Sidonlu Boethus
| Sidonlu Boethus | |
|---|---|
| Tam adı | Sidonlu Boethus |
| Doğumu | Βόηθος y. MÖ 75 Sidon |
| Ölümü | y. MÖ 10 |
| Çağı | Helenistik Dönem |
| Okulu | Peripatetik ekol |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Sidonlu Boethus (Grekçe: Βόηθος; y. MÖ 75 – y. MÖ 10), MÖ 1. yüzyılın sonlarına doğru yaşamış Sidonlu bir Peripatetik filozoftur.[1] Çalışmalarının hiçbiri korunmamıştır ve alıntıların ve yorumların tam koleksiyonu ilk olarak 2020'de ortaya çıkmıştır.[2]
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Boethus, Rodoslu Andronikos'un öğrencisi olduğuna göre,[3] erken yaşta Andronikos'un ders verdiği bilinen Roma ve Atina'ya gitmiş olmalıdır. Ondan ve kardeşi Diodotus'tan Sidon'un ünlü kişileri arasında bahseden Strabon, ondan aynı zamanda Peripatetik felsefede kendi hocası (ya da öğrenci arkadaşı) olarak bahseder.[4] Şimdi hepsi kayıp olan eserleri arasında ruhun doğası üzerine bir tane ve ayrıca Ammonius'un Aristoteles'in aynı eseri üzerine yazdığı yorumda bahsettiği Aristoteles'in Kategoriler'i üzerine bir yorum vardı. Ammonius ayrıca Boethus'un Aristoteles'in eserlerinin çalışılmasıyla ilgili bir görüşünü de aktarır, yani öğrencinin Fizik ile başlaması gerektiğini, oysa Andronicus başlangıcın Aristoteles'in Mantık yazılarıyla yapılması gerektiğini savunmuştu.
Giovanni Reale'ye göre, The Schools of the Imperial Age'de,[5] Boethus 'töz'ün 'madde' olduğuna inanıyordu - varlığın bireysel formu değil, varlığın bileşimi olduğuna. Böylece “form, töz kategorisinin dışına düşer ve diğer kategorilerin kapsamına girer.”[6] Bunun önemi, bireyselliğin yalnızca gerçekliği nasıl anladığımız ve yorumladığımız değil, aslında o gerçekliğin temel doğası olduğudur. Bu 'gerçek gerçeklik' evrensel bir töz değil, bireysel formlardan oluşuyordu.
Benzer şekilde, etikte Boethus “yöneldiğimiz asıl amacın (proton oikeion) kendimizle ilişkili olarak kendimiz olduğunu” beyan etmiştir. Bu görüşle uyumlu olarak, kimseyi kendimize tercih ederek sevmediğimizi ve son olarak başkalarını yalnızca kendimize referansla sevdiğimizi söyler".[7]
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kayıp eserleri arasında ruhun doğası üzerine bir inceleme ve Aristoteles'in kategorileri üzerine bir yorum yer almaktadır. İkincisi Ammonios Hermeiou'nun bir eserinde geçmektedir. Öğretmeniyle bir noktada anlaşamıyordu: Andronikos, öğrencilere felsefi söyleme giriş olarak mantığı önerirken, Sidonlu Boethos fiziği savunuyordu.
Fragmanların belirlenmesinde bazen zorluklar yaşanmaktadır, çünkü MÖ 2. yüzyılda yaşamış aynı isimli bir filozof, Sidonlu Stoacı Boethos da vardır.
2020 yılında, Roma Tre Üniversitesi'nden Riccardo Chiaradonna ve Sorbonne'dan Marwan Rashed, filozofun günümüze ulaşan tüm fragmanlarının Yunanca ve Arapça olarak tam bir baskısını ve ayrıca ayrıntılı bir yorum da içeren Fransızca çevirisini yayınladılar. Elliden fazla fragman yer almaktadır. Yazarlar, Aristoteles yorumunu yeniden yapılandırıyorlar, Sidonluların Platonculuk ve Stoacılık eleştirilerini ele alıyorlar ve Afrodisiaslı İskender'in Sidonlu Boethos'un yorumlarına karşı mücadelesini anlatıyorlar.[8]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Falcon, Andrea (2022), Zalta, Edward N. (Ed.), "Commentators on Aristotle", The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Summer 2022, Metaphysics Research Lab, Stanford University2 Haziran 2022
- ^ Boéthos de Sidon – Exégète d’Aristote et philosophe, Riccardo Chiaradonna and Marwan Rashed eds., Commentaria in Aristotelem Graeca et Byzantina, Series Academica, Berlin, De Gruyter, 2020, 978-3-11-069982-1 (includes topical studies by other scholars).
- ^ Ammonius Hermiae, Comment, in Aristotle's Categories.
- ^ Strabo, Geographica, 16.2.24
- ^ G. Reale, A History of Ancient Philosophy, Vol. 4: The Schools of the Imperial Age, Albany, State University of New York Press, 1989.
- ^ The Schools of the Imperial Age, Giovanni Reale, pp. 18-19.
- ^ The Schools of the Imperial Age, Giovanni Reale, p. 19.
- ^ De Gruyter: Boéthos de Sidon – Exégète d’Aristote et philosophe 25 Ocak 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Verlagsankündigung, abgerufen am 23. September 2024
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Riccardo Chiaradonna, Marwan Rashed (eds.), Boéthos de Sidon – Exégète d’Aristote et philosophe, Commentaria in Aristotelem Graeca et Byzantina, Series Academica, Berlin, De Gruyter, 2020, 978-3-11-069982-1
- Michael J. Griffin, Aristotle's Categories in the Early Roman Empire, Oxford, Oxford University Press, 2015, Chapter 6: "Boethus of Sidon", pp. 177-199.
- Pamela Huby, "An Excerpt from Boethus of Sidon’s Commentary on the Categories?", Classical Quarterly, 31, 1981, pp. 398-409.
- Marwan Rashed, "Boethus’ Aristotelian Ontology", in Malcolm Schofield (ed.), Aristotle, Plato, and Pythagoreanism in the First Century BCE, Cambridge, Cambridge University Press, 2013, pp. 53-77.
- John P. Lynch: Aristotle’s School. A Study of a Greek Educational Institution. University of California Press, Berkley, Los Angeles, London 1972
- Paul Moraux: Der Artistotelismus der Griechen, Band 1: Die Renaissance des Aristotelismus im 1. Jh. v. Chr. De Gruyter, New York 1973
- Giovanni Reale: A History of Ancient Philosophy, Band 4: The School of the Imperial Age. State University of New York Press, Albany 1989
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu makale, artık kamu malı olan bir yayından metin içermektedir: Smith, William, (Ed.) (1870). "Boethus". Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. s. 498.- Strabo, Geographica, Volumes i-xvii.
