Sarayburnu Atatürk Heykeli
 Anıtın arkadan görünümü (2024) | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Anıt |
| Konum | Fatih, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°00′59″K 28°59′10″D / 41.01639°K 28.98611°D |
| Başlama | 25 Ağustos 1925 |
| Tamamlanma | 1926 |
| Yükseklik | kaide 3 m - heykel y. 3 m |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | Heinrich Krippel |
Sarayburnu Atatürk Anıtı, İstanbul Belediyesi tarafından Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel'e yaptırılmış anıt heykeldir.
Türkiye'de dikilen ilk Mustafa Kemal Atatürk anıtı olarak bilinir.[1] 3 Ekim 1926'da dönemin belediye başkanı Şehremini Emin Erkul tarafından açılmıştır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Anıt, Sarayburnu Parkı'ndadır. Buraya Mustafa Kemal Paşa'nın bir heykelinin dikilmesi fikri dönemin Belediye Başkanı Emin Bey'e (Erkul) aittir. Belediye Meclisi tarafından da onaylanan bu önerinin gerçekleştirilmesi için bir komisyon kurularak çalışmalara başlanmıştır. Heykelin yapımı heykeltıraş Heinrich Krippel'e verilmiştir. Heykel sanatçının Viyana'daki atölyesinde, dökümü de Viyana'da Birleşik Maden İşletmelerinde yapılmış, parçalar halinde Türkiye'ye getirilmiş ve heykeltıraşın denetiminde yerine oturtulmuştur. 25 Ağustos 1925 tarihinde yapımına başlanan anıt, 3 Ekim 1926'da törenle açılmıştır. İstanbul halkı anıta büyük ilgi göstermiş ve gecenin geç saatlerine kadar akın akın seyre gelmiştir. Atatürk, heykelin açılışından sonra belediye yetkililerine gönderdiği telgrafta şunları söylemiştir:
"Muhterem İstanbul Halkının ilk defa heykelimi dikmek suretiyle gösterdiği yüksek kadirşinaslıktan ve resm-i küşat münasebetiyle hakkımda izhar buyurulan necip hissiyattan dolayı samimi teşekkürlerimi arzederim. Sözün bundan sonrası heykeltıraşlarındır."
Anıtın heykeltıraşı Heinrich Krippel, Ankara'daki Zafer Anıtı, Samsun'daki Onur Anıtı ve Konya'daki Atatürk anıtına da imzasını atmıştır. Anıtın son yıllarda bakımsız kalması eleştiri konusu olmuştur.[2] Bunun üzerine İstanbul Büyükşehir Belediyesi, anıtı 2020 yılında restore etmiştir.[3]
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı için Samsun'a giderken İstanbul'dan hareket ettiği yere konulan anıt, mermer kaide ve bronz heykel olmak üzere iki kısımdan oluşmakta ve iki kademeli dörtgen bir platform üzerinde bulunmaktadır. Kaidenin üç cephesine bronz madalyon şeklinde yazıtlar monte edilmiştir. Fakat artık bunların hiçbirisi mevcut değildir.
Atatürk, dikdörtgen kaide üzerinde sivil giysili devlet adamı kimliğiyle görülmektedir. Sarayburnu Atatürk Anıtı, ele alınan dönem içinde Atatürk'ün devlet adamı olarak betimlendiği az sayıdaki örneklerden birisidir. Atatürk'ün sol eli beline dayalı, sağ elini yumruk biçiminde sıkarak aşağıya doğru uzatmış, başı dik, kaşları hafif çatık, gözleri hafif kısıktır; dinamik duruşuyla kararlı bir ifade içinde görülmektedir.
Heykelin kaidesinin önüne Hattat Kamil Akdik'in yazısı ile "tarihi ihtilas 1336", arka yüzüne heykelin dikiliş tarihi (1926), yan tarafına Cumhuriyet'in ilân tarihi yazılmıştır.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "İlk Atatürk heykelini çeviren metal paravanlar kaldırıldı". NTV. ntv.com.tr. DHA. 19 Ağustos 2018. 19 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2018.
- ^ "Türkiye'de yapılan ilk Atatürk heykeli, perdelerin arkasında". Vatan. 13 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ "Türkiye'nin ilk Atatürk anıtı restore edildi". Diken. 2 Eylül 2020. 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2020.
- ^ A A M Cumhuriyet Dönemi Anıt Heykelleri, Yrd. Doç. Dr. Kıvanç Osma, Ankara 2003, s.32-33, ISBN 975-16-1678-6.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sarayburnu Atatürk Anıtı'nın açılış videosu16 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1926)
- 2020 yılında gerçekleştirilen restorasyon hakkında İBB tarafından hazırlanan video
- Cumhuriyet Türkiye’sinin ilk heykeli4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Anıtın çeşitli açılardan fotoğrafları)
- Tekiner, Aylin, Atatürk Heykelleri (ss. 69-76 Sarayburnu Atatürk anıtı hakkındadır.)
| Otorite kontrolü |
|
|---|
