Orhan Alisbah

Orhan Hamdi Alisbah (d. 1910, İstanbul - ö. 18 Mayıs 1989, İstanbul), Türk matematikçi ve akademisyendir.

Hayatı

Alisbah, 1910 yılında İstanbul'da doğdu. Babası sürgünde hayatını kaybetmiş olan Jön Türkler'den, Erkan-ı Harbiye kaymakamlarından Silistreli Mehmed Hamdi Bey idi. Çocukluğu kız kardeşi Nermin (Mestçi), erkek kardeşi Osman ve annesi Saadet Hanım ile beraber Üsküdar'daki evlerinde geçti. Kardeşi Osman, Üsküdar Kız Lisesi'nde matematik öğretmenliği yapmıştır. Kız kardeşi Nermin ise ileride Cerrahpaşa Tıp Fakültesi öğretim üyesi Op. Dr. Ziver Mestçi ile evlenecektir.

1929 yılında İstanbul Erkek Lisesi'nden mezun oldu. Devlet bursu kazanarak Berlin Friedrich-Wilhelms Üniversitesi'nde (günümüz Berlin Humboldt Üniversitesi) matematik ihtisasını tamamladı. Doktorasını aynı üniversitede, Ludwig Bieberbach'ın danışmanlığında, 1935 yılında analitik fonksiyon problemleri alanında yaptı. Sonraki yıl Türkiye'ye geri dönerek İstanbul Üniversitesi'nde asistan olarak ilk akademik görevine başladı. 1943 yılına dek sürdürdüğü asistanlığı ile yardımcı doçentliğinde İstanbul Teknik Üniversitesi'nde de dersler verdi. 1943 yılında Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi'ne profesör olarak geçerek akademik hayatına üniversitenin Matematik Bölümü'nün başkanlığını sürdürerek devam etti.

1955 yılında Ankara'daki görevinden ayrılıp davet edildiği Princeton Üniversitesi İleri Çalışmalar Enstitüsü'nde (Institute of Advanced Study) bir yıl geçirdi ve bu süreç içerisinde enstitü mevkidaşları arasında Albert Einstein ve J. Robert Oppenheimer gibi tanınmış bilim insanları da yer aldı. Bu davetiyenin ardından Alisbah, akademik hayatını Amerika'da sürdürmeye karar verdi. 1956 ve 1960 yılları arasında Pensilvanya Üniversitesi'nde misafir öğretim üyesi olarak yer aldı ve Swarthmore Koleji ile Rutgers Üniversitesi'nde dersler verdi. 1959 yılında Rutgers Üniversitesi'nin matematik bölümünde çalışmaya başladı ve 1977'deki emekliliğine dek araştırmalarını bu kurumda devam ettirdi; üniversitenin Teorik ve Uygulamalı Matematik Bölümü'nün başkanlığını yürüttü. Bunun haricinde 1966-67 yılları arasında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 1970-71 yılları arasında ise hem ODTÜ hem de Hacettepe Üniversitesi'nde misafir öğretim üyesi olarak yer aldı. Türkiye UNESCO Komitesi ve İnsan Hakları Komisyonu'nda da yer alarak sivil toplumda aktif faaliyet gösterdi.

Alisbah, Ord. Prof. Dr. Mehmet Cemil Bilsel'in kızı ressam Nimet Bilsel ile evlendi ve bir çocuk sahibi oldu; ekonomist Prof. Bilsel Alisbah. Bilkent Üniversitesi, onun adına her yıl düzenli olarak matematik alanında Orhan Alisbah Ödülleri'ni vermektedir. Alisbah, 18 Mayıs 1989 tarihinde İstanbul'da hayatını kaybetti. Kabri Zincirlikuyu Mezarlığı'nda bulunmaktadır.