National Basketball Association
 | |
| Spor | Basketbol |
|---|---|
| Ülke |  ABD Kanada |
| Kuruluş | 6 Haziran 1946 |
| İlk sezon | 1946-47 |
| Takım sayısı | 30 |
| En başarılı takım | Boston Celtics (18 kez) |
| Son şampiyon | Oklahoma City Thunder (2. kez) |
| TV yayıncısı | NBA TV |
| Resmî site | nba.com |
National Basketball Association (Türkçe: Ulusal Basketbol Birliği) veya kısaca NBA, ABD'de kurulmuş profesyonel basketbol ligi organizasyonudur.
Tüm dünyada en çok izlenen spor organizasyonlarından biridir. 1995 yılında lige 2 tane Kanada takımı katılmıştır. Bu takımlar Toronto Raptors ve Vancouver Grizzlies'tir. Toronto Raptors hâlâ Kanada takımı olsa da Vancouver Grizzlies kurulduğu bölgede yeterli ilgiyi bulamadığından dolayı Amerika'nın Memphis şehrine taşınmıştır. Bundan dolayı Raptors, NBA'deki Amerikan olmayan tek takımdır.
NBA'in resmî logosunda eski Los Angeles Lakers'lı oyuncu Jerry West'in silüeti bulunmaktadır.
Erken Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1895 yılında William Randolph Hearst'ün sahibi olduğu New York Journal, spor haberlerinin gazetenin kendine atfedilmiş ayrı bir bölümde yer aldığı ilk spor bölümünü tanıtmıştır.[1] Gazetenin en ünlü spor yazarlarından bir tanesi Max Kase'tir. [1] 1938'den 1966'ya kadar New York Journal'da spor yazarlığı yapan Kase, 1930'larda Boston American gazetesinde çalıştığı sırada, birçok spor organizasyonuna ev sahipliği yapan Boston Garden'ın sahibi Walter A. Brown'la tanışmıştır.[2] Bu tanışmanın ardından Kase, basketboldaki kolej oyuncularının mezun olduktan sonra bir üst lige adım atması ve salondan elde edilen kârlılığı artırması amacıyla bir lig kurma fikrini Brown'a iletmiş, fikri beğenen Brown, ligin kurulması hakkında arena sahipleriyle görüşmeye başlamıştır.[2] 6 Haziran 1946'da Kase, Brown ve on yedi kişilik bir grup New York'taki Commodore Hotel 'de bir araya gelerek Amerika Basketbol Birliği 'ni (BAA) kurmuştur ve 1949 yılında bir başka lig olan NBL (National Basketball League) ile birleşerek günümüzde Amerikan Profesyonel Basketbol Ligi olan NBA (National Basketball Association) oluşturulmuştur. Bu ligin ilk takımları; Boston Celtics, Minneapolis Lakers (daha sonra Los Angeles Lakers), New York Knicks, Philadelphia Warriors (daha sonra Golden State Warriors), Rochester Royals (daha sonra Sacramento Kings), Syracuse Nationals (daha sonra Philadelphia 76ers) ve Tri-Cities Blackhawks (daha sonra Atlanta Hawks)’tur. Max Kase, NBA ile birlikte New York Knicks’in de kurulmasında pay sahibidir. Forbes’un yaptığı araştırmaya göre, Knicks’in güncel değeri 6.1 Milyar Dolar değerindedir ve dünyanın en değerli 9. spor kulübü konumundadır.[3]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]6 Haziran 1946 tarihinde Basketball Association of America (BAA) adıyla kuruldu. Bugünkü adı olan "National Basketball Association" (NBA,Ulusal Basketbol Birleşimi) ismi ise 1949 yılında ABD'de kurulmuş bir diğer profesyonel lig olan "National Basketball League" (NBL) ile birleşmesinden sonra alındı.
NBL 12 yıldır süren profesyonel bir lig olmasına rağmen genel olarak 3 yıllık BAA'nın önderliğinde kuruldu. Bunda, BAA'nın ülke çapında büyük şehirlerde yaygın bir lig olması sebepti. 1949 yılında iki ligin birleşmesinden dolayı 17 takımlı bir lig oluştu. Bu birleşme sonucu büyük şehirlerdeki büyük takımlar ile küçük kasaba takımlarının karışımı sonucu dengesiz bir lig oluştu.
1950'de lig 11 takıma düştü. 1954'te lig tarihinin en az takım sayısı olan 8 takım kaldı. Bu sekiz takım hala ligde mücadele eden Knicks, Celtics, Warriors, Lakers, Kings, Pistons, Hawks ve 76ers oldu. Bu arada takımlar küçük şehirlerden daha büyük şehirlere taşınmaya başladı. Örneğin Hawks Tri-Cities'ten Milwaukee'ye ve oradan St. Louis'e; Kings Rochester'den Cincinnati'ye ve Pistons Fort Wayne'den Detroit'e taşındı.
İlk Afroamerikan oyuncuların kontrat imzalamaya başladığı 1950'ler, 5 kez şampiyonluk kazanan Minneapolis Lakers'ın bariz bir üstünlüğü ile geçti.
1954 yılında lig maçlarındaki mücadeleyi hızlandırmak için hücum süresi 24 saniye olarak belirlendi.
1956 yılında çaylak pivot Bill Russell'ın Boston Celtics'e transfer olmasıyla ligin görünümü birden değişti. Zaten elinde Bob Cousy gibi yıldız bir guard bulunan Celtics, ligi domine etmeye başladı ve 13 sezonda 11 şampiyonluk kazandı. 1959 yılında başka bir efsane Wilt Chamberlain NBA'de oynamaya başladı ve tüm rekorları altüst etti. Russell ile Chamberlain'in çekişmesi hâlen takım sporlarında gelmiş geçmiş en ünlü çekişmelerden biri olarak kabul edilir.
Bu dönemde Lakers'ın Los Angeles'e taşınması ve bazı yeni takım eklemeleri ile ligin güç dengesi biraz oturmaya başladı.
1967 yılında ABA uzun adıyla "American Basketball Association" isimli başka bir lig kurulması ile ligin kalitesi bir kez daha tehlikeye girdi. New York Knicks, Denver Nuggets, Indiana Pacers ve San Antonio Spurs gibi bugün NBA'de mücadele eden takımları da içeren lig 1976'da NBA'le birleşti. Bu dönemde NBA'in Kareem Abduljabbar, Oscar Robertson gibi oyuncuları kendi bünyesine katabilmesi belki de NBA'in bu rekabetten üstün çıkmasını sağladı.
ABA ile birleşme sonucu takım sayısı 22'ye çıktı ve birleşmeden üç yıl sonra 1979 yılında ABA'da olan ama NBA'de olmayan üç sayı kuralı NBA tarafından kabul edildi.
Bu yıllardaki lig için diğer önemli olay ise lige katılan yeni oyuncular Larry Bird ve Magic Johnson'dır. Bu iki oyuncu hem lige yeni bir rekabet katmış hem de pek çok yeni izleyici çekmiştir. Bird, Celtics; Magic Johnson ise Lakers tarafından takımlarına katıldı ve Celtics 3, Lakers 5 şampiyonluk kazandı. 1989 yılında ligdeki takım sayısı 27'ye çıkarıldı.
1985 yılında Michael Jordan'ın lige girmesi ile NBA yepyeni bir görünüm kazandı ve 1990'lar Chicago Bulls'un etkinliğinde geçti. Bulls Michael Jordan'ın önderliğinde 6 şampiyonluk kazandı.
1990'larda ayrıca NBA dünya çapında büyük tanınma ve artık dünya çapında takip edilen bir lig konuma ulaştı. 1995 yılında ABD dışında Kanada'da Toronto Raptors ve Vancouver Grizzlies takımları kuruldu ve takım sayısı 29 oldu. 1992 yılında Rüya Takım (Dream Team) adıyla ilk defa NBA'in profesyonel oyuncuları Barselona'daki olimpiyatlara katıldı. Michael Jordan, Larry Bird ve Magic Johnson'lı ABD millî takımı her maçını farklı kazanarak Olimpiyat altın madalyası kazandı.
Uzun süre yabancı oyuncu almakta tereddüt eden takımlar bu dönemde Dražen Petrović, Vlade Divac gibi oyuncuların başarılı olmasıyla tüm dünyadaki ligleri taramaya ve yetenekli oyuncuları bünyelerine katmayan başladılar. 1994 yılında NBA'de MVP ödülünü Nijeryalı Hakeem Olajuwon kazandı. 2002 yılında İspanyol Pau Gasol yılın çaylak oyuncusu ödülünü kazandı. Yine 2002 yılında Çinli Yao Ming NBA Draftı'nda ilk sıradan seçildi.
1996 yılında kadınlar ligi "Women's National Basketball Association" (WNBA), 2002 yılında ise genç oyuncuların gelişmesi için rezerv lig konumunda "NBA Development League" kuruldu.
2004 senesinde daha önce New Orleans Hornets takımına ev sahipliği yapan Charlotte'da Bobcats takımı kuruldu ve takım sayısı 30'a yükseldi. 2007'de Alman oyuncu Dirk Nowitzki NBA normal sezon MVP'si oldu. Aynı sene içinde lige 1. sıradan bir İtalyan, Andrea Bargnani seçildi ve NBA finallerinin MVP'si de bir Fransız olan Tony Parker oldu.
2007'de ise NBA'in globalleşmesi sonucunda 50'den fazla uluslararası oyuncu, NBA takımlarında oynuyor. Ayrıca Toronto Raptors ilk defa bir NBA takımına Avrupalı bir genel menajer getirerek, bir ilke imza attı.
Sezon
[değiştir | kaynağı değiştir]Normal sezon
[değiştir | kaynağı değiştir]Yaz tatilinin ardından Ekim ayı içinde takımlar antrenman için kampa girmeye başlarlar. Bu dönemde özellikle çaylak oyuncuların ligin zorluğuna alışmaları sağlanır ve takıma güç kazandırmak için çalışmalar yapılır. Ayrıca geniş kadro içinde takım için aktif olarak kullanılacak 12 oyuncu gerektiği durumlarda kullanılabilecek 3 adet sakat listesinde oyuncular belirlenir. Bu dönem sonrası yeni kurulan National Basketball Development League (Bir çeşit NBA'in rezerv ligi)'e gelişmesi için oyuncular gönderilir. Ve Kasım ayının ilk haftasında NBA Normal sezon maçlarına başlanır.
NBA genel olarak on beşer takımdan doğu ve batı olmak üzere iki konferansa bölünmüştür. Her konferans ise 3'e bölünmüştür ve bu toplam 6 grupta beşer takım vardır.
Normal sezon içinde bir takım toplam 41'ini iç sahada 41'ini deplasmanda olmak üzere 82 maç yapar. Ancak fikstür alışılmışın dışında aynı sırada devreli sistem gibi devam etmez. Her takım kendi grubundaki takımlarla bir sezonda 4 maç yapar. Kendi konferansında bulunan (doğu veya batı) ama diğer iki grupta bulunan takımlarla 3 veya 4 maç yapar. Diğer konferanstaki takımlarla ise iki maç yapar. Yoğun maç programı ve her takımın ülkenin diğer ucundaki takımla da sezon içinde oynama mecburiyeti nedeniyle fikstür ona göre düzenlenir ve takımlar turneye çıkar gibi deplasman maçlarına giderler ve sezon boyunca iki üç gün arayla üst üste maçlar yaparlar.
Şubat ayı içinde NBA All-Star maçı için lige ara verilir. Bu aradan sonra takımlar için takas dönemi sona erer. Bu tarihten sonra lig bitimine kadar takımlar kontratı olan oyuncuları takas edemezler. Ancak sözleşmesi olmayan oyuncuları kadrolarına katabilirler. Normal sezon maçları Nisan ayı içinde sona erer. Play-off'lardan önce özellikle NBA'de oynayan her oyuncu ve koç için son derece önemli olan sezon ödülleri verilir. Play-off'lar için verilenin dışında sezon için bir En Değerli Oyuncu (Most Valuable Player, MVP) ödülü verilir. Bunun dışında verilen ödüllerin bazıları şöyledir: Ligde ilk sezonunu geçiren oyuncular arasında verilen "Yılın Çaylağı (Rookie) ödülü; Takımlarının genel olarak ilk 5'inde yer almamalarında rağmen yedek kulübesinden (bench) gelerek en büyük faydayı sağlayan oyuncuların aldığı "En iyi 6. Adam Ödülü"; "En Çok Gelişme Gösteren Oyuncu Ödülü"; "En iyi Defansif Oyuncu Ödülü" ve "Yılın en iyi Koçu Ödülü" gibi...
Play-Off
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
NBA Play-offları Nisan sonunda başlar. İki konferanstan sekizer takımdan 16 takım play-offlarda oynamaya hak kazanır. İki konferans için de grup liderleri ve en iyi ikinci takım play-off sıralamasında ilk 4 sıraya yerleşir ve galibiyet sayılarına göre 1 ile 4 arasında yer alır.
Üst sırada olmak play-off'ta pek çok avantaj getirir. En önemli avantajlardan biri konferansta birinci sıradan play-off'a çıkan takım sekizinci sıradan çıkan takımla karşılaşır. Bu şekilde lider en kötü galibiyet yüzdesi olan takımla karşılaşmış olur ve bir çeşit seri başı uygulaması uygulanmış olur. İkinci takım yedinci ile, üçüncü altıncı ile ve dördüncü takım beşinci takımla ilk turda karşılaşır. Bunun dışında bir diğer avantaj ise daha iyi sıradan ligi tamamlayan takımın saha avantajına sahip olmasıdır. Bu avantaj ilk tur dahil tüm eşleşmelerde uygulanır. Böylece sezonu en iyi galibiyetle tamamlayan takım her zaman saha avantajına, yani kendi sahasında 7 maçın 4 ünü yapma imkanına sahip olur.
Play-offlar yedi maç üzerinden oynanır. Yani iki takımın üst üste yapacağı maçlarda 4 galibiyete ulaşan seriyi kazanır ve bir sonraki rakiple eşleşir. Dört galibiyeti bulamayan takım doğrudan elenir. İkinci turda 1. ile 8. galibi ile 4.-5. galibi karşılaşırken; 2.-7. takımların eşleşmesinden üstün çıkan takım ise 3.-6. takımın galibi ile eşleşir. Finale kadar maçların oynanacağı sistem şu şekildedir: 2 - 2 - 1 - 1 - 1 (Önce saha avantajı olan takım başlar) Böylece ligi ön sırada bitiren takım her zaman avantajlı olur. Konferans finalinden sonra Konferans Şampiyon'u belli olur ve iki takım NBA Finali'nde karşılar. O zaman seri yine 2 - 2 - 1 - 1 - 1 sırasıyla sahalarda oynanır.
NBA Finali iki konferans şampiyonu arasında yine 7 maç üzerinden Haziran ayında oynanır. Kazanan takımın menajeri ve koçu da dahil olmak üzere tüm oyunculara Şampiyonluk Yüzüğü verilir.
Takımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Doğu Konferansı
[değiştir | kaynağı değiştir]Batı Konferansı
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski takımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
Şampiyonluklar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Takım | Şampiyonluk | İkincilik | Kazanılan yıllar |
|---|---|---|---|
| Boston Celtics | 18 | 5 | 1957, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1968, 1969, 1974, 1976, 1981, 1984, 1986, 2008, 2024 |
| Los Angeles Lakers | 17 | 15 | 1949, 1950, 1952, 1953, 1954, 1972, 1980, 1982, 1985, 1987, 1988, 2000, 2001, 2002, 2009, 2010, 2020 |
| Golden State Warriors | 7 | 5 | 1947, 1956, 1975, 2015, 2017, 2018, 2022 |
| Chicago Bulls | 6 | - | 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998 |
| San Antonio Spurs | 5 | 1 | 1999, 2003, 2005, 2007, 2014 |
| Miami Heat | 3 | 4 | 2006, 2012, 2013 |
| Detroit Pistons | 3 | 4 | 1989, 1990, 2004 |
| Philadelphia 76ers | 3 | 6 | 1955, 1967, 1983 |
| Oklahoma City Thunder | 2 | 3 | 1979, 2025 |
| Milwaukee Bucks | 2 | 1 | 1971, 2021 |
| Houston Rockets | 2 | 2 | 1994, 1995 |
| New York Knicks | 2 | 6 | 1970, 1973 |
| Denver Nuggets | 1 | - | 2023 |
| Toronto Raptors | 1 | - | 2019 |
| Cleveland Cavaliers | 1 | 4 | 2016 |
| Dallas Mavericks | 1 | 2 | 2011 |
| Washington Wizards | 1 | 3 | 1978 |
| Portland Trail Blazers | 1 | 2 | 1977 |
| Atlanta Hawks | 1 | 3 | 1958 |
| Sacramento Kings | 1 | - | 1951 |
NBA Şampiyonları
[değiştir | kaynağı değiştir]Parantez içi sayılar, toplam unvanı göstermektedir
- Şampiyon olan takıma Larry O'Brien kupası verilmektedir. En çok şampiyon olan takım, on sekiz şampiyonlukla Boston Celtics'tir.
NBA şampiyonu Antrenörler
[değiştir | kaynağı değiştir]Parantez içi sayılar, toplam unvanı göstermektedir
NBA şampiyonu unvanını 11 şampiyonlukla en çok Phil Jackson kazandı. Ardından 9 şampiyonlukla Red Auerbach, 5 şampiyonlukla John Kundla ve Pat Riley geliyor. Ayrıca, sadece üç antrenör değişik takımlarla şampiyon oldu; Chicago Bulls ve Los Angeles Lakers'le Phil Jackson, Los Angeles Lakers ve Miami Heat'le Pat Riley, Saint-Louis Hawks ve Philadelphia 76ers'le Alex Hannum.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- NCAA
- WNBA
- NBA G League
- NBA Summer League
- NBA All Star
- NBA Draftı
- NBA'in en iyi beşleri
- NBA'de oynayan Türkler listesi
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- NBA sitesi28 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- NBA Forumu 27 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Moritz, B.P. (2014). ROOTING FOR THE STORY:INSTITUTIONAL SPORTS JOURNALISM IN THE DIGITAL AGE." 10 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ a b Hahn, A. (2012). New York Knicks: The Complete Illustrated History.
- ^ "Forbes. The World's 50 Most Valuable Sports Teams 2023". 10 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2007.
