NML Cygni
 Sloan Digital Sky Survey DR9 görüntüsünde merkezdeki koyu kırmızı yıldız olarak görünen NML Cygni. Yıldızın etrafındaki yeşil bulutsuya dikkat ediniz. | |
| Gözlem verisi Dönem J2000.0 Ekinoks J2000.0 | |
|---|---|
| Takımyıldız | Kuğu |
| Sağ açıklık | 20sa 46d 25,54s[1] |
| Dik açıklık | +40° 06′ 59,5″[1] |
| Görünür büyüklük (V) | 16,60 (değişken)[2] |
| Özellikler | |
| Evrim aşaması | OH/IR[3] kırmızı üstündev[4] |
| Tayfsal sınıf | M4.5–M7.9 Ia–III[5] |
| Görünür büyüklük (K) | 0,791±0,204[1] |
| Görünür büyüklük (G) | 11,148[1] |
| Görünür büyüklük (J) | 4,877±0,037[1] |
| Görünür büyüklük (H) | 2,389±0,2[1] |
| B−V renk ölçeği | +2,04[2] |
| Değişen yıldız türü | Yarıdüzenli değişen[6] |
| Astrometri | |
| Özdevinim (μ) | RA: -1,55[4] mys/y Dec.: -4,59[4] mys/y |
| Iraklık açısı (π) | 0,620 ± 0,047 mys[4] |
| Uzaklık | 5.250+420 -360 ly (1.610+130 -110[4] pc) |
| Ayrıntılar | |
| Kütle | 25[4] (başlangıç) M☉ |
| Yarıçap | <1.350+195 -229[7][a] R☉ |
| Işıma gücü | 229.000+40.000-41.000,[9] 270.000+50.000-50.000[4] L☉ |
| Yaş | 8[4] Milyon yıl |
| Katalog belirtmeleri | |
| Veritabanı kaynakları | |
| SIMBAD | veri |
NML Cygni veya V1489 Cygni (kısaca NML Cyg veya V1489 Cyg), Kuğu takımyıldızında yer alan bir kırmızı üstündev[4] veya kırmızı üstdevdir (RSG). Muhtemelen günümüzde bilinen en büyük yıldızlardan biridir. Aynı zamanda muhtemelen ışıma gücü en yüksek ve büyük kütleli soğuk üstündevlerden, ayrıca Samanyolu'ndaki en parlak yıldızlardan biridir.
NML Cygni'nin Dünya'dan uzaklığı yaklaşık 1,6 kpc (yaklaşık 5.300 ışık yılı) olarak tahmin edilmektedir.[10] Güneş'e en yakın büyük kütleli birliklerden biri olan Cygnus OB2 birliğinin bir parçasıdır ve bu birlik 1,74±0,2 kpc uzaklıkta gökyüzünde yaklaşık 2° veya ~30 pc yarıçapında bir alana yayılır.[11] Tahmini uzaklığa ve 7,8±0,64 mili yay-saniye açısal çap ölçümüne dayanarak NML Cygni'nin fiziksel yarıçapı 1.350 R☉ olarak hesaplanmıştır. Eğer Güneş Sistemi'nin merkezine yerleştirilseydi yüzeyi potansiyel olarak Jüpiter'in yörüngesini aşardı.
Gözlem tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]
NML Cygni, 1965 yılında renkleri 1.000 K'lik bir kara cisim sıcaklığıyla uyumlu olan iki aşırı kırmızı parlak (ışıma gücü yüksek) yıldızı tanımlayan Amerikalı gök bilimciler Neugebauer, Martz ve Leighton tarafından keşfedildi.[13] NML adı bu üç kaşifin isimlerinden gelmektedir.[14] İkinci yıldız kısa bir süre NML Tauri olarak belirtilmiş[15] fakat şimdi M9 tipi bir Mira değişeni olan IK Tauri olarak bilinmektedir.[16] NML Cygni'ye o zamandan beri küçük yarıdüzenli parlaklık değişimleri nedeniyle V1489 Cygni belirtmesi de verilmiştir,[17] fakat hala yaygın olarak NML Cygni olarak belirtilmektedir. Bileşimi, 1968'de OH mazerlerinin (1612 MHz) keşfedilmesiyle anlaşılmaya başlanmıştır.[18] Ayrıca H2O, SiO, CO, HCN, CS, SO, SO2 ve H2S molekülleri de tespit edilmiştir.[19]
Fiziksel özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]
NML Cygni, bir başka dikkate değer fakat kendisinden daha aşırı soğuk üstdev yıldız olan VY Canis Majoris'inkilere benzeyen parametrelere sahip, son derece büyük ve ışıma gücü yüksek bir soğuk üstdevdir. Aynı zamanda yoğun şekilde kütle kaybeden bir OH/IR süperdevi olarak da bilinir. Periyodu ya 1.280 ya da 940 gün olan yarıdüzenli bir değişen yıldızdır.[5][11] Hertzsprung-Russell diyagramının sağ üst köşesinde yer alır, fakat yıldızın özelliklerinin çoğu doğrudan uzaklığına bağlıdır.
Boyut, ışıma gücü ve sıcaklık
[değiştir | kaynağı değiştir]
NML Cygni için bolometrik ışıma gücü (Lbol) başlangıçta 2 kpc varsayılan bir mesafede 500.000 L☉ olarak hesaplanmış ve yarıçapı da bu uzaklığa ve 8,6 mas (mili yay-saniye) açısal çapa dayanarak 3.700 R☉ olarak bulunmuştur.[20][21][22] VY Canis Majoris üzerinde yürütülenlere benzer 2006 tarihli bir çalışma, NML Cygni'nin normal bir kırmızı süperdev olduğunu ve bunun sonucunda çok daha düşük ışıma gücü ve yarıçap değerlerine sahip olduğunu öne sürmektedir.[23] Daha güncel ve hassas ölçümler yaklaşık 1,6 kpc'lik bir mesafe vermektedir, bu da yaklaşık 200.000 L☉'lik bir ışıma gücüne karşılık gelir. Uzaklığa dayanarak radyo dalgalarındaki açısal çapı 44 mas olarak elde edilmiştir, bu da optik açısal çapının yaklaşık 22 mas olabileceğini düşündürmektedir.[4] Bu mesafe ve 270.000 L☉'lik ışıma gücü yıldızın etkin sıcaklığına dair varsayımlarla birleştirildiğinde, 3.250 K sıcaklık için 1.640 R☉ veya muhtemelen 2.500 K sıcaklık için 2.770 R☉'lik bir yarıçap vermektedir.[b][4] Bununla brlikte başka bir makale, 3.834 K'lik varsayılan etkin sıcaklığa ve 1,22 kpc'lik daha düşük bir mesafeye dayanarak çok daha düşük, 1.183 R☉'lik bir yarıçap vermektedir.[6] NML Cygni için 1,5259±0,5677 mas değerinde bir Gaia Veri Sürümü 2 paralaksı mevcuttur, fakat temel alınan ölçümler önemli düzeyde gürültü göstermektedir ve bu paralaks güvenilmez olarak kabul edilmektedir.[24]
NML Cygni'nin homojen disk açısal çapı CHARM2 araştırması tarafından ölçülmüş ve 7,8 ± 0,64 mili yay-saniye görünür bir boyut vermiştir.[8] Zhang ve diğerleri (2012) tarafından ölçülen uzaklık (1.610+130-110 parsek)[4] varsayıldığında, bu 1.350 R☉'lik fiziksel bir yarıçapa karşılık gelir.[7] Eğer Güneş Sistemi'nin merkezine yerleştirilseydi, fotosferi Jüpiter'in yörüngesini aşardı. NML Cygni karmaşık bir toz kabuğuyla kaplıdır, bu yüzden ölçülen açısal çap muhtemelen bu kabuğun bazı kısımlarını da içermektedir ve bu nedenle fiziksel yarıçapı daha küçük olabilir.[25]
Kütle ve kütle kaybı
[değiştir | kaynağı değiştir]NML Cygni, 25 M☉ kütleli bir yıldızın sekiz milyon yıl sonra evrimleşerek ulaşması beklenen bir duruma yakındır.[4]
NML Cygni evrimleşmiş bir yıldızdır ve atmosferinde özellikle oksijen, hidroksil ve su olmak üzere çok sayıda ağır element ve molekül tespit edilmiştir. Yıldız, tozlu bir malzemeyle çevrilidir[4][11] ve H2O buharı mazerlerinin dağılımıyla çakışan/uyumlu olan, fasulye şeklinde asimetrik bir bulutsu sergilemektedir.[26]
NML Cygni'nin tahmini kütle kaybı oranı yılda 4,2 ila 4,8×10-4 M☉'dir[3] ve bu oran bilinen yıldızlar arasındaki en yükseklerden biridir. NML Cygni'nin yıllık paralaksı yaklaşık 0,62 mili yay-saniye olarak ölçülmüştür.[4] Gözlemlere dayanarak NML Cygni'nin toz ve moleküllerden oluşan iki ayrı optik olarak kalın bir zarfa sahip olduğu tahmin edilmektedir. İç kabuğun optik derinliği 1,9, dış kabuğunki ise 0,33'tür.[27] Bu toz zarfları, hızı 23 km/s olan güçlü ana kol sonrası yıldız rüzgarı nedeniyle oluşmuştur.[11]
NML Cygni'nin büyük kütleli Cygnus OB2 birliğinin dış kısımlarındaki konumu nedeniyle yaydığı radyasyonun çevredeki toz ve gaz üzerindeki tespit edilebilir etkileri, birliğin merkezi sıcak yıldızlarından uzaktaki bölgeyle sınırlıdır.[11]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Etrafındaki tozlu bölge çok karmaşık olduğundan, yarıçapı belirlemek zordur.[8]
- ^ 5.772 K'lik nominal Güneş etkin sıcaklığı kullanılarak Stefan-Boltzmann yasası uygulandığında:
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f "NML Cyg". SIMBAD. Centre de données astronomiques de Strasbourg.
- ^ a b Johnson, Harold L.; Eugenio E., Mendoza V.; Wisniewski, Weislaw Z. (Ekim 1965). "Observations of "Infrared Stars."". The Astrophysical Journal (İngilizce). 142: 1249. Bibcode:1965ApJ...142.1249J. doi:10.1086/148393. ISSN 0004-637X.
- ^ a b Gordon, Michael S.; Humphreys, Roberta M.; Jones, Terry J.; Shenoy, Dinesh; Gehrz, Robert D.; Helton, L. Andrew; Marengo, Massimo; Hinz, Philip M.; Hoffmann, William F. (2018). "Searching for Cool Dust. II. Infrared Imaging of the OH/IR Supergiants, NML Cyg, VX SGR, S Per, and the Normal Red Supergiants RS per and T per". The Astronomical Journal. 155 (5): 212. arXiv:1708.00018
. Bibcode:2018AJ....155..212G. doi:10.3847/1538-3881/aab961 .
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o Zhang, B.; Reid, M. J.; Menten, K. M.; Zheng, X. W.; Brunthaler, A. (Ağustos 2012). "The distance and size of the red hypergiant NML Cygni from VLBA and VLA astrometry". Astronomy & Astrophysics. 544: A42. arXiv:1207.1850 . Bibcode:2012A&A...544A..42Z. doi:10.1051/0004-6361/201219587. ISSN 0004-6361.
- ^ a b "GCVS Query=V1489 Cyg". Sternberg Astronomical Institute. Değişen Yıldızlar Genel Kataloğu @ Centre de données astronomiques de Strasbourg. 21 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2018.
- ^ a b De Beck, E.; Decin, L.; De Koter, A.; Justtanont, K.; Verhoelst, T.; Kemper, F.; Menten, K. M. (2010). "Probing the mass-loss history of AGB and red supergiant stars from CO rotational line profiles. II. CO line survey of evolved stars: Derivation of mass-loss rate formulae". Astronomy and Astrophysics. 523: A18. arXiv:1008.1083 . Bibcode:2010A&A...523A..18D. doi:10.1051/0004-6361/200913771.
- ^ a b Lang, Kenneth R. (2006). Astrophysical formulae. Astronomy and astrophysics library. 1 (3. bas.). Berlin: Springer. ISBN 978-3-540-29692-8.. Yarıçap (R*) şu şekilde hesaplanır:
- ^ a b Richichi, A.; Percheron, I.; Khristoforova, M. (1 Şubat 2005). "CHARM2: An updated Catalog of High Angular Resolution Measurements". Astronomy & Astrophysics (İngilizce). 431 (2): 773-777. Bibcode:2005A&A...431..773R. doi:10.1051/0004-6361:20042039. ISSN 0004-6361. NML Cygni hakkında veriler VizieR'de bulunmaktadır.
- ^ Davies, Ben; Beasor, Emma R. (Mart 2020). "The 'red supergiant problem': the upper luminosity boundary of Type II supernova progenitors". MNRAS (İngilizce). 493 (1): 468-476. arXiv:2001.06020 . Bibcode:2020MNRAS.493..468D. doi:10.1093/mnras/staa174 .
- ^ Schuster, Michael Thomas (2007). Investigating the Circumstellar Environments of the Cool Hypergiants. Minnesota Üniversitesi. ISBN 978-0-549-32782-0.
- ^ a b c d e Schuster, M. T.; Marengo, M.; Hora, J. L.; Fazio, G. G.; Humphreys, R. M.; Gehrz, R. D.; Hinz, P. M.; Kenworthy, M. A.; Hoffmann, W. F. (2009). "Imaging the Cool Hypergiant NML Cygni's Dusty Circumstellar Envelope with Adaptive Optics". The Astrophysical Journal. 699 (2): 1423-1432. arXiv:0904.4690 . Bibcode:2009ApJ...699.1423S. doi:10.1088/0004-637X/699/2/1423.
- ^ Strecker, D. W. (Haziran 1975). "Variability of R CrB and NML Cyg at 3.5 μ". The Astronomical Journal. 80 (6): 451-453. Bibcode:1975AJ.....80..451S. doi:10.1086/111763 .
- ^ Neugebauer, G.; Martz, D. E.; Leighton, R. B. (Temmuz 1965). "Observations of Extremely Cool Stars" (PDF). Astrophysical Journal. 142: 399-401. Bibcode:1965ApJ...142..399N. doi:10.1086/148300. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)19 Nisan 2025.
- ^ Hearnshaw, J. B. (2 Mayıs 1996). "New infrared sources and their interpretation". The Measurement of Starlight: Two Centuries of Astronomical Photometry. Cambridge University Press. s. 278. ISBN 978-0-521-40393-1. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2012.
- ^ Pesch, P. (1967). "Objective-Prism Spectra of Some Very Red Stars". The Astrophysical Journal. 147: 381. Bibcode:1967ApJ...147..381P. doi:10.1086/149015.
- ^ Kukarkin, B. V.; Efremov, Yu. N.; Frolov, M. S.; Medvedeva, G. I.; Kholopov, P. N.; Kurochkin, N. E.; Kukarkina, N. P.; Perova, N. B.; Fedorovich, V. P. (8 Kasım 1968). "Identification List of the New Variable Stars Nominated in 1968". Information Bulletin on Variable Stars. 311 (1): 1. Bibcode:1968IBVS..311....1K.
- ^ Kukarkin, B. V.; Kholopov, P. N.; Kukarkina, N. P. (27 Kasım 1975). "61st Name-List of Variable Stars". Information Bulletin on Variable Stars. 1068 (1): 1. Bibcode:1975IBVS.1068....1K.
- ^ Cohen, R. J.; Downs, G.; Emerson, R.; Grimm, M.; Gulkis, S.; Stevens, G.; Tarter, J. (1 Nisan 1987). "Narrow polarized components in the OH 1612-MHz maser emission from supergiant OH-IR sources". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 225 (3): 491-498. Bibcode:1987MNRAS.225..491C. doi:10.1093/mnras/225.3.491 . PMID 11540900.
- ^ Marvel, Kevin (19 Aralık 1996). "NML Cygni". The Circumstellar Environment of Evolved Stars As Revealed by Studies of Circumstellar Water Masers. Universal-Publishers. ss. 182-212. ISBN 978-1-58112-061-5. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2012.
- ^ Zubko, Viktor; Li, Di; Lim, Tanya; Feuchtgruber, Helmut; Harwit, Martin (2004). "Observations of Water Vapor Outflow from NML Cygnus". The Astrophysical Journal. 610 (1): 427. arXiv:astro-ph/0405044 . Bibcode:2004ApJ...610..427Z. doi:10.1086/421700.
- ^ Monnier, J. D; Bester, M; Danchi, W. C; Johnson, M. A; Lipman, E. A; Townes, C. H; Tuthill, P. G; Geballe, T. R; Nishimoto, D; Kervin, P. W (1997). "Nonuniform Dust Outflow Observed around Infrared Object NML Cygni". The Astrophysical Journal. 481 (1): 420. arXiv:astro-ph/9702103 . Bibcode:1997ApJ...481..420M. doi:10.1086/304050.
- ^ Monnier, J. D.; Millan-Gabet, R.; Tuthill, P. G.; Traub, W. A.; Carleton, N. P.; Coude Du Foresto, V.; Danchi, W. C.; Lacasse, M. G.; Morel, S.; Perrin, G.; Porro, I. L.; Schloerb, F. P.; Townes, C. H. (2004). "High-Resolution Imaging of Dust Shells by Using Keck Aperture Masking and the IOTA Interferometer". The Astrophysical Journal. 605 (1): 436-461. arXiv:astro-ph/0401363 . Bibcode:2004ApJ...605..436M. doi:10.1086/382218.
- ^ Massey, Philip; Levesque, Emily M.; Plez, Bertrand (1 Ağustos 2006). "Bringing VY Canis Majoris down to size: an improved determination of its effective temperature". The Astrophysical Journal. 646 (2): 1203-1208. arXiv:astro-ph/0604253 . Bibcode:2006ApJ...646.1203M. doi:10.1086/505025.
- ^ Xu, Shuangjing; Zhang, Bo; Reid, Mark J.; Zheng, Xingwu; Wang, Guangli (2019). "Comparison of Gaia DR2 Parallaxes of Stars with VLBI Astrometry". The Astrophysical Journal. 875 (2): 114. arXiv:1903.04105 . Bibcode:2019ApJ...875..114X. doi:10.3847/1538-4357/ab0e83 .
- ^ "Type of source (Bin, Cal, Com, Diam, UR)". 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- ^ Schuster, Michael T.; Humphreys, Roberta M.; Marengo, Massimo (Ocak 2006). "The Circumstellar Environments of NML Cygni and the Cool Hypergiants". The Astronomical Journal (İngilizce). 131 (1): 603-611. arXiv:astro-ph/0510010 . Bibcode:2006AJ....131..603S. doi:10.1086/498395. ISSN 0004-6256.
- ^ DanchiI, W. C.; Green, W. H.; Hale, D. D. S.; McEleroy, K.; Monnier, J. D.; Tuthill, P. G.; Townes, C. H. (Temmuz 2001). "Proper Motions of Dust Shells Surrounding NML Cygni". The Astrophysical Journal. 555 (1): 405. Bibcode:2001ApJ...555..405D. doi:10.1086/322237 .
