Romangal İpek Fabrikası
Çınarönü İpek Fabrikası | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Konut ve ipek iplik üretim tesisi |
| Adres | Kaplıca Caddesi, Muradiye |
| Şehir | Bursa |
| Ülke | Türkiye |
| Koordinatlar | 40°11′12″K 29°02′54″D / 40.18667°K 29.04833°D |
| Mevcut kullanan | Osmangazi Belediyesi |
Romangal İpek Fabrikası (Çınarönü İpek Fabrikası ya da Turgut Yılmazipek İpek Fabrikası olarak da bilinir), Bursa'da 19. yüzyılda inşa edilmiş bir ipek fabrikasıdır.
Osmangazi ilçesinin Muradiye mahallesinde Kaplıca Caddesi üzerinde bulunur. 10bin metrekarelik alanda 25'ten fazla yapıyı içeren bir tesistir. Romangalle ailesinin 1938'e kadar yaşadığı ve bir dönem Fransız konsolosluğu olarak da kullanılan üç katlı ahşap yapı da bunlardan birisidir. 1938'de Faik Yılmazipek'in satın aldığı fabrika 1992'de tamamen kapanmıştır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İsviçreli bir girişimci olan Emanuel Falkaisen'in 1838'de Bursa'ya geldiği ve bu fabrikayı kurduğu düşünülür. Falkaisen, Basel'deki ipek tedarik ettiği fabrikanın 1848'de Paris'te meydana gelen işçi devriminde etkilenmesiyle iflas etti. Fabrika, Bursa'ya yerleşip ipekçilikte önmeli başarılar elde etmiş Brotte ailesine geçti. Auguste Brotte'un 1880 yılında ölümünden sonra borçlarını ödeyebilmek için eşi, sahip oldukları iki ipek fabrikasını satmak zorunda kaldı. Bu fabrikanın Gamet ailesine satıldığı düşünülür.[1]
1914 yılında I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Bursa'daki Fransız kolonisi üyeleri Paul Gamet, Alexandre Brotte ve Jules Lacaze gibi isimler Çankırı ve Çorum'a sürgüne gönderilmiştir. Savaş sonrasında fabrika Romangalle ailesine geçti; ancak kesin tarihi bilinmez. Romangalle ailesi fabrikayı Silkor ismiyle işletti.[2] Fabrika içine yaptırılan konut yapısı, 1929 yılı civarında Fransız Konsolosluğu olarak kullanıldı.[1] Mösyö Romangalle 1938 yılına kadar, Madam Romangalle ile birlikte konutta ikamet etti.[2]
Mösyö Romangalle, ipeğe konan muamele vergisi nedeniyle ipekçiliği bıraktı.[2] İpek fabrikasının yakınındaki Taşçıoğlu Fabrikası'nı işleten Faik Yılmazipek, Marcel Romangalle'den fabrikayı 1940'lı yılların sonuna doğru satın aldı. Faik Bey'den sonra fabrikayı oğuları çalıştırdı. Fertur A.Ş. adıyla işletilen fabrika 1979 yılında 400 ila 500 arasında işçi kapasite ile çalışmaktaydı. 1987'de mancınıkhane ünitesi, 1992'de fabrikanın tamamı kapatıldı.[1]
Fabrika, Osmangazi Belediyesi tarafından Kasım 2024'te kamulaştırıldı; yeni işlevler kazandırma konusunda öneriler oluşturulması amacıyla Ocak 2025'te bir çalıştay gerçekleştirildi.[3][4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Yasa, Agah Enes (1 Ocak 2025). "Çınarönü (Romangalle, Yılmazipek) Fabrikasının Tarihsel Süreci". Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Süreklilik ve Bursa.
- ^ a b c Oral, Elif Özlem (2004). "ursa'daki ipek fabrikaları ve ipekçilikle ilgili endüstri mirasının korunması". İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü doktora tezi.
- ^ "Bursa'da Romangal Fabrikasına İtalyan modeli". Ulu Bursa. 11 Kasım 2024. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2025.
- ^ Oral Aydın, Elif Özlem (2025). "Turgut Yılmazipek İpek Fabrikası Çalıştayı" (PDF). ICOMOS Türkiye Bülteni. 14 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Ağustos 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2024 yılı görüntüleri, Bursa.com
| Otorite kontrolü |
|
|---|
