Skaler (fizik)
Fizikte, bir skaler, vektörden farklı olarak, koordinat sisteminin döndürülmesi veya değiştirilmesi (Newton mekaniğinde), herhangi bir Lorentz dönüşümü ya da uzay-zaman dönüşümü (görelilikte) sonucunda değişmeyen (bazen kısaca "yönü olmayan" nicelik olarak tanımlanan) basit bir fiziksel niceliktir.
Fiziksel nicelik
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir fiziksel nicelik, sadece bir sayı değil, Matematik'ten farklı olarak sayısal bir değerin fiziksel bir birimle çarpımı olarak tanımlanır. Nicelik birime göre değişmez (mesela 1 km ile 1000 m aynı uzunluktadır) fakat sayı birime bağlıdır. Yani, mesafe örneğinden gidersek, uzunluk, koordinat sistemine özgü birim vektörlerin uzunluğuna bağlı değildir. Koordinat sisteminde yapılacak değişimler skalerin hesaplanış formülünü değiştirebilir; fakat skalerin kendisi değişmez. Aynı şey boyutsuz olmayan bütün fiziksel nicelikler için de geçerlidir.
Örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kütle, elektriksel yük, sıcaklık ve bir ortamdaki bir noktanın elektrik potansiyeli skaler niceliklerdir. 3 boyutlu evrende iki nokta arasındaki mesafe skalerdir, fakat birinden diğerine olan yön ile beraber belirtildiğinde, (yönü belirtmek için herhangi bir düzlemle yaptığı açıyı üzere birden fazla fiziksel niceliğe ihtiyaç duyacağımız için) vektörel bir nicelik olur.
Örneğin kuvvet, büyüklüğü ve yönü ile beraber tanımlanması gerekeceğinden skaler bir nicelik değildir. Fakat kuvvetin büyüklüğü yalnız başına skaler olarak ifade edilebilir. Mesela herhangi bir nesneye etki eden yerçekimi kuvveti skaler değildir, fakat büyüklüğü skalerdir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Arfken, George (1985). Mathematical Methods for Physicists. third. Academic Press. ISBN 0-12-059820-5.
- Feynman, Richard P.; Leighton, Robert B.; Sands, Matthew (2006). The Feynman Lectures on Physics. 1. ISBN 0-8053-9045-6.