty (2011). "Meroitic Consonant and Vowel Patterning". Lingua Aegytia, 19.
- ^ Rowan, Kirsty (2006), "Meroitic - An Afroasiatic Language?" 27 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. SOAS Working Papers in Linguistics 14:169–206.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Gebel Barkal and the Sites of the Napatan Region". whc.unesco.org. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2019.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kerma 26 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - İsviçre'nin Sudan'da yürüttüğü arkeolojik çalışmanın resmi internet sitesi
- Ancient Gold Center Discovered on the Nile 7 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Dan Morrison, National Geographic News
- "Civilizations in Africa: Kush"1 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Washington Devlet Üniversitesi
