Pan-STARRS
 PS1 ve PS2 teleskoplarının kubbeleri | |
| Koordinatlar | 20°42′26″N 156°15′21″W / 20.707318°K 156.25589°B |
|---|---|
| Web sitesi | pswww.ifa.hawaii.edu/pswww/ |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
Panoramik Araştırma Teleskobu ve Hızlı Yanıt Sistemi (İngilizce: Panoramic Survey Telescope and Rapid Response System, Pan-STARRS1 gözlemevi kodu: F51 ve Pan-STARRS2 gözlemevi kodu: F52), ABD'nin Hawaii eyaletindeki Haleakalā Gözlemevi'nde gökyüzünü sürekli olarak hareketli veya değişen gök cisimleri için tarayan ve aynı zamanda daha önce tespit edilen cisimlerin astrometri ve fotometrisini hassas şekilde ölçen astronomik kameralar, teleskoplar ve bir bilgi işlem tesisinden oluşmaktadır. Ocak 2019'da ikinci Pan-STARRS veri sürümü duyuruldu. 1,6 petabaytlık boyutu ile bugüne kadar yayımlanan en büyük astronomi veri hacmidir.
Giriş
[değiştir | kaynağı değiştir]
| LINEAR NEAT Spacewatch LONEOS | CSS Pan-STARRS NEOWISE diğer |
Pan-STARRS Projesi, Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü, MIT Lincoln Laboratuvarı, Maui Yüksek Performanslı Bilgi İşlem Merkezi (MHPCC) ve Science Applications International Corporation işbirliğidir. Teleskop yapımı ise ABD Hava Kuvvetleri tarafından finanse edildi.
Gökyüzündeki aynı bölgelerin önceki gözlemlerden farklılıklarını tespit eden Pan-STARRS, birçok yeni asteroit,[1] kuyruklu yıldız, değişen yıldız, süpernova ve diğer gök cisimlerini keşfetmektedir. Şu anki ana amacı, çarpma potansiyeli ile tehdit oluşturan Dünya'ya yakın cisimleri tespit etmek olan Pan-STARRS'ın, Hawaii'den görülebilen tüm cisimlerin (gözlemlenebilir gökyüzünün dörtte üçü) 24 kadir büyüklüğe kadar bir veritabanını oluşturması beklenmektedir. Pan-STARRS'ın inşası büyük ölçüde ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı tarafından finanse edildi. Pan-STARRS2'nin tamamlanması için ek finansman ise çoğu teleskobun işletilmesine de kaynak sağlayan NASA Dünya'ya yakın cisim Gözlem Programı'ndan sağlanmıştır. Pan-STARRS NEO araştırması, -47,5 yükselimin kuzeyindeki tüm gökyüzünü taramaktadır.[2]
İlk Pan-STARRS teleskobu (PS1), Maui, Hawaii'de Haleakalā zirvesinde yer alır ve 6 Aralık 2008 tarihinde Hawaii Üniversitesi'nin yönetimi altında çevrimiçi hale gelmiştir.[3][4] PS1, tam zamanlı bilimsel gözlemlere 13 Mayıs 2010 tarihinde başladı[5] ve PS1 Bilim Misyonu Mart 2014'e kadar sürdü. Operasyonlar, Almanya'daki Max Planck Topluluğu, Tayvan'daki Ulusal Merkez Üniversitesi, Birleşik Krallık'taki Edinburgh, Durham ve Queen's Belfast Üniversiteleri ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Johns Hopkins ve Harvard Üniversiteleri ile Las Cumbres Gözlemevi Küresel Teleskop Ağı'nı da içeren bir konsorsiyum olan PS1 Bilim Konsorsiyumu (PS1SC) tarafından finanse edildi. Tüm gökyüzü (Hawaii'den görüldüğü kadarıyla) taraması için yapılan gözlemler Nisan 2014'te tamamlandı.
PS1'i tamamlayan Pan-STARRS Projesi, ilk ışığın 2013'te elde edildiği Pan-STARRS 2'yi (PS2) inşa etmeye odaklandı. 2014 yılı için tam bilimsel operasyonlar[6] ve ardından bazen PS4 olarak da adlandırılan dört teleskop dizisi planlandı. Dört teleskop dizisini tamamlamanın toplam maliyetinin tüm dizi için 100 milyon ABD Doları olduğu tahmin edilmektedir.[3]
2014 yılı ortası itibarıyla, Pan-STARRS 2 devreye alınma sürecindeydi.[7] Ciddi finansman sıkıntılarıyla birlikte,[8] ikinci teleskobun ötesinde ek teleskoplar için net bir zaman çizelgesi mevcut değildi. Pan-STARRS 2, Mart 2018'de potansiyel olarak tehlikeli Apollo asteroiti (515767) 2015 JA2'nin keşfiyle Küçük Gezegen Merkezi tarafından takdir edildi. Bu, 13 Mayıs 2015 tarihinde Haleakala'da yapılan ilk küçük gezegen keşfiydi.[9]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Minor Planet Discoverers (by number)". IAU Minor Planet Center. 12 Mart 2017. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2017.
- ^ Michele Bannister [@astrokiwi] (30 Haziran 2014). "Don't have a clue were the "title" is in a tweet, BUT it is a required parameter for the citation!". Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016 – X vasıtasıyla.
- ^ a b "Watching and waiting". The Economist. 4 Aralık 2008. 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2008.
- ^ Robert Lemos (24 Aralık 2008). "Giant Camera Tracks Asteroids". MIT Technology Review. 29 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2008.
- ^ "Pan-STARRS 1 Telescope Begins Science Mission". Institute for Astronomy (Basın açıklaması). University of Hawaiʻi. 16 Haziran 2010. 3 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016.
- ^ Wen-Ping Chen (16 Ekim 2013). "Current Status of the Pan-STARRS Project and Beyond" (PDF). 27 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Morgan, Jeffrey S.; Burgett, William; Onaka, Peter (22 Temmuz 2014). "The Pan-STARRS Project in 2014" (PDF). Stepp, Larry M; Gilmozzi, Roberto; Hall, Helen J (Ed.). Ground-based and Airborne Telescopes V. SPIE Digital Library. 9145. ss. 91450Y. doi:10.1117/12.2055680. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016.
- ^ "$3M Donation for Pan-STARRS". Institute for Astronomy (Basın açıklaması). University of Hawaiʻi. 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016.
- ^ "(515767) 2015 JA2". Minor Planet Center. 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- PS1 Bilim Konsorsiyumu web sitesi (İngilizce)
- Pan-STARRS1 veri arşivi ana sayfası (İngilizce)
- Project Pan-STARRS and the Outer Solar System - DAVID JEWITT (İngilizce)