Umûr-ı Nâfia Nezâreti
Nafia Nazırlığı ya da Nafia Nezareti Osmanlı Devleti'nde Bayındırlık Bakanlığı'na verilen isimdir.
II. Mahmut dönemine kadar Osmanlı Devleti'ndeki imar işleri eyalet ve sancaklar tarafından yürütülüyordu.[1] Nafia Nazırlığı ilk defa olarak 1848 yılında Sultan Abdülmecid'in devlet yapısında yaptığı yeniliklerin bir parçası olarak imar işlerini merkezden yürütmek amacıyla kuruldu. Kuruluşundan kısa bir süre sonra Ticaret Nazırlığıyla birleşen Nafıa Nazırlığının ilk nazırı Hekim İsmail Paşa'dır. 1848–1870 yılları arasında bu iki nazırlık birkaç kez birleştirilip tekrar ayrılmıştır. Ancak 1870 yılından sonra Nafıa Nazırlığı bağımsız bir nazırlık olarak kalmıştır.[2]
Osmanlı Devleti'nin kayda değer Nafıa nazırlarından birisi de II. Abdülhamit döneminde bu görevi 5 yıl süreyle sürdürmüş olan Hasan Fehmi Paşa'dır.[3] 16 Eylül 1879'da bu göreve atanan Hasan Fehmi Paşa ülkenin karayolları ve demiryollarının durumuyla ilgili olarak ayrıntılı bir çalışma yaparak sonuçlarını bir layiha ile padişaha sunmuştur.[4]
Osmanlı Devleti'nin son Nafıa nazırı Ali Rıza Paşa'dır. Bu nazırlık Cumhuriyetin İlanından sonra önce Nafia Vekaletine, sonra da 1945 yılında Bayındırlık bakanlığına dönüşmüştür. 2011 yılında ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı hâline gelmiştir.
Nafia Nazırları listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hekim İsmail Paşa (Ekim 1848 - Mart 1849)
- İbrahim Edhem Paşa (Şubat - Mayıs 1863)
- İbrahim Halil Paşa (Haziran 1866 - Mayıs 1867)
- Ağaton Efendi (Mart 1867 - Mayıs 1868)
- Davud Garabet Paşa (Mayıs 1868 - Haziran 1871)
- Şirvanlızade Mehmed Rüşdi Paşa (23-28 Haziran 1871)
- İbrahim Edhem Paşa (Haziran 1871 - Ocak 1873)
- Hekim İsmail Paşa (Ocak - Mart 1873)
- Mehmed Raşid Paşa (Mart - Mayıs 1873)
- Ahmed Muhtar Paşa (Mayıs - Temmuz 1873)
- Mehmed Kâni Paşa (Temmuz - Ekim 1873)
- Server Paşa (Haziran - Ağustos 1875)
- Sakızlı Ahmed Esad Paşa (Eylül 1875)
- Cenanizade Mehmed Kadri Paşa (Eylül - Aralık 1875)
- Mehmed Halet Paşa (Ocak - Şubat 1876)
- Server Paşa (Şubat 1876 - Haziran 1877)
- Mehmed Esad Safvet Paşa (Haziran - Ağustos 1877)
- Ohannes Çamiç Efendi (Ağustos 1877 - Haziran 1878)
- Karatodori Paşa (Haziran - Kasım 1878)
- Ohannes Çamiç Efendi (30 Kasım - 4 Aralık 1878)
- Sava Paşa (Aralık 1878 - Temmuz 1879)
- Hasan Fehmi Paşa (Eylül 1879 - Nisan 1884)
- Köse Mehmed Raif Paşa (Nisan 1884 - Eylül 1885)
- Ahmed Zühdü Paşa (Eylül 1885 - Aralık 1886)
- Naum Nimetullah Paşa (3-8 Ağustos 1908)
- Gabriel Noradunkyan (Ağustos 1908 - Ocak 1910)
- Mehmet Hulusi Bey (Ekim 1911 - Ocak 1912)
- Kirkor Sinapyan Efendi (Ocak - Kasım 1912)
- Ziya Bey (Kasım 1912 - Ocak 1913)
- Nikola Konstantin Basarya (Ocak - Haziran 1913)
- Osman Nizami Paşa (Haziran - Aralık 1913)
- Ahmed Cemal Paşa (Aralık 1913 - Mart 1914)
- Çürüksulu Mahmud Paşa (Mart - Kasım 1914)
- Abbas Halim Paşa (Kasım 1914 - Şubat 1917)
- Ali Münif Bey (Şubat 1917 - Ekim 1918)
- Çürüksulu Ziyaeddin Paşa (Ekim - Kasım 1918)
- Mehmed Ziya Paşa (Ekim 1918 - Şubat 1919)
- Şevket Turgut Paşa (Şubat - Mart 1919)
- Ahmed Avni Paşa (Mart - Nisan 1919)
- Şevket Turgut Paşa (Nisan - Mayıs 1919)
- Ahmed Ferid Bey (Mayıs - Temmuz 1919)
- Abuk Ahmed Paşa (Temmuz 1919 - Mart 1920)
- Mehmed Tevfik Bey (Mart - Nisan 1920)
- Cemil Paşa (Nisan - Temmuz 1920)
- Zeki Paşa (Temmuz - Ekim 1920)
- Abdullah Lami Bey (Ekim 1920 - Şubat 1921)
- Ali Rıza Paşa (Şubat 1921 - Kasım 1922)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Tanzimat Dönemi Nafia Nezareti, Aziz Tekdemir, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2011; 1(1):121-144
- ^ Umur-u Nafıaya Dair Layiha, Ticaret ve Nafıa Nezareti, Vilyam Vilkoks (William Wilcox), İstanbul, 1908
- ^ http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/1573/17060.pdf 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Fehmi Paşa, Ayten CAN TUNALI, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt: 28 Sayı: 46 Sayfa: 071-087, 2009
- ^ http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/835/10565.pdf 14 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. n. ABDÜLHAMİT'E SUNULAN BÎR LÂYİHA "Heyet-i Teftişiye'nin Ge§t ü Güzâr Eylemiş Olduğu Mahallerin Ahvâliyle Heyet-i Mezkûr'un Harekâtı", Musa ÇADIRCI, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı:3, Sayfa:413-485, DOI: 10.1501, 1992
- ^ Sicil-i Osmani, Mehmet Süreyya Bey
- ^ Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, Sinan Kuneralp, ISIS Press, İstanbul, ISBN 9784281181, 1999
.svg)