Sülfolan
| |||
| Adlandırmalar | |||
|---|---|---|---|
Tercih edilen IUPAC adı 1λ6-Tiyolan-1,1-dion | |||
Diğer adlar Tetrahidrotiyofen-1,1-dioksit Tetrametilen sülfon | |||
| Tanımlayıcılar | |||
3D model (JSmol)
|
|||
| ChEBI | |||
| ChEMBL | |||
| ChemSpider | |||
| ECHA InfoCard | 100.004.349 | ||
| EC Numarası |
| ||
PubChem CID
|
|||
| RTECS numarası |
| ||
| UNII | |||
| UN numarası | 3334 | ||
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
|
|||
| |||
| |||
| Özellikler | |||
| Kimyasal formül | C4H8O2S | ||
| Molekül kütlesi | 120,17 g mol−1 | ||
| Görünüm | r | ||
| Yoğunluk | 1,261 g/cm3, sıvı | ||
| Erime noktası | 27,5 °C (81,5 °F; 300,6 K) | ||
| Kaynama noktası | 285 °C (545 °F; 558 K) | ||
| Çözünürlük (su içinde) | karışır | ||
| Akmazlık | 0.01007 Pa·s at 25 °C | ||
| Yapı | |||
| Dipol momenti | 4.35 D | ||
| Tehlikeler | |||
| GHS etiketleme sistemi: | |||
| Piktogramlar | 
| ||
| İşaret sözcüğü | Warning | ||
| Tehlike ifadeleri | H302 | ||
| Önlem ifadeleri | P264, P270, P301+P312, P330, P501 | ||
| NFPA 704 (yangın karosu) |
|||
| Parlama noktası | 165 °C (329 °F; 438 K) | ||
| 528 °C (982 °F; 801 K) | |||
| Benzeyen bileşikler | |||
Benzeyen bileşikler
|
Metilsülfonilmethn | ||
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |||
| Bilgi kutusu kaynakları | |||
Sülfolan (ayrıca tetrametilen sülfon), (CH2)4SO2 formülüne sahip bir siklik sülfon olan bir organosülfür bileşiğidir. Kimya endüstrisinde ekstraktif damıtma ve kimyasal reaksiyonlar için çözücü olarak yaygın olarak kullanılan renksiz bir sıvıdır.
Sülfolan, bir sülfonil fonksiyonel grubu içeren bir organosülfür bileşikleri grubu olan bir sülfon olarak sınıflandırılır. Sülfon grubu, iki oksijen atomuna çift bağlı ve iki karbon merkezine tek başına bağlı bir kükürt atomudur. Kükürt-oksijen çift bağı polardır ve suda iyi çözünürlük sağlarken, dört karbon halkası apolar stabilite sağlar. Bu özellikler, hem suda hem de hidrokarbonlarda karışabilmesine izin vererek, hidrokarbon karışımlarını saflaştırmak için bir çözücü olarak yaygın şekilde kullanılmasına neden olur.
Üretim
[değiştir | kaynağı değiştir]Shell Oil Company tarafından geliştirilen orijinal yöntem, önce bütadienin sülfolen vermek üzere bir reaksiyon yoluyla kükürt dioksit ile reaksiyona girmesine izin vermekti. Bu daha sonra sülfolan vermek üzere katalizör olarak Raney nikeli kullanılarak hidrojenlenir.[1][2]
Kullanımları
[değiştir | kaynağı değiştir]Sülfolan, özellikle hidrokarbon karışımlarından aromatik hidrokarbonların ekstraksiyonunda ve doğal gazı saflaştırmak için endüstriyel bir çözücü olarak yaygın olarak kullanılmaktadır.[1] Sülfolan ayrıca bir buhar bastırıcı olarak hidroflorik aside eklenir.
Sağlık üzerindeki etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzun süreli in vivo hayvan çalışmaları yapılmamıştır; bu da sülfolanın kanserojen olup olmadığı konusunda kesin bir sonuca varılmasını engeller; ancak in vitro çalışmalar bakteri veya hayvan hücrelerinde herhangi bir kanserli değişiklik göstermede başarısız olmuştur. Hayvan çalışmalarında yüksek dozda sülfolan, merkezî sinir sistemi üzerinde hiperaktivite, konvülsiyonlar ve hipotermi dâhil olmak üzere olumsuz etkilere neden olmuştur. Daha düşük dozların özellikle uzun vadedeki etkileri hâlâ araştırılıyor.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Hillis O. Folkins, "Benzene" in Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, 2005. DOI:10.1002/14356007.a03_475
- ^ Earl Clark, Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology, "Sulfolane and Sulfones", John Wiley & Sons, NY, 1997
- ^ "Sulfolane: Research Efforts by the National Toxicology Program" (PDF). Alaska Department of Environmental Conservation. November 2019. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.