Siyasi teoloji
Siyasi teoloji ya da siyasal teoloji ve siyasi ilahiyat olarak da kullanılır, teolojik/ilahiyat ilgili kavramların veya düşünce biçimlerinin siyasetle nasıl ilişkili olduğuna dair düşünceler bütünüdür. Terim genellikle siyasi ilkelerle ilgili dini düşünceleri ifade etmek için kullanılır. Siyasi güç ve egemenlik üzerine kapsamlı yazılar yazan Carl Schmitt gibi akademisyenler, kavramı seküler ve siyasi hale gelmiş dini kavramları ifade etmek için kullanmışlardır.[1] Bu alan genellikle Hristiyanlıkla ilişkilendirilmiştir, ancak 21. yüzyıldan itibaren diğer dinlerle de bağlantılı olarak tartışılmaya başlanmıştır.[2]
Tarihsel gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Siyasi teoloji terimi, inananların siyasetle olan ilişkilerinin farklı yönlerini araştıran düşünürler tarafından çok çeşitli şekillerde kullanılmıştır. Augustinius'un Tanrı'nın Şehri, Thomas Aquinas'ın Summa Theologica ve De Regno: Krallık Üzerine adlı eserleri bu alanın temellerini atmıştır. Aynı şekilde, Protestan reformcular Martin Luther ve Jean Calvin'in eserleri de bu alana girmektedir. Bu eserler, ideal, adil ve meşru bir yönetimin nasıl kurulacağı ve bunun ilahi/dini temellerle nasıl ilişkilendirileceği üzerinedir. Egemenlik gücünü Tanrı'dan alan Orta Çağ yönetimleri için temel unsur, yönetimlerinin ilahi güce nasıl ve neden dayandığını anlamlandırabilmektir. Bunu savunan ya da eleştiren düşünürler Tanrının verdiği yetkinin doğru kullanıp kullanılmadığını sorgulamışlardır.
Siyasi teoloji 20. yüzyıldan beri akademik bir disiplin haline gelmiştir. 1922 tarihli Political Theology kitabında Carl Schmitt, Orta Çağ'a özgü bu tartşmaların modern dönemdeki yansımalarını, modern devlet ve egemenlik bağlamlarında ele almıştır. Alman hukukçu Schmitt, iki dünya savaşı arası dönemde hem ülkesi Almanya'nın hem de genel olarak modern egemenliğin içinde bulunduğu krizi ve imparatorluklardan ulus-devlete geçişte yaşanan dönüşümün temellerini anlamaya çalışmıştır.[3][4]
Schmitt'in liberalizm ve demokrasi eleştirilerinden yola çıkarak Jürgen Habermas, Giorgio Agamben ve Slavoj Žižek gibi birçok önemli siyasal teorisyen de 20. yüzyılın ikinci yarısında siyasi teoloji konusunda kapsamlı yazılar yazmıştır.[2] 1990'larda ve 2000'lerin başında, siyasi teoloji hukuk teorisi, özellikle anayasa hukuku, uluslararası hukuk içinde önemli bir tema haline gelmiştir. Özellikle 11 Eylül saldırıları sonrasında, medeniyetlerarası savaş kavramını ve ABD'nin insani müdahalelerini eleştiren düşünürler arasında, bu müdahaleleri temellendiren Hıristiyanlığın eksenli Batı düşüncesi ve onun rakibi haline gelen siyasi İslam etrafında giderek artan bir tartışma yaşanmaktadır. Bu literatür, Carl Schmitt'in mirasından ve siyasi felsefeden büyük ölçüde yararlanmaktadır.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Siyasi İlahiyat". Dost Kitabevi. 2020. ISBN 9789752980242.
- ^ a b Newman, Saul (2018). Political Theology: A Critical Introduction (İngilizce). Polity. ss. 9-10. ISBN 978-1-5095-2841-7.
- ^ Dean, Mitchell; List, Lotte; Schwarzkopf, Stefan (2023). Political Theology Today: 100 Years after Carl Schmitt (İngilizce). Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-350-34453-2.
- ^ Hollerich, Michael (2004), "Carl Schmitt", The Blackwell Companion to Political Theology (İngilizce), Blackwell, ss. 107-122, doi:10.1002/9780470997048.ch9
- ^ Robbins, Jeffrey W. (2011). Radical Democracy and Political Theology (İngilizce). Columbia University Press. ss. 66-67. ISBN 978-0-231-15637-0.
