Nabopolassar
| Nabopolassar | |
|---|---|
 Nabopolassar'ın kil silindiri | |
| Yeni Babil İmparatorluğu Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 23 Kasım 626 - MÖ Temmuz 605[1][2] |
| Önce gelen | Sîn-şar-işkun (Yeni Asur İmparatorluğu) |
| Sonra gelen | II. Nebukadnezar |
| Doğum | y. MÖ 658[3] Uruk (?) |
| Ölüm | MÖ 605[3] (y. 53 yaşında) Babil |
| Çocuk(lar)ı | II. Nebukadnezar Nabu-shum-lishir Nabu-zer-ushabshi |
| Babası | Kudurru (?) |
Nabopolassar (Akadca: 𒀭𒉺𒀀𒉽 Nabû-apla-uṣur,[4][5][6] "Nabu, oğlunu koru" anlamına gelir)[6] MÖ 626'da Babil kralı olarak taç giymesinden ölümüne kadar hüküm süren Neo-Babil İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk kralıdır. MÖ 605. Başlangıçta yalnızca Babil'in bağımsızlığını yeniden sağlamayı ve güvence altına almayı amaçlasa da, Nabopolassar'ın Babil'i bir asırdan fazla yöneten Yeni Asur İmparatorluğu'na karşı ayaklanması, sonunda Asur İmparatorluğu'nun tamamen yıkılmasına ve Yeni Babil İmparatorluğu'nun yükselişine yerini almasına neden olmuştur.
Belirsiz, muhtemelen Keldani[7][8][9] kökenli ve muhtemelen güneydeki Uruk şehrindeki güçlü bir siyasi aileyle bağlantılı olan Nabopolassar, Babil'in zaten siyasi istikrarsızlıkla boğuştuğu uygun bir zamanda Yeni Asur kralı Sîn-şar-işkun'a karşı ayaklandı. Avantaj birkaç kez önemli ölçüde değişse de Nabopolassar, yaklaşık on yıl süren mücadelenin ardından Asurluları kesin bir şekilde Babil'den çıkarmayı başarmıştır. Sonraki seferler, Asur'un Babil'e yönelik bir sefer düzenlemesini, sınırı güvence altına alarak engellemeyi amaçlıyordu; ancak, Nabupolassar'ın lehine olan Siyaksares komutasındaki Doğu Med İmparatorluğu'nun müdahalesi, savaşın hedeflerini ve olanaklarını değiştirmiştir.
MÖ 614'te Medler, Asur'un dini ve törensel kalbi olan Asur şehrini vahşice yağmaladılar ve MÖ 612'de Medler ve Babilliler Asur'un başkenti Ninova'ya saldırdılar. Daha önce Asur'da olduğu gibi Ninova da vahşice yağmalandı, çocuklar da dahil olmak üzere halkı topluca katledildi ve tüm şehir yerle bir edildi. Sîn-şar-işkun muhtemelen şehri savunurken ölmüştür. Nimrud gibi diğer Asur şehirleri de benzer şekilde saldırıya uğradı ve yağmalandı. Medlerin dinsel tapınakları bile yağmalama alışkanlıkları da dahil olmak üzere vahşeti o kadar aşırıydı ki Babillileri şok etti; Asurlulara düşman olan dönemin Babil Kronikleri, yağmalamaları üzüntü ve pişmanlıkla anmaktadır. Nabopolassar'ın Asur'a karşı tutumu belirsizdir; bazı yazıtlarda zaferini ve sonrasında yaşananları, kendisini suçlamaktan kurtarmak için ilahi bir müdahaleye bağlamaya dikkat ederken, bazılarında ise yıkımla açıkça övünür.
Yeni Babil İmparatorluğu'nun Yeni Asur İmparatorluğu'nun yerini alma iddiası, müttefiki olduğu Asurluları yeniden canlandırmak için yıllarca savaşan ve MÖ 605'te Karkamış Muharebesi'nde yenilen Firavun II. Neko önderliğindeki Mısır tarafından derhal sorgulanmştırı. Aynı yıl Nabupolassar'ın ölümünden sonra yerine oğlu II. Nebukadnezar geçmiştir. Yeni Babil İmparatorluğu'nun kurucusu olan Nabopolassar, bir asırdan az bir süre sonra imparatorluğunun çökmesinden sonra bile Babilliler tarafından uzun süre hatırlandı. Helenistik Dönem'de, birkaç yüzyıl sonra, Nabopolassar efsanesi hâlâ hatırlanıyordu; Babil yazarları onu, Babil'in baş tanrısı Marduk tarafından vatanlarının intikamını almakla görevlendirilen bir şampiyon ve Babil üzerindeki yabancı imparatorlukların egemenliğine karşı bir sembol olarak görüyorlardı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Lipschits 2005, s. 14.
- ^ Parker & Dubberstein 1942, s. 9.
- ^ a b Garrison 2012, s. 43.
- ^ Bertin 1891, s. 50.
- ^ Jursa 2007, s. 134.
- ^ a b The British Museum 1886, s. ix.
- ^ Beaulieu 2016, s. 4.
- ^ Johnston 1901, s. 20.
- ^ Bedford 2016, s. 56.
- Genel
- Beaulieu, Paul-Alain (1997). "The Fourth Year of Hostilities in the Land". Baghdader Mitteilungen. Cilt 28. ss. 367-394.
- Beaulieu, Paul-Alain (1998). "Ba'u-asītu and Kaššaya, Daughters of Nebuchadnezzar II". Orientalia. 67 (2). ss. 173-201. JSTOR 43076387.
- Beaulieu, Paul-Alain (2016). "Neo‐Babylonian (Chaldean) Empire". The Encyclopedia of Empire. John Wiley & Sons, Ltd. ss. 1-5. doi:10.1002/9781118455074.wbeoe220. ISBN 978-1118455074.
- Beaulieu, Paul-Alain (2018). A History of Babylon, 2200 BC - AD 75. Hoboken: John Wiley & Sons. ISBN 978-1405188999.
- Bedford, Peter R. (2016). "Assyria's Demise as Recompense: A Note on Narratives of Resistance in Babylonia and Judah". Collins, John J.; Manning, J. G. (Ed.). Revolt and Resistance in the Ancient Classical World and the Near East: In the Crucible of Empire. Brill Publishers. ISBN 978-9004330184.
- Bertin, G. (1891). "Babylonian Chronology and History". Transactions of the Royal Historical Society. Cilt 5. ss. 1-52. doi:10.2307/3678045. JSTOR 3678045.
- Brinkman, J. A. (1973). "Sennacherib's Babylonian Problem: An Interpretation". Journal of Cuneiform Studies. 25 (2). ss. 89-95. doi:10.2307/1359421. JSTOR 1359421.
- Bruce, Preston P. (1900). "Three Inscriptions of Nabopolassar, King of Babylonia (B. C. 625-604)". The American Journal of Semitic Languages and Literatures. 16 (3). ss. 178-186. doi:10.1086/369369. JSTOR 527907.
- Chen, Fei (2020). "A List of Babylonian Kings". Study on the Synchronistic King List from Ashur. BRILL. ISBN 978-9004430921.
- Da Riva, Rocío (2013). The Inscriptions of Nabopolassar, Amel-Marduk and Neriglissar. Walter de Gruyter. ISBN 978-1614515876.
- Da Riva, Rocío (2017). "The Figure of Nabopolassar in Late Achaemenid and Hellenistic Historiographic Tradition: BM 34793 and CUA 90". Journal of Near Eastern Studies. 76 (1). ss. 75-92. doi:10.1086/690464.
- Dalley, Stephanie (2003). "The Transition from Neo-Assyrians to Neo-Babylonians: Break or Continuity?". Eretz-Israel: Archaeological, Historical and Geographical Studies. ss. 25-28. JSTOR 23629850.
- Frahm, Eckart (2014). "Family Matters: Psychohistorical Reflections on Sennacherib and His Times". Kalimi, Isaac; Richardson, Seth (Ed.). Sennacherib at the Gates of Jerusalem: Story, History and Historiography. Leiden: Brill Publishers. ISBN 978-9004265615.
- Freeman, Charles (2014). Egypt, Greece, and Rome: Civilizations of the Ancient Mediterranean. 3rd. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199651917.
- Garrison, Mark B. (2012). "Antiquarianism, Copying, Collecting". Potts, D. T. (Ed.). A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East: Volume I. John Wiley & Sons Ltd. ss. 27-47. doi:10.1002/9781444360790.ch2. ISBN 978-1444360790.
- Johnston, Christopher (1901). "The Fall of Nineveh". Journal of the American Oriental Society. Cilt 22. ss. 20-22. doi:10.2307/592409. JSTOR 592409.
- Jursa, Michael (2007). "Die Söhne Kudurrus und die Herkunft der neubabylonischen Dynastie" [The Sons of Kudurru and the Origins of the New Babylonian Dynasty]. Revue d'assyriologie et d'archéologie orientale (Almanca). 101 (1). ss. 125-136. doi:10.3917/assy.101.0125
. - Lipschits, Oled (2005). The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule. Eisenbrauns. ISBN 978-1575060958.
- Luckenbill, Daniel David (1924). The Annals of Sennacherib. Chicago: University of Chicago Press. OCLC 506728.
- Malamat, Abraham (1973). "Josiah's Bid for Armageddon". Journal of the Ancient Near East Society. 5 (1). ss. 267-279.
- Melville, Sarah C. (2011). "The Last Campaign: the Assyrian Way of War and the Collapse of the Empire". Lee, Wayne E. (Ed.). Warfare and Culture in World History. New York: New York University Press. ISBN 978-0814752784.
- Na’aman, Nadav (1991). "Chronology and History in the Late Assyrian Empire (631—619 B.C.)". Zeitschrift für Assyriologie. 81 (1–2). ss. 243-267. doi:10.1515/zava.1991.81.1-2.243.
- Olmstead, A. T. (1925). "The Chaldaean Dynasty". Hebrew Union College Annual. Cilt 2. ss. 29-55. JSTOR 23502505.
- Parker, Richard A.; Dubberstein, Waldo H. (1942). Babylonian Chronology 626 B.C. – A.D. 45 (PDF). Chicago: The University of Chicago Press. OCLC 2600410.
- Porter, Barbara N. (1993). Images, Power, and Politics: Figurative Aspects of Esarhaddon's Babylonian Policy. American Philosophical Society. ISBN 9780871692085.
- Radner, Karen (2019). "Last Emperor or Crown Prince Forever? Aššur-uballiṭ II of Assyria according to Archival Sources". State Archives of Assyria Studies. Cilt 28. ss. 135-142.
- Reade, J. E. (1998). "Assyrian eponyms, kings and pretenders, 648-605 BC". Orientalia (NOVA Series). 67 (2). ss. 255-265. JSTOR 43076393.
- Rowton, M. B. (1951). "Jeremiah and the Death of Josiah". Journal of Near Eastern Studies. 2 (10). ss. 128-130. doi:10.1086/371028.
- Sack, Ronald H. (2004). Images of Nebuchadnezzar: The Emergence of a Legend. 2nd Revised and Expanded. Selinsgrove: Susquehanna University Press. ISBN 1-57591-079-9.
- Stevens, Kahtryn (2014). "The Antiochus Cylinder, Babylonian Scholarship and Seleucid Imperial Ideology" (PDF). The Journal of Hellenic Studies. Cilt 134. ss. 66-88. doi:10.1017/S0075426914000068. JSTOR 43286072.
- The British Museum (1886). Guide to the Nimroud Central Saloon. Londra: British Museum. OCLC 15159756.
- The British Museum (1908). A Guide to the Babylonian and Assyrian Antiquities. Londra: British Museum. OCLC 70331064.
- Wiseman, Donald J. (1983). Nebuchadnezzar and Babylon. British Academy. ISBN 978-0197261002.
- Wiseman, Donald J. (2003) [1991]. "Babylonia 605–539 B.C.". Boardman, John; Edwards, I. E. S.; Hammond, N. G. L.; Sollberger, E.; Walker, C. B. F. (Ed.). The Cambridge Ancient History: III Part 2: The Assyrian and Babylonian Empires and Other States of the Near East, from the Eighth to the Sixth Centuries B.C. 2nd. Cambridge University Press. ISBN 0-521-22717-8.
- Wunsch, Cornelia (2012). "Neo-Babylonian Entrepreneurs". The Invention of Enterprise: Entrepreneurship from Ancient Mesopotamia to Modern Times. Princeton University Press. ISBN 978-0691154527.
- Yildirim, Kemal (2017). "Diplomacy in Neo-Assyrian Empire (1180-609) Diplomats in the Service of Sargon II and Tiglath-Pileser III, Kings of Assyria". International Academic Journal of Development Research. 5 (1). ss. 128-130.
Web kaynakları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Radner, Karen (2013). "Royal marriage alliances and noble hostages" [Kraliyet evlilik ittifakları ve asil rehineler]. Assyrian empire builders. 22 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019.
