Replicant (işletim sistemi)
 | |
| Geliştirici(ler) | Denis Carikli, Joonas Kylmälä, Fil Bergamo, Paul Kocialkowski[1] |
|---|---|
| İşletim sistemi ailesi | Unix-like (Linux) |
| Paket yöneticisi | APK |
| Kaynak türü | Açık |
| Lisans | Apache License 2.0, GNU GPLv2 ve çeşitli diğer tür lisanslar |
| Çekirdek türü | Monolotik (Linux) |
| Web sitesi | replicant.us |
Replicant, tüm özel mülk Android bileşenlerini özgür yazılım eşdeğerleriyle değiştirmeyi amaçlayan Android mobil platformuna dayalı özgür bir işletim sistemidir (OS).[2][3] Birkaç farklı model akıllı telefon ve tablet bilgisayar için kullanılabilir durumdadır.[4] Android ile aynı programlama dillerinde yazılmıştır (dolaylı olarak çatallanmıştır). Değişiklikler çoğunlukla C dilindedir;[5] değişiklikler çoğunlukla işletim sisteminin Linux çekirdeği ve onu kullanan sürücüler gibi alt düzey kısımlarındadır. Replicant ismi, Blade Runner filmindeki kurgusal replika androidlerden alınmıştır.[2] Replicant, Free Software Foundation [6] ve kısmen NLnet tarafından desteklenir ve sponsor olunur.[7][8]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Replicant projesi, 2010 yılının ortalarında, HTC Dream cihazı için tamamen özgür bir Android türevi üretmeye çalışan çeşitli girişimleri birleştirme çabasıyla başladı. Orijinal ekip Bradley M. Kuhn, Aaron Williamson, Graziano Sorbaioli ve Denis 'GNUtoo' Carikli'den oluşuyordu.[9][10][11][12] Proje, HTC Dream'i işlevsel hale getirmek için gerekli olan özgür olmayan parçalar için hızlı bir şekilde değişim kodunun yazılmasına yol açtı. Değiştirilecek ilk bileşen, sesin özel bir kitaplık olmadan çalışmasına izin verdi. Replicant başlangıçta kendi FOSS uygulama deposunu sağladı ve daha sonra F-Droid ile değiştirildi.[13][14][Şahsen yayımlanan kaynaklar?] [15][Şahsen yayımlanan kaynaklar?]
Modem ile iletişimi sağlayan Radio Interface Layer yazılımının yerini ücretsiz kod alarak telefon kısmını kullanılabilir hale getirdi. GPS kullanan bir kitaplık daha sonra orijinal olarak başka bir telefon için yazılmış olan ücretsiz koddan uyarlandı[16] ve HTC Dream'in GPS'in Replicant ile çalışmasına izin verdi.[15][Şahsen yayımlanan kaynaklar?]
Replicant'ın ilk sürümleri Android Açık Kaynak Projesi kodunu temel alırken, 2.2 (Nisan 2011) ve sonraki sürümleri daha fazla cihazı desteklemeyi kolaylaştırmak için CyanogenMod'u temel olarak kullandı.[17][18][19] 1 Şubat 2017 tarihli bir blog gönderisinde, Replicant projesi, CyanogenMod projesi durdurulduğu için Replicant'ın gelecekteki sürümlerinin LineageOS'a dayanacağı söylendi.[20]
Geliştirme devam ettikçe, orijinal Replicant ekibinin birçok üyesi projeden emekli oldu ve Denis "GNUtoo" Carikli orijinal ekipten hala aktif olarak proje üzerinde çalışan tek üye haline geldi. Nisan 2011'de, Paul Kocialkowski projeye katılmaya karar verdi ve işletim sistemini Nexus S ve Galaxy S cihazlarına başarıyla taşıdıktan sonra yavaş yavaş ana Replicant geliştiricisi oldu.[21][22]
Ancak 2014'te Replicant geride kaldığı için eleştirildi. "CyanogenMod 4.4.4'e kadar çıkarken, Replicant hala Android 4.2'de takılı kalıyor. CM hemen hemen her şeyde çalışır, ancak Replicant yalnızca iki ila dört yıllık birkaç cihaz tarafından desteklenir. Ayrıca, Replicant tescilli sürücüleri değiştirmeyi amaçlarken, aslında herhangi bir aygıt için eksiksiz bir sürücü yığınına sahip değildir."[23] Mozilla gibi diğerlerinin akıllı telefon işletim sistemleri çabaları sonuç alamayınca Replicant varlığını devam ettirdi.[24]
Replicant, Replicant'ın kaynak kodunu da barındıran Özgür Yazılım Vakfı[2] tarafından desteklenir ve sponsor olunur.[25][26]
_displaying_about_Replicant_6.0.png)
Sürümler
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıdaki tablo, Replicant'ın başlıca sürümlerini listeler:
| Sürüm | Yayın tarihi | Dayalı | Notlar | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 2.2[27] | 26 Nisan 2011 | Android 2.2 "Froyo" | — | ||
| 4.0[28] | 15 Kasım 2012 | Android 4.0 "Dondurmalı Sandviç" | Beş güncelleme yayınlandı; sonuncusu 0005, 29 Eylül 2013'te yayınlandı.[29] | ||
| 4.2[30] | 19 Ocak 2014 | CyanogenMod 10.1/ Android 4.2.2 "Jelly Bean" | Dört güncelleme yayınlandı; sonuncusu, 0004, 1 Eylül 2015'te yayınlandı.[31] | ||
| 6.0[32] | 7 Mayıs 2017 | LineageOS 13.0/ Android 6.0.1 "Marshmallow" | Üç güncelleme yayınlandı; en sonuncusu 0003, 10 Aralık 2017'de yayınlandı. 0004 için iki sürüm adayı yayınlandı. RC2, 22 Temmuz 2020'de piyasaya sürüldü. | ||
| 10[33] | Yok | LineageOS 17.1/ Android 10 | Geliştirilmiş performans için değiştirilen grafik sürücüsü. | ||
Gösterge: Eski sürüm Eski sürüm, hala destekleniyor Son sürüm Son önizleme sürümü Gelecek dağıtım | |||||
Güvenlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Mart 2014'te, Replicant geliştiricileri, çok çeşitli Samsung Galaxy ürünlerinde bulunan ve temel bant işlemcisinin cihazın depolama alanını okumasına ve yazmasına[34] bazen normal kullanıcı ayrıcalıklarıyla ve bazen cihaz modeline bağlı olarak kök kullanıcı olarak izin veren bir güvenlik açığı buldu ve kapattı. Replicant'ın baş geliştiricisi Paul Kocialkowski bunun bir arka kapı olduğunu iddia etti,[16][35][36][37] ancak buna Azimuth Security'de kıdemli bir güvenlik araştırmacısı olan Dan Rosenberg, "bu fonksiyonu uzaktan çalıştırma yeteneği için neredeyse hiçbir kanıt olmadığını" söyledi.[38] Apple donanımının işletim sistemi yazılımını içermeyen benzer istismarlara dair bazı kanıtlar var ve "ayrıntılı yöntemler, Apple'ın "belleniminden (firmware)" veya genellikle üretici tarafından cihaza programlanmış kalıcı yazılımdan doğrudan yararlanıyor."[39] Ubuntu'nun kurucusu daha önce benzer endişeleri dile getirmişti.[40]
Geliştirme
[değiştir | kaynağı değiştir]3 Ocak 2013'te proje, Replicant 4.0 SDK'yı Android SDK'nın tamamen özgür bir alternatifi olarak yayınladı.[41] Replicant SDK, Google'ın bir mülkiyet sözleşmesi kapsamında eklentiler ve ikili dosyalar için lisansı güncellemesine yanıt olarak yayınlandı.[42] Replicant'ın SDK'sı, 28 Nisan 2017'de Debian tarafından paketlenen ücretsiz SDK lehine durduruldu.[43]
Donanım desteği
[değiştir | kaynağı değiştir]Desteklenen cihazlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Replicant projesinin kapsamı, Nexus One, Nexus S ve Galaxy S ile başlayarak yeni cihazlar için desteği içerecek şekilde kademeli olarak genişletildi. Ocak 2014 itibarıyla aşağıdaki cihazlar ile desteklenir, Wi-Fi ve Bluetooth tescilli gerektiren firmware çalışmaları için:[4] desteklenen cihazların sayısı 2017 yılında sürüm 6.0 ile ikiye katlandı [44]
| Cihaz | Cihaz Sınıfı | Kod adı | Replicant sürümü | 2B grafikler | 3B grafikler | Ses | Telefon | Mobil Veri | NFC | GPS | Sensörler | Kamera | Wi-Fi | Bluetooth |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nexus S | Akıllı telefon | crespo | 4.2 | Evet | Hayır | Evet | Evet | Evet | Tescilli[45] free userspace |
Hayır | Evet | Evet | Tescilli | Tescilli |
| Samsung Galaxy S | Akıllı telefon | galaxysmtd | 4.2 | Evet | Hayır | Evet | Evet | Evet | — | Hayır | Evet | Evet | Tescilli | Tescilli |
| Samsung Galaxy S2 | Akıllı telefon | galaxys2 | 6.0 | Evet (hızlı) | Hayır | Evet | Evet | Evet | Hayır | Hayır | Evet | Evet | Tescilli | Tescilli |
| Samsung Galaxy Note (orijinal) | Akıllı telefon | n7000 | 4.2 | Evet (yavaş) | Hayır | Evet | Evet | Evet | Hayır | Hayır | Evet | Hayır | Tescilli | Tescilli |
| Galaxy Nexus | Akıllı telefon | maguro | 4.2 | Evet | Hayır | Evet | Evet | Evet | Evet | Hayır | Evet | Hayır | Tescilli | Tescilli |
| Samsung Galaxy Tab 2 (7.0) | Tablet | p3100 | 4.2 | Evet (hızlı) | Hayır | Evet | Evet | Evet | — | Hayır | Evet | Hayır | Tescilli | Tescilli |
| Samsung Galaxy Tab 2 (10.1) | Tablet | p5100 | 4.2 | Evet (yavaş) | Hayır | Evet | Evet | Evet | — | Hayır | Evet | Hayır | Tescilli | Tescilli |
| Samsung Galaxy S3 | Akıllı telefon | i9300 | 6.0 | Evet | Hayır | Evet | Evet | Evet | Evet | Hayır | Evet | Evet (arka) / Tescilli (ön) | Tescilli | Tescilli |
| Samsung Galaxy Note 2 | Akıllı telefon | n7100 | 6.0 | Evet | Hayır | Evet | Evet | Evet | Evet | Hayır | Evet | Evet (arka) / Tescilli (ön) | Tescilli | Tescilli |
| Goldelico OpenPhoenux GTA04 | Akıllı telefon | gta04 | 4.2 | Evet | Hayır | Evet | Üzerinde çalışılmaya devam ediliyor | Üzerinde çalışılmaya devam ediliyor | — | Evet | Üzerinde çalışılmaya devam ediliyor | Üzerinde çalışılmaya devam ediliyor | Tescilli | Tescilli |
Cihaz gereksinimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Cihaz, LineageOS/CyanogenMod tarafından resmi olarak (daha iyi) veya 3. taraf depolar aracılığıyla desteklenmelidir.[46]
- Ücretsiz bir program kullanarak imajları yazmanın (önyükleyici veya kurtarma yoluyla) bir yolu olmalıdır.
- Çekirdek imzalanmamalıdır: önyükleyici çekirdek imzasını kontrol etmemelidir.
- Çekirdek kaynakları serbest bırakılmış olmalıdır.
- Şebeke türü GSM olmalıdır, şimdilik hiçbir CDMA telefonu desteklenemez.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "People - Replicant". Redmine.replicant.us. 3 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2013.
- ^ a b c "FSF passes collection plate for free Android clone Replicant". The Register. 26 Temmuz 2013. 29 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2014.
- ^ "Amazon's Fire OS Burned by Google, says EC. Is It Really a Rival?". web.archive.org. 2 Eylül 2019. 2 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ a b "Replicant Status". redmine.replicant.us. 1 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2015.
- ^ "Replicant Developer's Guide". Replicant Wiki. 3 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2016.
- ^ "Stallman's Free Software Foundation says we need a free phone OS". The Register. 23 Ocak 2017. 25 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2018.
- ^ "NLnet; Graphics acceleration on Replicant". nlnet.nl. 14 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2019.
- ^ "NLnet; Finish porting Replicant to a newer Android version". nlnet.nl. 14 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2019.
- ^ "Replicant: distribution Android 100% libre". LinuxFr.org. 20 Eylül 2010. 7 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2013.
- ^ "Replicant: The Struggle for Free Mobile » Linux Magazine". Linux Magazine (İngilizce). 9 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2019.
- ^ "Musings on Software Freedom for Mobile Devices - Bradley M. Kuhn ( Brad ) ( bkuhn )". ebb.org. 10 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2019.
- ^ "FSF launches fundraising program for Replicant, the fully free Android-based mobile OS". SD Times (İngilizce). 25 Temmuz 2013. 8 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2019.
- ^ "Replicant: Making Android truly free". Memeburn. Burn Media. 3 Ekim 2011. 5 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "F-Droid, the Android app store for freedom beards". Open attitude. 24 Ağustos 2011. 26 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2013.
- ^ a b "Le projet Replicant ou Android totalement libre présenté par PaulK". Framablog. 10 Ekim 2011. 11 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2013.
- ^ a b "Flaw gives backdoor access to some Samsung Galaxy devices". Computerworld (İngilizce). 13 Mart 2014. 11 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2019.
- ^ "A Fully Free Android based Mobile OS? FSF is Aiming for the Skies with Replicant Project". techdrivein.com. 1 Temmuz 2013. 1 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2014.
- ^ "Replicant developer interview - Building a truly free Android". techworld.com. 10 Mart 2012. 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2014.
- ^ "Replicant FOSS Android Project Hits Marshmallow". androidheadlines.com. 10 Ağustos 2016. 12 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2018.
- ^ "Replicant 6.0 development updates". Replicant blog. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2017.
- ^ "Replicant developer interview - Building a truly free Android - Interview - Techworld.com". Features.techworld.com. 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2013.
- ^ "The Quest to Build a Truly Free Version of Android". wired.com. 30 Ekim 2013. 4 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2018.
- ^ "The great Ars experiment—free and open source software on a smartphone?!". arstechnica.com. 29 Temmuz 2014. 30 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2018.
- ^ "Mozilla Is Giving Up on Its OS for Smartphones". wired.com. 9 Aralık 2015. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2018.
- ^ "Replicant source code hosting and RMLL 2015". Replicant blog. Replicant. 1 Temmuz 2015. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Free Software Foundation shakes up its list of priority projects". networkworld.com. 17 Ocak 2017. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2018.
- ^ "Replicant 2.2 SDK Available". Replicant. 26 Nisan 2011. 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2017.
- ^ Kocialkowski, Paul (16 Kasım 2012). "Replicant 4.0 0001 images release". Replicant. 3 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2017.
- ^ "Replicant 4.0 0005 images release". Replicant. 1 Ekim 2013. 5 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2017.
- ^ Kocialkowski, Paul (22 Ocak 2014). "Replicant 4.2 kicks out!". Replicant. 5 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2017.
- ^ "Replicant 4.2 0004 images release". Replicant. 2 Eylül 2015. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2017.
- ^ Wiedmeyer, Wolfgang (13 Mayıs 2017). "Replicant 6.0 released". Replicant. 13 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2017.
- ^ "RE: Question about replicant 9". Replicant. 25 Haziran 2020. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020.
- ^ "Replicant developers find and close Samsung Galaxy backdoor". FSF's blog. Free Software Foundation. 12 Mart 2014. 13 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2014.
- ^ "Samsung Galaxy Back-door". Replicant Wiki. 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2014.
- ^ "Replicant Developers Find Backdoor In Android Samsung Galaxy Devices - Phoronix". www.phoronix.com. 21 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2019.
- ^ "Technoethical S3 phone with Replicant - Technoethical". tehnoetic.com. 25 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2019.
- ^ ""Virtually no evidence" for claim of remote backdoor in Samsung phones". Ars Technica. Condé Nast. 14 Mart 2016. 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2016.
- ^ "Wikileaks: The CIA Has Been Spying on Apple Users for Years". inverse.com. 23 Mart 2017. 25 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2018.
- ^ "Proprietary firmware poses a security threat, Ubuntu founder says". pcworld.com. 18 Mart 2014. 23 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2018.
- ^ "Replicant 4.0 SDK release | Replicant project". Replicant.us. 3 Ocak 2013. 8 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2013.
- ^ "What's up with the Android SDK? - Paul Kocialkowski's coding blog". Code.paulk.fr. 5 Ocak 2013. 8 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2013.
- ^ "There won't be a Replicant 6.0 SDK because there is already something better". Replicant.us. 28 Nisan 2017. 28 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017.
- ^ "New Replicant 6.0 Update Doubles the Number of Supported Devices". xda-developers (İngilizce). 18 Eylül 2017. 19 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2019.
- ^ "Nexus S (I902x)". 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
free userspace, proprietary loaded firmware
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Geliştirme |
| .svg){kind=logo} |
|---|---|---|
| Android sürümleri |
| |
| Android Türevleri | ||
| Galaxy Nexus | ||
| Google Play sürümü cihazların listesi | ||
| Çatallar ve dağılımları | ||
| Türevleri |
| |
| Android işletim sistemi uygulamaları | ||
| Servisler | ||
| Listeler | ||
| Alternatif arayüzler (Kabuk programlama) | ||
| Diğer | ||