Sulukule Platformu

Sulukule Platformu, İstanbul'un Fatih ilçesinin iki mahallesinde yürütülen Hatice Sultan ve Neslişah Mahalleleri (Sulukule) Kentsel Yenileme Projesine karşı çıkan bölge sakinleri ve bazı STK'ların girişimiyle 2006'da oluşturulan sosyal platform.

Platform, 2005 yılında çıkan 5366 sayılı kanuna dayanarak başlatılan yenileme projesini durdurmayı, Sulukule'nin geleceğine ilişkin karar alma sürecine bölge halkının ve ilgili STK'ların dâhil olmasını ve Sulukule'nin sosyo-kültürel yapısını korumayı amaçlamıştır.

Süreç

2005 yılında TBMM'nin 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkındaki Kanunu kabul etmesi üzerine, önceden Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulları ve Koruma Amaçlı İmar ve Uygulama Planlarıyla güvence altına alınan bölgeler savunmasız hale geldi. Kanunun ilk uygulaması, Hatice Sultan ve Neslişah Mahalleleri (Sulukule) Kentsel Yenileme Projesi oldu. Projenin haberi, 2005 yılının sonlarına doğru basına sızdı. Projeyi haber alan bölge sakinleri örgütlenerek 2006 yılında Roman Kültürünü Geliştirme ve Dayanışma Derneği'ni kurdular.

40 gün sonra yıkım yapılacağı haberi üzerine Dernek ve birçok STK ortaklaşa "40 Gün 40 Gece Sulukule Etkinlikleri" adı altında, uzun süren bir etkinlik dizisi düzenledi. Etkinlikler; panel, söyleyişi, mahalle toplantısı, atölye çalışmaları, konserler, sergiler, boya etkinlikleri, fotoğraf gösterileri, televizyon ve radyo programları, gazete haberleri şeklinde çeşitlenmişti. Sulukule Platformu bu dönemde ortaya çıktı. Sulukule sakinleri ile Sulukule'deki dönüşüme çeşitli sebeplerle ilgi gösteren büyük bir gönüllü grubunun oluşturduğu bu toplumsal muhalefet platformu, 40 Gün 40 Gece Etkinliklerini ve devamında yapılacakları planladı. Amaç; Sulukule'de gerçekleşmesi beklenen sosyo-kültürel kayıpların önüne geçmek, bölgede sürdürülebilir, yaratıcı ve katılımcı bir kentsel yenilemenin sağlanması talebini iletmek ve bunun için destek aramaktı.

2007 yılında Platform, yasanın iptali ve yürütmeyi durdurma davalarının açılması için, Mimarlar ve Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubelerinin verdiği destek ile harekete geçti. Konuyu, 2010 yılının Ağustos ayında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne taşıdı ve aynı yılın Ekim ayında dava talebi kabul edildi. İstanbul Yenileme Alanları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ile ve Fatih Belediyesi ile görüşmeler yapıldı. Kurul üyeleri yerinde inceleme yapmak üzere mahalleye geldi ve mahallelileri dinledi. Görüşmeler olumlu geçtiği halde, hemen ertesi gün Kurul, kentsel yenileme projesini onayladı.

Platform, kentsel yenileme sürecinde ortaya çıkan sorunlardan başka, Sulukule'deki çöküş sürecini hızlandıran sosyal sorunlara çözümler üretmeye çalıştı. Okula devam etmeyen çocukların eğitime yeniden başlamasından, yıkım esnasında patlayan kanalizasyonların tamir ettirilmesine kadar birçok konuda mahallelilere destek sağladı. Sulukule Çocuk Atölyesi, Platform'un mahalleye sağladığı en gözle görünür olan ve kalıcı olma iddiasını ortaya koyan girişimdi. Atölyenin hedefi çocukların yaşanan yıkım sürecinden olumsuz etkilerindem mümkün olduğunca korumak ve kişisel gelişimlerine katkıda bulunmaktı.

Atölye iki kere yıkımla karşılaştı. Platform, bölgede kalıcı olma iddiasını, başka dernekler ve oluşumlar ile sürdürdü:

Sınır Tanımayan Otonom Plancılar (STOP) ve Sulukule Atölyesi. Bu oluşumlar, Fatih Belediyesi ve TOKİ tarafından hazırlanmış olan projeye alternatif 2 proje hazırladı. Alternatif planlar, yalnızca mekânsal iyileştirme yapmakla yetinmeyip, istihdamı ve yaşam kalitesini geliştirme fikirlerini içeriyordu. Sulukule'deki mekânsal yapıların iyileştirilmesi gerektiğini kabul etmekle birlikte iyileştirmeye yönelik her müdahalenin ekonomik bir maliyeti olduğunu ve bu maliyeti karşılayamayanları göçe zorladığını da göz ardı etmeyen bir anlayışla hazırlanmıştı. Bu nedenle planda, dayanışma ve ortak yaşan uygulamalarıyla yaşama maliyetlerini azaltan fikirlere yer verildi. Örneğin çiçekçilik, faytonculuk, müzisyenlik gibi bölge halkının çoğunluğunun geçimini sağladığı iş alanlarının yeniden organizasyonu, basit onarım ve yeniden inşa süreçlerine mahalle sakinlerini emekleriyle katılımı, yaşam maliyetini azaltabilmek için ortak ısınma, yemekhane gibi fikirler planın birer parçasıydı. Altenatif plana ilişkin, TOKİ Başkanı ile görüşme aşamasına kadar ilerlendi. Ancak hazırlanan çalışmalar Belediye tarafından kullanılmadı.