Pseudo-Skylaks'ın Periplusu

Pseudo-Skylax'ın Periplusu, Akdeniz ve Karadeniz çevresindeki deniz yolunu tarif eden antik bir Yunan periplus'udur (Grekçe: περίπλους, romanize: períplous, 'deniz seyahati' veya 'çevresini dolaşma').

Eserin, muhtemelen MÖ 4. yüzyılın ortalarına, özellikle MÖ 330'lara tarihlendiği ve büyük olasılıkla Atina'da veya yakınlarında yazıldığı düşünülmektedir. Yazarı genellikle 'ikincil' Yunan coğrafyacıları arasında sayılır.

Günümüze ulaşan yalnızca bir tane el yazması bulunmaktadır ve bu el yazması orijinal eserden yaklaşık 1500 yıl sonrasına aittir.

Yazarın adı Pseudo-Scylax veya Pseudo-Skylaks olarak yazılır ve sıkça Ps.-Scylax veya Ps.-Skylaks olarak kısaltılır.

Yazar

Günümüze ulaşan tek Orta Çağ el yazması, yazarın adını "Scylax" ("Skylax" veya "Skylaks", "Skilaks") olarak belirtmektedir. Ancak akademisyenler, bu atfın, esere itibar kazandırmak amacıyla ünlü bir isme (otoriteye) yapılmış sözde bir "pseudepigrafik atıf" olarak değerlendirilmesi gerektiğini kanıtlamıştır.

Herodot, MÖ altıncı yüzyılın sonlarında Persler adına Hint Okyanusu kıyılarını keşfeden Karyandalı bir Yunan denizci olan Skilaks'tan bahseder.^[1] Ne var ki, eserdeki birçok detay, MÖ IV. yüzyılın dünya bilgisine işaret etmektedir. Eser, VI. yüzyıldaki Skylaks'a ait olamayacağı için, yazarı geleneksel olarak Pseudo-Skylaks olarak anılır.

Metin

El yazması

Günümüze ulaşan tek birincil el yazması, Parisinus suppl. gr. (Supplément grec) 443'tür. Bu el yazması, 16. yüzyıldaki sahibi Pierre Pithou'dan dolayı Pithou El Yazması olarak da bilinir.

MS XIII. yüzyıla tarihlenen bu el yazması, 1600 yılındaki ilk basılı baskının temelini oluşturan orijinal metindir. Oldukça hatalı olduğu bilinen bu el yazmasının daha sonraki iki kopyası, metne esaslı hiçbir ekleme yapmamaktadır.

Bu esas el yazması, 1830'lara kadar iki yüzyıldan fazla bir süre boyunca akademisyenler için erişilemez kaldı. Bu tarihte Fransa Milli Kütüphanesi (Bibliothèque Nationale) tarafından satın alındı.

İçerik

Bu "Pseudo-Skylax"a atfedilen anlatı, Akdeniz ve Karadeniz çevresinde, İber Yarımadası'ndan başlayıp Cebelitarık Boğazı'nı işaret eden Herkül Sütunları'nın ötesindeki Batı Afrika'da sona eren, saat yönünde bir deniz seyahatini simüle eder.

Pseudo-Skylaks'ın Periplusu hakkında, Kuzeybatı Afrika bölümünün bazen daha önceki Denizci Hanno'nun Periplus'undan türetildiği iddia edilmektedir. Ancak yapılan yakından bir karşılaştırma, iki metin arasındaki farklılıkları belirgin hale getirmektedir.

Eser, Hanno'nunki gibi bir seyahat kaydı veya görgü tanığı anlatılarının bir derlemesi olmaktan ziyade, muhtemelen MÖ 4. yüzyılda Yunanlıların erişebildiği dünyanın bölgelerine dair yarı-bilimsel bir coğrafi anlatı denemesidir.

Bu çalışma, Platon'un Akademi'deki halefleri döneminde Atina'daki felsefi ve bilimsel faaliyetlerle mantıksal olarak ilişkilendirilebilir. Yazar, muhtemelen Aristoteles'in okulu Peripatos veya Lyceum'un kuruluşuna giden yıllarda, Platon'un halefleriyle ve Aristoteles ve Theophrastos ile doğrudan temas halindeydi.

Eserin amaçlarından biri, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarının toplam seyir uzunluğunu hesaplamak gibi görünmektedir. Bu, Aristoteles'in öğrencisi Messanalı Dikaiarhos'un daha ileri gittiği, belki de bilinmeyen yazarımızın eserini açıkça temel aldığı coğrafi bir girişimdi.

Erken baskı geçmişi

Pseudo-Skylaks'ın Periplusu, diğer ikincil antik Yunan coğrafyacılarıyla birlikte, ilk kez 1600 yılında Augsburg'da David Hoeschel tarafından yayımlandı.

Daha sonra Amsterdam'da, Periplus 1639'da Gerardus Vossius tarafından ve ardından John Hudson'ın "Geographi Graeci Minores" adlı eserinde yayımlandı.

Paris'te Periplus, 1826'da Jean François Gail tarafından yayımlanırken, Berlin'de 1831'de Rudolf Heinrich Klausen tarafından yayımlandı.

Modern edisyonlar

Karl Müller'in (1855) ve B. Fabricius'un (Heinrich Theodor Dittrich'in takma adı, 2. baskı 1878) Yunan metinleri güncelliğini yitirmiş ve yerini Patrick Counillon'un Pseudo-Skylax: le périple du Pont-Euxin: texte, traduction, commentaire philologique et historique (Bordeaux, 2004)^[2] ve Graham Shipley'nin Pseudo-Scylax's Periplus: Text, Translation, and Commentary (Exeter, 2011)^[3] adlı daha yeni çalışmaları almıştır.

Kaynakça

^ Herodotus. Histories, 4.44.
^ Counillon, Patrick (2004). Pseudo-Skylax : le périple du Pont-Euxin : Texte, traduction, commentaire philologique et historique. Scripta Antiqua (Fransızca). Pessac: Ausonius Éditions. ISBN 978-2-35613-291-8. 14 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025.
^ Shipley, Graham, (Ed.) (2011). Pseudo-Skylax's Periplous: The Circumnavigation of the Inhabited World: Text, Translation and Commentary (İngilizce). Liverpool University Press. ISBN 978-1904675822. 30 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025.

Bibliyografya

Birincil kaynaklar

El yazması
Vikikaynak - Orijinal Yunanca metin, Müller, Paris 1855–61'e dayanmaktadır bu çok önemli
B. Fabricius'un 1878 Yunanca baskısından Brady Kiesling'in İngilizce çevirisi .
Geographica antiqua, Johann Friedrich Gronovius (ed.), Lugduni Batavorum, apud Jordanum Luchtmans, 1697, s. 1–132 .
Geographi graeci minörler, Karl Müller, Paris, editoribus Firmin-Didot et sociis, 1882, cilt. 1 sayfa 15–96 .
Hecataei Milesii fragmenta. Scylacis caryandensis periplus , Rudolf Heinrich Klausen [de] (ed.), Berolini, impensis G. Reimeri, 1831, s. 1–132 .
Fragments des poetes géographiques de Scymnus de Chio et du faux Dicéarque, M. Letronne (ed.), Paris, Librairie de Gide, 1840
Anonim vulgo Scylacis Caryandensis periplum maris interni, B. Fabricius ( HT Dittrich'in takma adı), Lipsiae, typis et sumtibus BG Teubneri, 1878.

İkincil kaynaklar

Patrick Counillon, Pseudo-Skylax, Le Périple du Pont-Euxin (Bordeaux, 2004).
Graham Shipley, Pseudo-Skylax'ın Periplous'u: Yerleşik Dünyanın Çevresini Dolaşmak. Metin, Çeviri ve Yorum (Exeter: Bristol Phoenix Press/The Exeter Press), 2011. ciltli, 978-1-904675-83-9 ciltsiz. Ayrıntılar için http://www.liverpooluniversitypress.co.uk/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=11&AS1=shipley adresine bakın
D. Graham J. Shipley, 'Sahte Skylax ve doğa filozofları', Helenik Çalışmalar Dergisi, cilt. 132 (2012). Ön baskı 6 Eylül 2012'de Cambridge University Press tarafından FirstView'da yayınlanmıştır. doi : 10.1017/S0075426912000092
Galling, Kurt (1938). "Die syrisch-palästinische Küste nach der Beschreibung bei Pseudo-Skylax". Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins. 61 (1/2). Deutscher Verein zur Erforschung Palästinas. ss. 66-96. ISSN 2192-3124. JSTOR 27930190.
Elayi, Josette (1982). "Studies in Phoenician Geography during the Persian Period". Journal of Near Eastern Studies. 41 (2). University of Chicago Press. ss. 83-110. ISSN 0022-2968. JSTOR 544660.
Lipiński, E. (2004). Itineraria Phoenicia. Orientalia Lovaniensia analecta. Uitgeverij Peeters en Departement Oosterse Studies. s. 273. ISBN 978-90-429-1344-8.
Shipley, G. (2011). Pseudo-Skylax's Periplous: The Circumnavigation of the Inhabited World : Text, Translation and Commentary. Liverpool University Press Series. Bristol Phoenix Press. s. 180. ISBN 978-1-904675-82-2.

[1] Herodotus. Histories, 4.44.

[2] Counillon, Patrick (2004). Pseudo-Skylax : le périple du Pont-Euxin : Texte, traduction, commentaire philologique et historique. Scripta Antiqua (Fransızca). Pessac: Ausonius Éditions. ISBN 978-2-35613-291-8. 14 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025.

[3] Shipley, Graham, (Ed.) (2011). Pseudo-Skylax's Periplous: The Circumnavigation of the Inhabited World: Text, Translation and Commentary (İngilizce). Liverpool University Press. ISBN 978-1904675822. 30 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025.

[1]

[2]

[3]