Sliven
| Sliven Сливен İslimye | |
|---|---|
 | |
 Bayrak  Arma | |
  Sliven | |
| Ülke |  Bulgaristan |
| İl | Burgaz |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Stefan Radev |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 193,78 km² |
| Rakım | 30 m |
| Nüfus (2011) | |
| • Toplam | 91.620 |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+03.00 (DAYS) |
| Alan kodu | 044 |
Resmî site [http://www.sliven.bg/indexen.csp?Langn=EN Official website | |
Sliven (Bulgarca: Сливен) veya Osmanlı dönemindeki adıyla İslimye, Bulgaristan'ın güneydoğusunda yer alan, Sliven ili'nin idari merkezi olan şehirdir.[1][2] Nüfus bakımından Bulgaristan'ın sekizinci büyük şehridir. Koca Balkan Dağları'nın (Stara Planina) güney eteklerinde, stratejik bir konumda yer alır.
Şehir, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Balkanlar'ın en önemli sanayi (özellikle tekstil ve silah) ve ticaret merkezlerinden biri olmasıyla ve günümüzde de devam eden tekstil endüstrisiyle tanınır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölge antik çağlardan beri yerleşim yeridir. Romalılar döneminde "Tuida" adında önemli bir kale ve yerleşim merkeziydi.
Osmanlı Dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlılar bölgeyi 1370-1372 civarında fethetmiştir. Osmanlı idaresinde "İslimye" adını alan şehir, Silistre Eyaleti, Vidin Eyaleti ve son dönemde Edirne Vilayeti idari yapıları içerisinde Sancak (Liva) merkezi olarak yönetilmiştir. O dönemde Yanbolu, Karinabad, Aydos, Misivri ve Ahyolu (Burgaz) gibi kazalar İslimye Sancağı'na bağlıydı.[3]
İslimye, Osmanlı döneminde Kırım Hanlığı soyundan gelen Giray Hanedanı üyelerine tahsis edilen çiftliklerin bulunduğu bir merkezdi. Arşiv kayıtlarında Salih Giray Sultan, Saadet Giray ve Hacı Giray Sultan gibi hanedan üyelerinin bölgede mülk sahibi oldukları ve ikamet ettikleri görülmektedir.[4] Ayrıca şehirde her yıl düzenlenen "İslimye Panayırı", İngiltere, Fransa ve Avusturya tüccarlarının katıldığı uluslararası bir ticaret organizasyonuydu.[5]
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ve Göçler
[değiştir | kaynağı değiştir]93 Harbi sırasında İslimye, savaşın en kritik noktalarından biri olmuştur. Rus ordusunun Hainboğazı geçidini aşarak ilerlemesi üzerine, İslimye'deki Osmanlı savunması kısa sürede kırılmış ve şehir işgal edilmiştir.[6] Rus kuvvetlerinin eline geçmemesi için şehirdeki askeri fabrikaların ve depoların boşaltılması veya imha edilmesi emredilmiştir.[7]
Bu dönemde İslimye ve çevre köylerinden (Sarıyar, Başköy, Çerkeşli vb.) büyük bir Müslüman nüfus, Edirne ve Burgaz üzerinden İstanbul ve Anadolu'ya göç etmek zorunda kalmıştır. İslimye muhacirleri devlet eliyle planlı bir şekilde özellikle Bursa ve çevresine iskan edilmiştir. Bursa'nın Kestel, Nilüfer ve Karacabey ilçelerindeki bazı köyler doğrudan İslimye göçmenleri tarafından kurulmuştur. Osmanlı arşiv kayıtlarında bu iskan hareketleri köy isimleriyle sabittir:
- Kadiriye: İslimye muhacirlerinin Bursa'da teşkil ettikleri köye "Kadiriye" adı verilmiştir.[8]
- Üçpınar: Bursa kazası Kite nahiyesinde iskan edilen İslimye muhacirlerinin kurduğu köye "Üçpınar" adı verilmiştir.[9]
- Mamuretülhamid: Bursa'ya bağlı Balyan ve Armutalanı mevkilerine yerleşen İslimyelilerin kurduğu köye "Mamuretülhamid" ismi verilmiştir.[10]
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihsel Ekonomi (Sanayi ve Silah)
[değiştir | kaynağı değiştir]İslimye, Osmanlı sanayileşme tarihinin en önemli merkezlerinden biridir.
- İslimye Çuha Fabrikası: 1834 yılında Dobri Zhelyazkov tarafından kurulan ve Osmanlı Devleti tarafından modernize edilerek işletilen fabrika, Balkanlar'daki ilk endüstriyel tekstil fabrikasıdır. "İslimye Çuha Fabrika-i Hümayunu" adıyla Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusunun kışlık üniformalarını (aba, şayak, çuha) üretmiştir.[11] Bölgedeki "Mokan" çobanları ve yerli halk, fabrikaya yün ve yapağı tedarik etmiştir.
- Silah Sanayii: Şehir aynı zamanda bir silah üretim merkeziydi. Arşiv belgeleri, İslimye'de İstanbul'daki Tüfekhane-i Amire için binlerce "tüfek namlusu" (namlu-yu tüfenk) imal edildiğini ve hammadde olarak Samakov demirinin kullanıldığını belgelemektedir.[12][13]
Günümüz Ekonomisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Sliven, günümüzde de Bulgaristan'ın önemli sanayi kentlerinden biridir.
- Tekstil: Geleneksel tekstil üretimi modern fabrikalarla devam etmektedir (Yünlü dokuma, çorap ve halı üretimi).
- Aydınlatma ve Makine: Şehirde ampul üretimi, makine imalatı ve cam sanayii gelişmiştir.
- Tarım: Şehir, "Şeftali Vadisi" olarak bilinen verimli bir tarım havzasındadır. Şeftali, kiraz ve üzüm yetiştiriciliği yaygındır. "Sliven İncisi" (Slivenska Perla) adı verilen üzüm rakısı ve şarapları ünlüdür.
Turistik Yerler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mavi Taşlar (Sinite Kamani) Milli Parkı: Şehrin simgesi olan kayalık oluşumlar ve teleferik hattı.
- Tarihi Saat Kulesi: Şehir merkezinde bulunan sembolik yapı.
- Yaşlı Karaağaç (Stariyan Bryast): Şehir merkezinde bulunan ve Avrupa'da "Yılın Ağacı" seçilen asırlık ağaç.
- Hadzi Dimitar Evi ve Müzesi: Bulgar ulusal kahramanının evi.
- Tekstil Endüstrisi Müzesi: Şehrin sanayi geçmişini anlatan müze.
Coğrafya ve İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Sliven, Balkan Dağları'nın "Sinite Kamani" (Mavi Taşlar) olarak adlandırılan kayalık oluşumlarının hemen eteklerinde kurulmuştur. Şehir, kuzeyden esen sert rüzgarlarıyla meşhurdur ve bu nedenle "Rüzgarlar Şehri" olarak da anılır.
 İslimiye iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 6,7 | 8,5 | 13,0 | 18,5 | 24,0 | 28,1 | 30,8 | 31,3 | 26,1 | 19,5 | 13,6 | 7,7 | 19,0 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 2,3 | 3,5 | 8,2 | 13,4 | 18,7 | 23,2 | 25,2 | 25,6 | 20,9 | 14,7 | 9,6 | 3,7 | 14,3 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −0,5 | 0,6 | 3,5 | 8,7 | 12,7 | 17,0 | 19,0 | 19,2 | 15,0 | 10,2 | 5,6 | 1,1 | 9,3 |
| Ortalama yağış (mm) | 46 | 41 | 31 | 50 | 67 | 66 | 54 | 37 | 32 | 43 | 61 | 59 | 587 |
| Kaynak: Bulgar Meteoroloji Enstitüsü[14] | |||||||||||||
Kardeş şehir
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Dışişleri Bakanlığı URL Erişim tarihi: 13 Ağustos 2008". 9 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2008.
- ^ Kültür bakanlığı URL Erişim tarihi: 13 Ağustos 2008 PDF dosyası 7 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Bulgaristan'daki festival listesi)
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Fon: A.}MKT.UM., Dosya: 183, Gömlek: 81, Tarih: 1275. (İslimye kazaları müdürlük maaşlarının miktarıyla nüfus, varidat ve ehemmiyetini belirtir defter.)
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Fon: C..DH.., Dosya: 65, Gömlek: 3218, Tarih: 1209. (Salih Giray Sultan'ın oğlu Murad Giray Sultan'ın İslimye ahalisine dair muameleleri.)
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Fon: AE.SSLM.III, Dosya: 23, Gömlek: 1331. (Sicilyateyn Elçisi Kostantino de Ludolf'un iltimasına binaen Sicilyateyn'e tabi tüccarın İslimye ve Uzuncaabad panayırlarına ticaret maksadıyla gidişi.)
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Fon: HAT, Dosya: 1027, Gömlek: 42791. (İslimye'de Ruslarla harbe başlandığı, ancak başı bozuk askerin firar ettiği ve nizami askerin bir buçuk saat dayanabildikten sonra bozulduğu hakkında ariza.)
- ^ Milli Savunma Bakanlığı Askeri Tarih Arşivi, Fon: 110-9-1-3, Dosya: 43, Gömlek: 130. (İslimye fabrikasında bulunan nakli mümkün olmayan eşyanın yakılması.)
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Fon: DH.MKT., Dosya: 1742, Gömlek: 53, Tarih: 1307. (İslimye muhacirlerinin Bursa'da teşkil ettikleri karyeye "Kadiriye" adı verildiği.)
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Fon: İ..DH.., Dosya: 1297, Gömlek: 22, Tarih: 1310. (Bursa kazası Kite nahiyesinin Kadiriye ve Mamuretülhamidiye karyeleri civarında iskan edilen İslimye muhacirlerinden teşkil karyeye Üçpınar adının verilmesi.)
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Fon: DH.MKT., Dosya: 1892, Gömlek: 61, Tarih: 1309. (Bursa'ya bağlı Balyan ve Armutalanı adı verilen yerlerde İslimye muhacirlerince teşkil edilen karyeye Mamuretülhamid adının verilmesinin uygun görüldüğü.)
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Fon: C..İKTS, Dosya: 26, Gömlek: 1294. (İslimye Çuka Fabrikası'nda yaptırılmakta olan sergi dairesinin inşası ve askerin ihtiyacı için daha ziyade çuka yapabilmek üzere bir fabrikanın daha yapılması.)
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Fon: C..AS.., Dosya: 596, Gömlek: 25119. (Tüfekhane-i amirede imal olunmakta olan harbeli tüfek namlularının imali için, İslimye kazasından istenilen kaynakçı ustalar.)
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Fon: C..AS.., Dosya: 62, Gömlek: 3131. (Enderun cebehanesi için İslimye'de 3000 namlu imali.)
- ^ "weatheronline.co.uk: Historical Weather for Sliven, Bulgaria". weatheronline.co.uk. 2012.
 | Bulgaristan'daki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
