Sedat Bornovalı
Sedat Bornovalı | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 31 Mayıs 1970 İstanbul |
Sedat Bornovalı (d. 31 Mayıs 1970, İstanbul), Türk sanat tarihçisi, akademisyen ve rehber. Nişantaşı Üniversitesi'nde mimarlık tarihi doçentidir.[1] Bizans mimarisi, özellikle Ayasofya üzerine yaptığı eleştirel analizler nedeniyle uluslararası medyada "tarihçi ve Ayasofya uzmanı" olarak anılmaktadır.[2] İstanbul'daki tarihi Società Operaia Italiana binası olan Casa Garibaldi'nin restorasyonunu yönetmiştir.[3] Papa XVI. Benedikt[4] ve Rum Patriği I. Bartholomeos da dahil olmak üzere devlet liderleri ve dini liderler için rehber ve tercüman olarak görev yapmıştır.[5]
Eğitim ve akademik kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyan Lisesi'nde okuduktan sonra,[6] Boğaziçi Üniversitesi'nde Turizm İşletmeciliği, İstanbul Üniversitesi'nde Sanat Tarihi ve Coğrafya eğitimi aldı. Yüksek lisans ve doktora (PhD) derecelerini İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Mimarlık Tarihi bölümünden aldı.[7]
Nişantaşı Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi'nde doçent olarak akademik faaliyetlerini sürdürmektedir.[1] Araştırmaları Bizans ve Osmanlı sanat tarihi, İstanbul kent tarihi ve geç Osmanlı dönemindeki İtalyan mimarların etkisi üzerine yoğunlaşmaktadır.[8] Bu kapsamda Giulio Mongeri[9] ve Raimondo D'Aronco[10] gibi mimarların eserlerini derinlemesine incelemiştir.
Kamusal faaliyetler
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayasofya
[değiştir | kaynağı değiştir]Bornovalı, uluslararası medyada "tarihçi ve Ayasofya uzmanı" ("historian and Hagia Sophia expert") olarak anılmaktadır.[2] Ayasofya'nın camiye dönüştürülmesi tartışmalarına ve kamuoyu müzakerelerine katılmış, yapının doğru tarihsel anlaşılmasını engelleyen "mitler üzerine inşa edilmiş algıyı" ("myth-constructed perception") eleştirmiştir.[11] Ayrıca, Prokopius'un yazıları gibi dönemin tarihsel kaynaklarında yer almadığını vurgulayarak, binanın inşasıyla ilgili popüler efsaneleri de çürütmüştür.[2] Bornovalı, 86 yıl sonra UNESCO Dünya Miras Listesinde olan yapı kompleksinde arkeolojik kazıların devam etmesini resmen öneren ilk uzman olmuştur.[11]
Casa Garibaldi
[değiştir | kaynağı değiştir]1863 yılında İstanbul'da kurulan İtalyan İşçi Yardımlaşma Derneği'nin (Società Operaia Italiana di Mutuo Soccorso) tarihi merkezi olan Beyoğlu'ndaki Casa Garibaldi'nin restorasyonunu yönetmiştir.[3] Restorasyon çalışmaları sırasında binanın zemininde Geç Roma dönemine (yaklaşık M.S. 4. yüzyıl) tarihlenen bir mezar alanı (nekropol) ve tarihi katmanlar ortaya çıkarılmıştır.[12] Bornovalı, bu arkeolojik buluntuların koruma altına alınması ve sergilenmesi sürecini koordine etmiş[13] ve restorasyon süreci üzerine akademik bir çalışma yayımlamıştır.[14]
Kültürel ve diplomatik rolü
[değiştir | kaynağı değiştir]Devlet ziyaretleri ve ekümenik toplantılarda tercüman ve kültürel danışman olarak görev almıştır. Ekümenik Patrik I. Bartholomeos[5] ve 2006'daki Türkiye ziyaretinde Papa XVI. Benedikt için hizmet vermiştir.[4][15] Bu ziyaret sırasında, Papa'nın diplomatik açıdan hassas görüşmelerindeki rolü nedeniyle basında yer almıştır.[4] Ayrıca, Türkiye Cumhurbaşkanları Abdullah Gül ve Recep Tayyip Erdoğan ile İtalya Cumhurbaşkanı Giorgio Napolitano arasındaki görüşmelerde de görev almıştır.[16]
Sektörel görevler ve ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Akademik faaliyetlerine paralel olarak kültürel turizm sektöründe de yönetici roller üstlenmiştir. 2002-2015 yılları arasında İstanbul Rehberler Odası (İRO) Başkan Vekilliği yaptıktan sonra, 2015-2021 yılları arasında İRO Başkanlığı görevini yürütmüştür.[17] Ayrıca 2019-2021 yılları arasında Turist Rehberleri Birliği (TUREB) Başkan Vekilliği yapmıştır. Kendisi aynı zamanda Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Tahkim Kurulu üyesidir.[18]
Bu faaliyetleri nedeniyle 2010 yılında İstanbul Turizm Özel Ödülü'nü[19] ve 2011 yılında Skal International'dan "Turizmde Kalite" (Skalite) ödülünü almıştır.[20]
2009 yılından bu yana Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı mütevelli heyeti üyesi[21], 2010 yılından bu yana Sanat Tarihi Derneği başkan vekili[22] ve İstanbul Tarihi Alanları Alan Başkanlığı üyesidir.[23]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Boğaziçi'nin Tarih Atlası, 2018, Timaş Yayınları, 978-605-08-2873-3
- The Bosphorus: An Illustrated Story. From Prehistory to The Eurasia Tunnel, 2019, Timaş Yayınları, 978-605-08-3019-4
- Il Bosforo. Una storia illustrata (Corrado Augias'ın önsözüyle), 2025, Timaş Yayınları, 978-625-6767-52-2[24]
- Tarihin En Uzun Şiiri Ayasofya, 2020, Timaş Yayınları, 978-605-08-3242-6
- Santa Sofia. Il poema più lungo della storia (İtalyanca edisyon), 2021, Timaş Yayınları, 978-605-08-4663-8
- Müzelik Müzeler, 2021, Timaş Yayınları, 978-625-78443-6-9
- Santa Maria Draperis & Beyoğlu'nda 400 Yıllık Bir Katolik Mabedi, 2021, Yeditepe Yayınevi, 978-625-74778-1-9
- Surp Yerrortutyun Katolik Ermeni Kilisesi, 2025, Yeditepe Yayınevi, 978-625-6270-79-4
Devlet Nişanları
[değiştir | kaynağı değiştir] |
İtalya Cumhuriyeti Liyakat Nişanı (Şövalye) |
| «Bakanlar Kurulu Başkanlığı'nın teklifi üzerine» — 29 Eylül 2008[25][26] |
 |
İtalya Cumhuriyeti Liyakat Nişanı (Subay) |
| «Bakanlar Kurulu Başkanlığı'nın teklifi üzerine» — 10 Ekim 2022[25] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Doç. Dr. Sedat Bornovalı - Mühendislik Mimarlık Fakültesi". İstanbul Nişantaşı Üniversitesi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ a b c "Hagia Sophia: Secrets of the 1,600-year-old megastructure that has survived the collapse of empires" [Ayasofya: İmparatorlukların yıkılışına rağmen ayakta kalan 1.600 yıllık dev yapının sırları] (İngilizce). CNN. 12 Temmuz 2019. 8 Eylül 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ a b "Istanbul: rinasce Casa Garibaldi, un pezzo d'Italia sul Bosforo" [İstanbul: Casa Garibaldi yeniden doğuyor, Boğaz'da bir İtalya parçası] (İtalyanca). ANSA.it. 18 Nisan 2019. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ a b c Rosaspina, Elisabetta (2 Aralık 2006). "Mufti mi guardava ma non ho osato interrompere Sua Santità" [Müftü bana bakıyordu ama Kutsal Peder'in sözünü kesmeye cesaret edemedim]. Corriere della Sera (İtalyanca). 13 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2025.
- ^ a b "Istanbul, patriarca Bartolomeo I celebra i 1700 anni dal primo concilio ecumenico cristiano a Nicea" [İstanbul, Patrik Bartholomeos İznik'teki ilk ekümenik konsilin 1700. yılını kutluyor] (İtalyanca). Askanews. 21 Mayıs 2025. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ "Intervista a Sedat Bornovali" [Sedat Bornovalı ile Söyleşi] (İtalyanca). Saf MagazinE. s. 20. 2 Kasım 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ "Sedat Bornovalı". İLD – İtalyan Liseliler Derneği. 9 Kasım 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2025.
- ^ "Sedat Bornovalı". Google Scholar. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ Bornovalı, Sedat (2016). "Bir İtalyan Mimarın İlk Ankara Ziyareti: Giulio Mongeri – 1897". Ankara Araştırmaları Dergisi (Journal of Ankara Studies). 4 (2). ss. 131-157. doi:10.5505/jas.2016.50469. 18 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi3 Aralık 2025.
- ^ "Raimondo D'Aronco. Un architetto cosmopolita tra Friuli e Istanbul" [Raimondo D’Aronco. Friuli ve İstanbul arasında kozmopolit bir mimar] (İtalyanca). İstanbul İtalyan Kültür Merkezi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2025.
- ^ a b "Divided Sanctuary: Claiming the Hagia Sophia, Turkey's Religious Battleground" [Bölünmüş Mabet: Ayasofya Üzerinde Hak İddiası, Türkiye'nin Dini Mücadele Sahası] (İngilizce). The Politic (Yale University). 27 Eylül 2020. 16 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ "Casa Garibaldi'de tarihin içinden tarih çıktı". Sabah. 28 Nisan 2019. Erişim tarihi: 2 Kasım 2025.
- ^ "Il Palazzo di Venezia - Casa Garibaldi" [Venedik Sarayı - Casa Garibaldi] (PDF) (İtalyanca). baldi.diplomacy.edu (Estratto). s. 22-23. 2 Kasım 2025 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ Sedat Bornovalı. "Società Operaia – Italyan Isci Cemiyeti Binasi". DergiPark Akademik (Vakıf Restorasyon Yıllığı, 2015, Cilt 8, s. 147-155). 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2025.
- ^ "Pope Benedict XVI is escorted by Mufti of Istanbul Mustafa Cagrici and his interpreter Sedat Bornovali" [Papa XVI. Benedictus'a, İstanbul Müftüsü Mustafa Çağrıcı ve tercümanı Sedat Bornovalı eşlik ediyor.] (İngilizce). Getty Images. 30 Kasım 2006. 2 Kasım 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2025.
- ^ "İtalya Cumhurbaşkanı Napolitano Cumhurbaşkanı Gül'ün Misafiri". T.C. Cumhurbaşkanlığı. 17 Kasım 2009. 6 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Rehberler Odası'nın yeni Başkanı oldu". Turizm Ajansı. 17 Aralık 2018. 2 Kasım 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2025.
- ^ "Arbitration Board" [Tahkim Kurulu] (İngilizce). TÜRSAB - Türkiye Seyahat Acentaları Birliği. 10 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2025.
- ^ "Turizmde 'onur ödülü' Başkan Topbaş'a…". İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 4 Aralık 2011. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Turizm Oscar'ları muhteşem bir törenle sahiplerini buldu". 13 Aralık 2011. 20 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Mütevelli Heyeti". Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı. 5 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2025.
- ^ "Sedat Bornovalı Mülakatı". Röportajın 8. sorusunda 2010 tarihi ve başkan vekilliği görevi teyit edilmektedir. Levantine Heritage Foundation. Haziran 2017. 31 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2025.
- ^ "Danışma Kurulu". İstanbul Tarihi Alanları Alan Başkanlığı. Erişim tarihi: 24 Kasım 2025.
- ^ "Il romanzo del Bosforo, qui c'è l'anima di Istanbul" [Boğaziçi romanı, işte İstanbul'un ruhu burada] (İtalyanca). ANSA.it. 29 Temmuz 2019. 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2025.
- ^ a b "Onorificenze - Bornovali Dott. Sedat" (İtalyanca). İtalya Cumhurbaşkanlığı resmî sitesi. 31 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2025.
- ^ "Hepimizin gururu oldu". Rehber Gündemi. 3 Mart 2010. 24 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2011.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- İstanbul ili doğumlu yazarlar
- İtalyan Lisesinde öğrenim görenler
- Türk sanat tarihçileri
- Türk çevirmenler
- 1970 doğumlular
- Yaşayan insanlar
- İtalya Cumhuriyeti Liyakat Nişanı sahipleri
- İstanbul Üniversitesinde öğrenim görenler
- Boğaziçi Üniversitesinde öğrenim görenler
- İstanbul Teknik Üniversitesinde öğrenim görenler
- Türk akademisyenler
- İtalya Cumhuriyeti Liyakat Nişanı subayları