Winglet
.svg)
Kıvrık kanat (winglet) genellikle sabit kanatlı uçaklarda uçağın verimliliğini artırmak için kullanılan bir kanat ucu tasarım modelidir.[1][2]
Uçakların havada tutunabilmesi, uçağın kaldırma kuvvetinin kanadın altına uyguladığı farklı basınçlar sayesinde gerçekleşir. Basınç farkından dolayı, kanat üzerinde akıp giden hava, kanat ucunu terk ederken girdaplar (vorteksler) oluşur. Bu vortekslerin şiddeti uçağın ağırlığı, hızı ve kanat yapısına göre değişebilir.
Uçakların kalkış aşamasına geçmesinden, tekerlek koyuşuna kadar meydana gelen vorteksleri önlemek için bilim insanları kanatların ucuna ilave edilen ve winglet adı verilen parçalar üzerinde çalışarak havayolu şirketlerinin işletme maliyetlerinin azaltılmasına katkı sağlamışlardır.
Tek parçadan oluşan kıvrık kanat uçlarının dışa ve yukarı doğru yaptığı kıvrımın eğimli olmasının, sürtünmeyi azalttığı ve itiş performansını artırdığı, kıvrık kanat uçlarının yeni nesil Boeing 737 uçaklarının menzilini yaklaşık 240 kilometre artırdığı hesaplanmıştır.
Kıvrık kanat uçları, maksimum kalkış ağırlığında üç tona kadar artış sağlarken, bu uçların takıldığı uçakların daha kısa sürede yükselip daha sessiz uçabildiği, motoru daha verimli çalıştıran ve motor bakım maliyetlerini düşüren kıvrık kanat uçlarının hava yolu şirketlerine işletme maliyetlerinde tasarruf sağladığı gözlemlenmiştir.
Yüksek rakım ve sıcak iklime sahip bölgelerdeki hava alanlarından kalkışı kolaylaştıran bu uçların, uçuş operasyonunda ve prosedürlerde herhangi bir değişiklik yapılmasını gerektirmediği de biliniyor.
Kanat ucuna takılan parça köpekbalığı yüzgeçlerinden esinlenerek yapıldı. ABD'de wingleti gündeme getiren Seattle merkezli, eski Boeing mühendisleri tarafından kurulan Aviation Partners Inc. (API) şirketi oldu. Boeing ile ortaklaşa geliştirilen çalışmalar sonrasında ilk deneme 737 modelinde yapıldı. API, 737 için geliştirilen sistemi uçak başına yaklaşık bir milyon dolara satıyor. Sistem kendini 4-5 yıl içinde amorti ediyor.
Aviation Partners Boeing'in, 2010 yılı itibarıyla tüm dünyada 4 bin 500 civarında uçağın kıvrık kanat uçlarına sahip olacağı ve yakıttan yılda yaklaşık 7.6 milyar litre tasarruf elde edileceğinin öngörüldüğü açıklandı.
Sharklet
[değiştir | kaynağı değiştir]
Uçak kanatlarının uç kısmına yerleştirilen kanatçıklardır. Yaklaşık 2,5 m yüksekliğindedir. Sharklet'ler yakıt tüketimini %3,5 oranında azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca, yıllık yaklaşık 700 ton CO2 emisyonunu azaltarak çevreye olumlu etki sağlar. Sharklet'ler aynı zamanda uçağın performansını artırır. Uçağın yük kapasitesini yaklaşık 500 kg artırır, menzilini genişletir ve kalkış-tırmanma performansını iyileştirir. Bir başka önemli avantaj ise, uçuş sırasında daha dengeli bir performans sergilemeleridir, bu da yolcular için daha konforlu bir uçuş anlamına gelir. Ayrıca kalkışta daha kısa piste ihtiyaç duyulmasına da olanak tanırlar.[3]
Winglet ve Sharklet, özellikle yakıt tasarrufu ve emisyon azaltımında hayati rol oynarlar. Winglet, uçak kanadının ucuna eklenen, genellikle dikey bir yapıdır. Bu sayede, kanat uçlarında oluşan girdapların azaltılması ve böylece kanadın aerodinamik verimliliğinin artırılmasını hedefler. Sharklet ise Airbus tarafından geliştirilen, winglet'in bir tür versiyonudur ve özellikle A320 ailesinde geniş kullanıma sahiptir. Airbus A320 serisi uçaklarında bulunan Sharklets A318, A319, A320 ve A321 modellerinde kullanılabilir.
Resim Galerisi
[değiştir | kaynağı değiştir]-
THY B737-800 -
Learjet 28/29, ilk defa winglet kullanılan jet, 1977 -
McDonnell Douglas MD11 -
-
-
Rutan Long-EZ yatay sabitleyicilerin iki katı boyunda wingletlerle -
-
Benzer bir sistem Formula One araçlarının ön kısmında da uygulanıyor -
-
Airbus A340-300 wingletinde İsviçre bayrağı -
SunExpress B 737-800
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Blended Winglets 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Faye, R.; Laprete, R.; Winter, M. Aero, No. 17., Boeing.
- ^ Hürriyet arşiv - 20 Ekim 2202[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Aerodinamik Yenilikler". 10 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Boeing 767 Raked Wingtips 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Boeing'den 777-300ER hakkında basın açıklaması7 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Wingletler hakkında (İngilizce)