Pandrosion
Pandrosion | |
|---|---|
| Πανδρόσιον | |
 | |
| Doğum | y. 300 İskenderiye, Roma İmparatorluğu |
| Ölüm | y. 360 (59-60 yaşlarında) İskenderiye, Roma İmparatorluğu |
| Tanınma nedeni | Küpün hacminin iki katına çıkarılması ile ilgili geliştirdiği matematiksel model |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik |
İskenderiyeli Pandrosion (Grekçe: Πανδροσιον) MS 4. yüzyılda İskenderiye'de yaşamış olan bir matematikçiydi, İskenderiyeli Pappus'un Matematik Koleksiyonu’nda (Mathematical Collection) kendisinden bahsedilmekte olup küpü ikiye katlama için yaklaşık bir yöntem geliştirmesiyle tanındı. Konuyla ilgili anlaşmazlıklar olsa da, birçok güncel bilim insanı tarafından Pandrosion'un kadın olduğuna inanılmaktadır. Eğer öyleyse kendisi, matematiğe Hypatia'dan daha erken bir dönemde katkıda bulunmuş bir kadın olacaktır.
Katkıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Pandrosion, küpü ikiye katlama veya daha genel olarak sayıların küp köklerini hesaplama problemine sayısal olarak doğru; ancak yaklaşık çözümleri hesaplamak üzere bir yöntem geliştirmesiyle bilinmektedir. Yöntemi, "özyinelemeli geometrik" bir çözümdür; ancak düzlem içinde çalışmaktan çok üç boyutludur.[1] Pappus, bu çalışmayı uygun bir matematiksel kanıta sahip olmadığı için eleştirdi.[1][2][3] Pappus, yöntemin Pandrosion'a ait olduğunu doğrudan belirtmese de, onu Koleksiyon’unun Pandrosion'un öğrencilerinde hata olarak algıladığı şeyleri düzeltmeye adanmış bir bölümüne dahil etti.[1][3] Aynı bölümde yer alan ve aynı şekilde dolaylı olarak Pandrosion'a atfedilebilen başka bir yöntem, Pappus tarafından kullanılan yöntemden daha basit, geometrik ortalamayı oluşturmak için doğru ve kesin bir yöntemdir.[1][4]
Cinsiyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Friedrich Hultsch, 1878'de Pappus'un Collection adlı eserinin Yunancadan Latinceye çevirisini hazırladığında, kullandığı Koleksiyonun el yazması kadınsı bir hitap biçimi kullanarak Pandrosion'a atıfta bulundu. Hultsch bunun bir hata olduğuna karar verdi ve çevirisinde Pandrosion'dan eril olarak bahsetti; daha sonraki birçok bilim insanı da aynı şeyi yaptı.[2][5] Ancak, Alexander Raymond Jones'un Pappus'un 1988 tarihli İngilizce çevirisi, orijinal dişil formun bir hata olmadığını "ikna edici bir şekilde" savundu[1] ve daha yakın tarihli derin bilgi, Jones'un Pandrosion'un bir kadın olduğu yaklaşımının korunmasını destekledi.[3][6][7][8]
Hypatia'ya bağlantı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hypatia genellikle matematiğe katkıda bulunan ilk kadın olarak bilinmektedir; ancak Pappus, Hypatia'nın önerilen en erken doğum tarihinden önce ölmüştür. Bu nedenle Pandrosion, matematiğe Hypatia'dan daha erken katkıda bulunan bir kadın olarak muhtemel bir adaydır.[2] Pandrosion, Pappus tarafından bir matematik öğretmeni olarak da tanımlanmıştır ve Pappus, öğrencileri arasında yalnızca erkekleri kaydetmesine rağmen, Edward J. Watts, Hypatia'nın Pandrosion'u duymuş olabileceğini veya hatta biliyor olabileceğini öne sürmektedir.[4]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Knorr, Wilbur Richard (1989), "Pappus' texts on cube duplication", Textual Studies in Ancient and Medieval Geometry, Boston: Birkhäuser, ss. 63-76, doi:10.1007/978-1-4612-3690-0_5. Knorr'un makalesinin ana metni Pandrosion'un küp ikiye katlama yönteminin bir tanımını içerir; Jones'un Pandrosion'un cinsiyetiyle ilgili çalışmasıyla ilgili tartışmalar için bkz dipnot 2, s. 72.
- ^ a b c O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Pandrosion of Alexandria", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- ^ a b c Bernard, Alain (2003), "Sophistic aspects of Pappus's Collection", Archive for History of Exact Sciences, 57 (2), ss. 93-150, doi:10.1007/s004070200056, MR 1961330
- ^ a b Watts, Edward J. (2017), "Pandrosion", Hypatia: The Life and Legend of an Ancient Philosopher, Oxford, İngiltere: Oxford University Press, ss. 94-97, ISBN 978-0190659141, 31 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Şubat 2021
- ^ Pappus (1876), "Book 3.1", Hultsch, Friedrich (Ed.), Pappi Alexandrini Collectionis quae supersunt (Yunanca ve Latince), I, Berlin.
- ^ Netz, R. (2002), "Greek mathematicians: a group picture", Tuplin, C. J.; Rihll, T. E. (Ed.), Science and Mathematics in Ancient Greek Culture, Oxford University Press, ss. 196-216, doi:10.1093/acprof:oso/9780198152484.003.0011, MR 2080682. Özellikle bkz. s. 197.
- ^ McLaughlin, Gráinne (2004), "The logistics of gender from classical philosophy", Marshall, Eireann; McHardy, Fiona (Ed.), Women's Influence on Classical Civilization, Londra: Routledge, ss. 1-19, doi:10.4324/9780203209653, ISBN 9780203209653
- ^ Sidoli, Nathan (Mart 2016), "Learned Man and Woman in Antiquity and the Middle Ages", Lightman, Bernard (Ed.), A Companion to the History of Science, John Wiley & Sons, Inc., ss. 23-38, doi:10.1002/9781118620762.ch2. Özellikle bkz. "Scholarly Women in the Ancient and Medieval Periods", ss. 35–36.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Pappus criticises Pandrosion", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Pandrosion - man or woman?", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- The History Of Female Empowerment II: Women of Battle, Women of Letters, Mason Scott, 7 Aralık 201910 Mart 2021
