Selk'nam Soykırımı
| Makale serilerinden |
Selk'nam soykırımı, 19. yüzyılın ikinci yarısından 20. yüzyılın başlarına kadar Güney Amerika'daki Tierra del Fuego'da yaşayan üç yerli kabileden biri olan Selk'nam halkının soykırımıydı. Soykırım 10 ila 15 yıllık bir süreyi kapsıyordu. Selk'nam halkının 1880'lerde tahmini 4.000 kişilik nüfusu vardı ancak 1900'lerin başında sayıları 500'e kadar düştü.[1][2]
19. yüzyılın sonlarında, Şili ve Arjantin hükümetleriyle ilişkili Avrupalı ve Güney Amerikalı hayvancılık şirketleri, Isla Grande de Tierra del Fuego’da estancialar (büyük çiftlik) kurmaya başladılar. Buna bir de Tierra del Fuego altına hücumu [en] eklenince, yerli halk topraklarından edildi ve geleneksel yaşam biçimleri büyük ölçüde bozuldu.[3] Yerleşimcilerle yerliler arasındaki çatışmaların ardından, Avrupalı ve Güney Amerikalı avcılar, çiftçiler, altın madencileri ve askerlerden oluşan gruplar, Selknam halkını yok etmeye yönelik bir mücâdele başlattılar.[4][5]
Hayvancılık şirketleri, çalışanlarına ve Julius Popper gibi paralı avcılara Selknamları öldürmeleri veya yakalamaları için ödeme yapıyordu. Şili ve Arjantin orduları da bu sürece dâhil olarak, keşif gezileri sırasında Selknam topluluklarına saldırılar düzenlediler. Adanın kuzeyinde yaşayan Selknamlar bu şiddetten ilk etkilenenler oldu; hayatta kalanlar hayvancılığa elverişsiz ormanlık güney bölgelere göç etmek zorunda kaldılar. Sonrasında, Şili ve Arjantin hükümetleri, Don Bosco tarikatına bağlı Salezyenlere toprak bağışlayarak, kalan Selknamları korumak amacıyla Hristiyan misyonları kurmalarına izin verdi. Ancak bu süreçte Selknam halkı Dawson Adası’na sürüldü. 1930 yılına gelindiğinde, hayatta kalan yalnızca 100 Selknam bulunuyordu.[6]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Selk'nam, takımadaların kuzeydoğu kesiminde yaşayan ve soykırımdan önce nüfusu 3.000 ile 4.000 arasında olduğu tahmin edilen üç yerli kabileden biridir. [7] Yaghan (Yamana) tarafından Ona (kuzey halkı) olarak biliniyorlardı. [2]
Selk'nam binlerce yıldır Isla Grande de Tierra del Fuego'da [8] yarı göçebe bir avcılık ve toplayıcılık hayatı yaşamıştı. Adanın adı kelimenin tam anlamıyla "Ateş Ülkesinin büyük adası" anlamına gelir ve bu ilk İspanyol kaşiflerin Selk'nam şenlik ateşlerinden çıkan dumanı gördüklerinde buraya verdikleri addır. [8] Kuzeydoğuda, doğuda Mitre Yarımadası'nda Haush halkı ve batıda ve güneyde Yaghan halkı, ana adanın orta kesiminde ve takımadaların güney adaları boyunca yaşadılar.
Bir araştırmaya göre Selk'nam aşağıdaki gruplara ayrılmıştır:[9]
- Parika (Kuzey Pampas'ta bulunur).
- Herska (güney ormanlarında bulunur)
- Haush'un yanında Chonkoyuka (Inútil Körfezi'nin önündeki dağlarda bulunur).
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Son safkan Selk'nam olan Ángela Loij 1974'te öldü. Güney Amerika'da Avrupalıların ulaştığı son yerli gruplardan biriydiler. 2010 Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'na göre, Chonan ailesinin bir parçası olduğuna inanılan Ona dili, son konuşanlar 1980'lerde öldüğü için soyu tükenmiş bir dil olarak kabul ediliyor. [10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fuegians
- Ramón Lista
- Julius Popper
- Sociedad Explotadora de Tierra del Fuego
- Tierra del Fuego Altına Hücumu
- Selk'nam
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Selk'nam: Tierra del Fuego's last forgotten tribe". Chimu Adventures Blog (İngilizce). 29 Ekim 2016. 18 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ a b Chapman 2010. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "FOOTNOTEChapman2010" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Harambour, Alberto (2016). "Sheep Sovereignties: The Colonization of the Falkland Islands/Malvinas, Patagonia, and Tierra del Fuego, 1830s–1910s"
. Beezley, William (Ed.). Oxford Research Encyclopedia of Latin American History. Oxford University Press. doi:10.1093/acrefore/9780199366439.013.351. ISBN 978-0-19-936643-9.
- ^ Ray 2007, s. 80.
- ^ Odone, Carolina; Palma, M. "La muerte exhibida fotografias de Julius Popper en Tierra del Fuego" [The death exhibited photographs of Julius Popper in Tierra del Fuego]. Mason, Peter; Odone, Carolina (Ed.). 12 Miradas: Ensayos sobre los pueblos patagonicos [12 Looks: Essays on the Patagonian peoples]. Culturas de Patagonia (İspanyolca)., cited in Mason, Peter (2002). The Lives of Images. Reaktion Books. s. 153. ISBN 9781861891143.
- ^ Chapman 2010, s. 544.
- ^ Prieto 2007.
- ^ a b Gilbert 2014.
- ^ "PUEBLOS ORIGINARIOS > SELK'NAM" (İspanyolca). 30 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2019.
|ad=ve|soyadı=eksik (yardım) - ^ Adelaar 2010.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Selk'nam Soykırımı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- = cWmBVwOglRs "Los Onas: vida y muerte en Terra del Fuego"
|arşivurl=değerini kontrol edin (yardım). El Comite Argentino del film Antropologico. 1977. 18 Eylül 2013 tarihinde = cWmBVwOglRs kaynağından|url=değerini kontrol edin (yardım) arşivlendi. - Genocide In Chile: A Monument Is Not Enough 14 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
