Sülüs

Sülüs, (Arapça: ثلث, "bir-üç") Arap alfabesiyle yazılan bir tür süslü yazı^[1] veya Hicrî IV. yüzyıl sonlarında ortaya çıkan, nesihe benzer, kalınca bir yazı türüne verilen ad olarak tanımlanır.^[2]

Orta Çağ'da camilerde iç mimaride süsleme olarak çok kullanılmıştır. Osmanlı mimarisinde de camilerde, kervansaray ve medrese kitabelerinde sülüs yazı türünün celîsi (büyük yazılanı) yaygındır. Günümüzde evlerde, iş yerlerinde ve camilerin duvarlarını süsleyen ve küçük ve büyük levhalarda, kitabelerde ve birçok mezar taşında sülüs yazı görülür.

Sülüsün en önemli yazı türü hareke tarzıdır.

Gelişim aşamaları

En büyük katkıları sülüs el yazısı evrimine, Osmanlı İmparatorluğu zamanında, Osmanlı hat sanatçıları yapmıştır. İlk devrim 15. yüzyılda oluştu ve Şeyh Hamdullah (1436 – 1520) tarafından başlatıldı.^[3]^[4] İkinci devrim 17. yüzyılda oluştu, bir Osmanlı hattatı olan Hâfız Osman (1642-1698) tarafından başlatıldı.^[5]^[6] Sonunda, Mehmed Şevki Efendi 19. yüzyılın sonlarında, el yazısına bugünkü biçimini verdi.^[7]^[8]^[9]

Ünlü hattatlar

İbn Mukle (Abu Ali Muhammad ibn ali ibn Mokla Şirazî) (886-940)
Şeyh Hamdullah (1436–1520)
Ahmed Karahisari (1468-1556)
Hâfız Osman (1642-1698),
Yedikuleli Abdullah (1670-1731)
Mustafa Rakım Efendi (1757 - 1826), Türk İslam hat sanatının en büyük ismidir.^[10]
Mustafa İzzet Efendi (1801-1876)
Mehmed Şevki Efendi (1829-1887)
Sami Efendi (1838-1912)
Mehmed İzzet Efendi (1841-1903)
Hamit Aytaç

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ TDK Güncel Türkçe Sözlük^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ TDK BSTS / Kitaplıkbilim Terimleri Sözlüğü^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Hüseyin Kutlu: Hat sanatı kalemi şevk edebilmektir - Kalem Güzeli". 8 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.
^ "hamdullah1500s". 22 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.
^ "Kitap Sanatı". 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.
^ Ali, Wijdan. "From the Literal to the Spiritual: The Development of Prophet Muhammad's Portrayal from 13th Century Ilkhanid Miniatures to 17th Century Ottoman Art 3 Aralık 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". In Proceedings of the 11th International Congress of Turkish Art, eds. M. Kiel, N. Landman, and H. Theunissen. No. 7, 1–24. Utrecht, The Netherlands, August 23-28, 1999, sayfa 7
^ "Mehmed Şevki Efendi « Sanat Tarihi". 28 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.
^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020.
^ "Türk İslam Sanatları - Tezyini Sanatlar". 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.
^ "Journal of Ottoman Calligraphy :: RAKIM: 'Mustafa Rakim" (1757 - 1826) :: April :: 2006". 6 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.

[1] TDK Güncel Türkçe Sözlük^{[ölü/kırık bağlantı]}

[2] TDK BSTS / Kitaplıkbilim Terimleri Sözlüğü^{[ölü/kırık bağlantı]}

[3] "Hüseyin Kutlu: Hat sanatı kalemi şevk edebilmektir - Kalem Güzeli". 8 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.

[4] "hamdullah1500s". 22 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.

[5] "Kitap Sanatı". 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.

[6] Ali, Wijdan. "From the Literal to the Spiritual: The Development of Prophet Muhammad's Portrayal from 13th Century Ilkhanid Miniatures to 17th Century Ottoman Art 3 Aralık 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". In Proceedings of the 11th International Congress of Turkish Art, eds. M. Kiel, N. Landman, and H. Theunissen. No. 7, 1–24. Utrecht, The Netherlands, August 23-28, 1999, sayfa 7

[7] "Mehmed Şevki Efendi « Sanat Tarihi". 28 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020.

[9] "Türk İslam Sanatları - Tezyini Sanatlar". 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.

[10] "Journal of Ottoman Calligraphy :: RAKIM: 'Mustafa Rakim" (1757 - 1826) :: April :: 2006". 6 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Arap dili • العربية
Genel bakış	Arapça • Arap alfabesi • Alfabe tarihi • Başka alfabeyle yazım • Ebced rakamları • Arapçanın diğer dillere etkisi
Alfabe	Arap rakamları • Doğu Arap rakamları • Arapça vurgular • Hamza • Tâ-i merbûta
Harfler	ʾAlif • Bāʾ • Tāʾ • Ṯāʾ • Ǧīm • Ḥāʾ • Ḫāʾ • Dāl • Ḏāl • Rāʾ • Zāy • Sīn • Šīn • Ṣād • Ḍād • Ṭāʾ • Ẓāʾ • ʿAyn • Ġayn • Fāʾ • Qāf • Kāf • Lām • Mīm • Nūn • Wāw • Hāʾ • Yāʾ
Devirler	Eski Kuzey Arapçası • Kökleşik • Çağdaş
Başlıca lehçeler	Çağdaş ölçünlü Arapça (resmî) • Mağrip • Mısır • Sudan • Levanten • Arabistan • Irak • Yahudi-Arap
Bilimsel	Edebiyat • İsimler
Hat sanatı ve el yazıları	Nesih • Kûfî • Sülüs • Rika • Divanî • Muhakkak • Mağribî • Hicazi • Meşk •Talik hattı • Nestâlik • Cavi • Pegon
Dilbilim	Ses bilimi • Şemsî harfler • Kamerî harfler • ʼIʻrab (çekim eki) • Dil bilgisi • Üç harfli kök • (Umm Qirāʾa) • UFA • Kur'an Arapçasının yapısı