Yeniyol, Ardeşen
| Yeniyol | |
|---|---|
 | |
 Rize'nin Türkiye'deki konumu | |
  Yeniyol Yeniyol'un Rize'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Rize |
| İlçe | Ardeşen |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 508 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 406 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0464 |
| İl plaka kodu | 53 |
| Posta kodu | 53480 |
Yeniyol, Rize ilinin Ardeşen ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeniyol köyünün eski adı Oce’dir.[4][5] Nikolay Marr da köyü 1910 yılında Oce (ოჯე) şeklinde not etmiştir.[6] Bu yerleşim, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de Oce (اوجە) olarak geçer.[7][8]
Oce köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağ'da Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra, 1547 yılında bu bölgeyi de tamamen ele geçirmiştir.[9]
Oce köyü, 1854 tarihli Kiepert haritasında, Vitze köyünün güneybatısında, sahilde "Odja" [Oca] şeklinde yazılmıştır.[10]
Oce köyü, 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Atina kazasına bağlıydı. Nüfusu 22 hanede yaşayan 105 kişiden oluşuyordu. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 115 koyun, 234 keçi, 60 inek ve 7 öküz tespit edilmiştir.[11]
Nikolay Marr, 1910 yılında Lazistan’da gerçekleştirdiği araştırma gezisi notlarında Oce (ოჯე) şeklinde not ettiği yerleşimi, Fırtına Deresi’nin sağ tarafının yukarı kesimindeki köyler arasında saymıştır.[12] Oce köyü Birinci Dünya Savaşı’nda Rusların eline geçmiştir. Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze, Marr'dan yedi yıl sonra, Rus idaresi sırasında, 1917 yılında Lazistan bölgesindeki araştırma gezisinde köyün adını Gürcüce ve Rusça Oce (ოჯე ve Одже) şeklinde not etmiş, köydeki 51 hanede 276 kişinin yaşadığını yazmıştır.[13]
Oce köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Oce (اوجە) olarak geçer. Bu sırada köy, Rize vilayetinin Atina kazasının Ardeşen nahiyesine bağlıydı.[8] 1935 genel nüfus sayımında "Oce" şeklinde yazılmış olan yerleşim, Artvin ve Rize vilayetlerinin birleştirilmesiyle kurulmuş olan Çoruh vilayetinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 357 kişiden oluşuyordu. Bu arada Atina kazasının adı Pazar olarak değiştirilmişti.[14] Oce Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Yeniyol olarak değiştirilmiştir.[15] 1965 genel nüfus sayımında Yeniyol köyünün nüfusu 464 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 230 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Oce veya Yeniyol köyü, Hemşinlilerin yaşadığı bir köydür ve THKP-C örgütüne mensup Cihan Alptekin bu köyde doğmuş, mezarı da burada bulunmaktadır.[17]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeniyol köyü, Rize il merkezine 60 km, Ardeşen ilçe merkezine 15 km uzaklıktadır.[18] Köyde Kenoin, Vartev ve Vetkar adından mezralar bulunmaktadır.[19]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeniyol köyünün nüfusunun çoğunluğunu Hemşin'in Kantarlı köyünden bölgeye göç eden Hemşinlilerin soyundan gelenler oluşturmaktadır.[20]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 406[2] |
| 2019 | 380[2] |
| 2018 | 387[2] |
| 2017 | 370[2] |
| 2016 | 368[2] |
| 2015 | 345[2] |
| 2014 | 350[2] |
| 2013 | 349[2] |
| 2012 | 383[2] |
| 2011 | 387[2] |
| 2010 | 401[2] |
| 2009 | 396[2] |
| 2008 | 433[2] |
| 2007 | 426[2] |
| 2000 | 418[18] |
| 1990 | 433[18] |
| 1985 | 532[18] |
| 1876 | 105[21] |
| 1842 | 82 (erkek nüfus)[21] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Yeniyol, Turkey Page". 18 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Ardeşen Yeniyol Köy Nüfusu". Nufusune.com. 12 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი), II. cilt, Batum, 1979, s. 90". 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025.
- ^ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 138, ISBN 978-605-89094-0-3
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 74, ISBN 9786055753634.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 372, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 620.
- ^ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. 19 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 99940-61-43-7
- ^ "1854 Kiepert Map of the Caucasus, Armenia, Kurdistan, and Azerbaijan". 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2025.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 373, ISBN 9789157871117.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 72, ISBN 9786055753634.
- ^ "başlık=İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 153, 168". 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 295" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 737.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 524" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025.
- ^ "Evrim Kepenek,"Neden Gençlerimizi Vurdunuz?" - Bianet". 30 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025.
- ^ a b c d "Yeniyol Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022.
- ^ Karslıoğlu, Yusuf (2009). Doğu Karadeniz tarihi: otokton halkları ve etnik yapısı. Universal Yayınları. ss. 195, 217, 303. ISBN 9750116518. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2020.
- ^ a b Murat Ümit Hiçyılmaz, “Ardeşen Nüfus Kütüğü 1842 Ardeşen Sülaleleri”, Ardeşen Belediyesi Kültür Sanat Tanıtım Eserleri Serisi-13, 2011, Rize, ss. 18-25
