Split
| Split | |
|---|---|
Grad Split | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
  Split Split'in Hırvatistan'daki konumu | |
| Ülke |  Hırvatistan |
| Bölge | Dalmaçya |
| İlçe | Split-Dalmaçya |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Tomislav Šuta (HDZ) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 79 km² |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 160.577 |
| • Yoğunluk | oto/km² |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
| Posta kodu | HR-21 000 |
| Alan kodu | +385 21 |
| En düşük rakım | 0 m |
| En yüksek rakım | 178 m (Marjan) |
Resmî site split.hr | |
 Diocletianus'un anıt mezarı | |
| Konum | Hırvatistan |
| Kriter | Kültür: ii, iii, iv |
| Referans | 97 |
| Tescil | 1979 (3. oturum) |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
| Koordinatlar | 43°30′33.984″K 16°26′55.988″D / 43.50944000°K 16.44888556°D |
Split (İtalyanca: Spalato, Latince: Spalatum, Yunanca: Aspalathos, Eski Split konuşma: Spljet), Dalmaçya'nın en büyük ve en önemli şehridir. Ayrıca Split-Dalmaçya bölgesinin de idarî merkezidir. Balkan Yarımadası ve Adriyatik Denizi'nin doğu sahilinde küçük bir yarımada üzerine kurulmuştur. Split Hırvatistan'ın (Zagreb'ten sonra) 2. büyük şehridir.
Split, Dünya Kültür Miras Listesi, UNESCO listesine (Diokletianus Sarayı yapımı: 3. yüzyıl sonu ile 4. yüzyıl başı) ile 1979'da girmiştir. Split (Solin) de doğan ve Roma'yı ilk defa 2 ye bölerek (doğu-batı) tetrarşi dönemini getiren Roma imparatoru Diocletianus sarayını Split'te yaptırmıştır.[1]
Split şehri ve hinterlandı, tarihi kalıntıları, Salona Harabeleri, Trogir UNESCO şehri, denizi, marinaları, 1700 senelik Dieklotianus sarayı, alışveriş dükkanları, kafeleri, cruise limanı, adaları ile Akdeniz Kıyısında çok turistik bir şehirdir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Split şehir bölgesinde Aspálathos ismi ile ilk olarak MÖ 7. yüzyılda Grekler tarafından kurulmuştur. Sonra çeşitli dönemlerde İlirya (Arnavut), Grek, Roma, Bizans, Avar, Slav, Moğol, Venedik, Osmanlı, Avusturya-Macaristan, Almanya vs idaresi altında kalmıştır.
Split'in kaderi ilk Hristiyanları katletmesiyle anılan Roma hükümdarı Diocletianus'ın MS 300 yılında yazlık sarayını buraya yaptırmasıyla değişmiştir. Ölümünden sonra da Romalı yöneticiler bu sarayı kullanmaya devam etmişlerdir. Romalılar Split yakındaki Solana kolonisini terk etmek zorunda kaldıkları zaman, bu kolonide yaşayanları tamamen Split'e yerleştirmişlerdir.
Şehir 12. ve 14. yüzyıllar arasındaki otonomluk hariç, sırasıyla Bizans, Hırvat Krallığı, Venedik ve I. Dünya Savaşı’na kadar da Avusturya egemenliği altına bulunmuştur.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Split Hırvatistan’ın ikinci büyük kentidir. Merkez 178.192 (165.893 Split) olup (88.37% Katolik ve 95.15% Hırvat vatandaşı) ve çevre hinterlandında Trogir, Omiš, Solin, Kaštela, Podstrana, Sinj, Dugopolje, Klis, Stobrec (merkeze bağlı), Kamen (merkeze bağlı), Žrnovnica (merkeze bağlı), Brač adası, Hvar adası, Şolta Adası... ve diğer adalarıyla birlikte yaklaşık toplam nüfusu 470.000'dir.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]
Şehir ve bölge güneyde Adriyatik (Akdeniz), kuzeyde Adriyatik (Dinarik) Alp dağları ile çevrilidir.
Split "Kastela Körfezi"'nin doğu yakası ile Split Boğazı arasında bulunan bir yarımadada kurulmuştur. Bu yarımadanın batı tarafında (178 m rakımlı) "Marjan Tepesi" bulunur. Rakımı 779 m olan "Kozjak Sırtı" ile rakımı 1339 m olan "Mosor Sırtı" şehri kuzeyden ve kuzeydoğudan gelen hava akımlarına karşı korurlar ve şehri ana karadaki hinterland alanlarından ayırırlar.
|
Şibenik (80 km) | Kozjak (16 km) | Sinj (34 km) |
| |||
| Trogir (30 km) | 
|
Imotski (86 km) | |||||
 'Split' 
| |||||||
| |||||||
| Vis (ada) (58 km) | Hvar (49 km) | Brač (18 km) |
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Yıllık 4 milyon kapasite ziyaretçili deniz limanı ile Akdeniz'in en faal 3. limanıdır. Yaklaşık 260 Cruise gemisi 130.000 yolcu kapasitesiyle Split limanından faydalanır. Bu limanı kullanan en büyük cruise gemisi 315 m uzunlukla Celebrity Eclipse'dir. Günlük Feribot seferleri Dubrovnik, Rijeka, Brac, Hvar, Şolta adalarıdır. Ancona ve Pescara gibi diğer İtalyan Adriyatik Denizi sahil şehirlerine de feribot seferleri düzenlenmektedir.
Franfurt, Köln, Londra gibi büyük şehirlere direkt uçuş seferleri bulunan Split-Kastela Havalimanı ise Zagreb ten sonraki en büyük 2. havalimanı olma özelliğine sahiptir. 2008'de bu hava meydanından 1,203,778 kişi uçuş yapmıştır. Yaz döneminde bu hava meydanından trafik yoğunluğu bir hayli artmaktadır.
Kardeş Şehirler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Resimler
[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Split - Havadan tarihî şehir merkezi ve şehir surları, ayrıca Diocletianus Sarayı kalıntı ve sınırları görülebilmekte. -
Split - Prokurative -
Split - Hirvatistan Millî Tiyatrosu Split (Hrvatsko narodno kazalište u Splitu) binası 1803 yapımı -
Split - San Domnius Katedrali - -
Split - Nin'li Piskopos Grgura'nin heykeli -
Split - Poljud Stadyumu Modern mimarili olarak 1979 Akdeniz Oyunları için yapıldı. -
Split limanı havadan Adriyatik Denizi üzerinde çok önemli liman -
Split Havameydani havadan
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Diocletianus'un ikinci sarayı İzmit'te yapılmış ve İzmit Doğu Roma'nın ilk başkenti seçilmiştir.
- ^ "İzmir'in kardeş kentleri". 27 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İzmir Büyükşehir Belediyesi. Erişim:28 Haziran 2012.
- ^ "Kardeş Şehirler - Split" (PDF). Antalya Büyükşehir Belediyesinin Resmi Sitesi. 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
- ^ "Trondheims offisielle nettsted - Vennskapsbyer". 21 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2012.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Split resmi websitesi21 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Klis Kalesi 19 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- UNESCO Split Diocletianus Sarayı11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
