Siyaksares
| Siyaksares | |
|---|---|
| Medya Kralı | |
_rather_than_Median.jpg) | |
| Medya Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 625 - 585 |
| Taç giymesi | MÖ 625 |
| Önce gelen | Fraortis |
| Sonra gelen | Astyages |
| Doğum | MÖ 675 Ekbatan |
| Ölüm | MÖ 585 |
| Defin | Syromedia (günümüzde Qyzqapan, Irak Kürdistanı)[2] |
| Eş(ler)i | Nabopolassar'ın kızı (veya torunu) |
| Çocuk(lar)ı | Astyages Amitis |
| Hanedan | Medya Hanedanı |
| Babası | Fraortis |
| Dini | Antik İran dini |
Siyaksares,[a] MÖ 625-585 yıllarında yaşamış olan, Fraortis'in oğlu, Medya devletinin kralıdır.[8] Siyaksares, Asurlular'ı yenerek şimdiki Afganistan, İran, Pakistan ve Türkiye'nin de içinde bulunduğu topraklarda güçlü bir Med imparatorluğu kurdu.
Siyaksares henüz hükümdar iken İskit akınları ile karşı karşıya kaldı. İskitler tüm Asya'yı istila etmiş, Medler'de bundan nasibini almışlardı. Tüm Asya'da 28 yıl boyunca ve Medler'i de 1 yıl boyunca ağır vergiler alarak, ülkeye ilgisizlik göstermeleri, halkın elindeki tüm mal varlığına el koymaları ve harabeye çevirmelerinden ötürü ülke yıkıntıya döndü. Siyaksares, İskitler'i bir eğlenceye davet etmiş ve onları sarhoş ettikten sonra öldürtmüştü. Bu olaydan sonra Medler, Siyaksares önderliğinde tekrar Asya'ya hükmedip, Antik Çağın en büyük imparatorluğu haline geldiler.[8][9]
Siyaksares Dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Siyaksares, Medler'in başkenti olan Ekbatana'da doğdu. Babası Phraortes, Asurbanipal önderliğindeki Asurlular'a karşı savaşırken ölmüştü. O güne kadar Medler karmakarışık bir şekilde savaşıyorlardı ancak Siyaksares orduyu, kolordulara ayırarak, mızraklılar, okçular, atlılar diye ayırdı ve belli bir düzene soktu.
Fetih hareketlerine başlayan Siyaksares, ilk olarak Asurlular'ı yenmeyi istiyordu. Siyaksares'in babası Fraortis, Asurlular'a karşı savaşırken ölmüştür. MÖ 612 yılında Medler Ninova'yı kuşatmış ve Asur imparatorluğunu yıkmıştır. Bin yıllık Asur hegamonyası biterek Mezopotamya'da bir devir kapanmıştır.[10]
Ardından Lidya'ya yürüdü. Siyaksares komutasında Med ve Alyattis komutasında Lidya ordusu Halis Nehri (Günümüzde Kızılırmak, Türkiye) dolaylarında karşı karşıya geldi ve muharebe büyük bir şiddetle devam ederken tarih 28 Mayıs MÖ 585'i gösteriyordu. Yunan filozof Thales'in de önceden öngördüğü gibi savaş meydanında güneş tutuldu (Thales Tutulması). Medler için güneş kutsal olduğundan bunu Tanrıların bir cezalandırması olarak yorumlayıp muharebeyi bitirdiler ve barış antlaşması yaptılar.[11]
Siyaksares ordularını Asur'a çevirdi ve Ninova'ya doğru yol aldı. Ancak, İskitler, Med devletine doğru istila yoluna girmişlerdi. Savaştan çıkmış Med ordusu İskitler'le karşı karşıya geldi ve yenildiler. İskitler tüm Asya'ya yayıldılar. Ancak bir gece Siyaksares, İskitler'i davet etmiş ve onları sarhoş edip boğazlamıştı. Bu olaydan sonra Medler, Siyaksares önderliğinde tekrar Asya'ya hükmedip, antik çağın en büyük imparatorluğu haline geldiler.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^
- /saɪˈæksərˌiz/ sai-ACK-sir-eez
- Medce: ᴴuvaxšϑra[3]
- Eski Farsça: Eski Farsça: 𐎢𐎺𐎧𐏁𐎫𐎼, romanizasyon: ᴴuvaxštra[4][5][6][7]
- Akadca: 𒁹𒌑𒀝𒊓𒋫𒅈[4]
- Frigce: Ksuwaksaros[4]
- Grekçe: Κυαξάρης[4]
- Latince: Latince: Cyaxarēs
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Diakonoff 1985, s. 139.
- ^ according to Igor Diakonoff[1]
- ^ Ivantchik, Askold (1993). Les Cimmériens au Proche-Orient [The Cimmerians in the Near East] (PDF) (Fransızca). Fribourg, İsviçre; Göttingen, Almanya: Editions Universitaires Fribourg (İsviçre); Vandenhoeck & Ruprecht (Almanca). s. 83. ISBN 978-3-727-80876-0.
- ^ a b c d Diakonoff 1993.
- ^ Akbarzadeh, D.; A. Yahyanezhad (2006). The Behistun Inscriptions (Old Persian Texts) (Farsça). Khaneye-Farhikhtagan-e Honarhaye Sonati. s. 87. ISBN 964-8499-05-5.
- ^ Kent, Ronald Grubb (1953). Old Persian: Grammar, Text, Glossary. ss. 177.
- ^ Schmitt 2011, ss. 216–218.
- ^ a b Herodotos, Tarih, s.42, İş Bankası Kültür Yayınları, İSBN 978-975-458-721-0
- ^ Herodotos, Tarih, s.61, İş Bankası Kültür Yayınları, İSBN 978-975-458-721-0
- ^ "MEDIA". 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2018.
- ^ Herodotos, Tarih, s.43, İş Bankası Kültür Yayınları, İSBN 978-975-458-721-0
- Genel
Antik Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- -Herodot (Herodot Tarihi) -Medler: 1.Kitapta sık sık.III.65,126;V.9,77,104,109;VI.9,22,67,109,112,120;VII.VIII.IX.her yerinde.
- -Herodot (Herodot Tarihi) -Siyaksares: 1, kitap.6,46,73-74,103,106,107
Modern Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Diakonoff, I. M. (1993). "CYAXARES". Encyclopaedia Iranica (İngilizce).
- Diakonoff, I. M. (1985). "Media". Gershevitch, Ilya (Ed.). The Cambridge History of Iran (İngilizce). 2. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 36–148. ISBN 978-0-521-20091-2.
- Hinz, Walther (1975). Altiranisches Sprachgut der Nebenüberleiferung [Old Iranian Language from Collateral Sources] (Almanca). Wiesbaden, Germany: Harrassowitz. s. 208. ISBN 978-3-447-01703-9.
- Schmitt, Rüdiger (2011). Iranisches Personennamenbuch [Book of Iranian Personal Names] (Almanca). 5.5a. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 978-3-700-17142-3.
- Sulimirski, Tadeusz; Taylor, T. F. (1991). "The Scythians". Boardman, John; Edwards, I. E. S.; Hammond, N. G. L.; Sollberger, E.; Walker, C. B. F. (Ed.). The Cambridge Ancient History. 3. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 547–590. ISBN 978-1-139-05429-4.
