Sulukule
| Sulukule | |
|---|---|
 | |
 Fatih | |
| Ülke |  Türkiye |
| Bölge | Marmara |
| İl | İstanbul |
| İlçe | Fatih |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAS) |
| Alan kodu | (+90) 212 |
| Plaka kodu | 34 |
Sulukule, İstanbul, Fatih'te çoğunlukla Çingenelerin yaşadığı semt.
İsmin anlamı
[değiştir | kaynağı değiştir]İstanbul'da surların en alçak olduğu bölge olan ve Bayrampaşa Deresi'nin bu bölgede bulunması nedeniyle bu adı almıştır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bizans dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Sulukule'nin batısına denk gelen kara surlar, Bizans İmparatoru II. Theodosius tarafından MS 6. yüzyılın başında yaptırılmıştır.[1] Bölgeye yerleşimleri 10. yüzyıla dayanmaktadır. Bizans döneminde Hindistan'dan geldiği iddia edilen Romanlar, Ortodoks Kilisesi tarafından falcılık ve sihirbazlık gibi faaliyetlerle suçlanınca kara surlarının dışında yaşamaya zorlanırlar.[2]
Osmanlı dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]1453'te İstanbul'un fethinden sonra şehri canlandırma amaçlı olarak, farklı bölgelerde yaşayanları İstanbul'a çekme politikası ile Çingeneler davet edilince bir kısmı Ayvansaray'da Lonca mahallesine, bir kısmı da Sulukule'ye yerleşmiştir.[2]
Cumhuriyet dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Cumhuriyet'in ilk dönemlerinde Sulukule'de henüz eğlence evlerine ait bir ize rastlanmaz. Eğlence evlerinden ilk kez 1946 yılında Turan Aziz Beler'in “Beyoğlu Piliçleri” kitabında rastlanmıştır. Beler, kitabında dekoru sade, temiz bir oda içinde sazlarını çalan, şarkı söyleyen ve dans eden genç kadınlardan bahseder.
Sulukule'nin en görkemli yılları 1950 ile 1960'lı yıllardır. Bu dönemde Sulukule'deki üç Eğlence Evi'ne ancak randevu ile gelmenin mümkün olduğu söylenir. Zeki Müren, Müzeyyen Senar gibi birçok ünlü ses sanatçısı eğlenmek amacıyla Sulukule'ye gelirken, bugünün popüler isimleri olan Hüsnü Şenlendirici, Adnan Şenses, Kibariye gibi isimler de Sulukule'de Eğlence Evleri'nde kendini yetiştirirler.
Menderes döneminde, Vatan Caddesi yapılırken, Edirnekapı'da surların bir bölümü ve Sulukule'de 29 ev yıkılır. Sulukule, biraz daha surlara doğru kayarak, sur boyuna yerleşmiş olan Haticesultan ve Neslişahsultan mahalleleri ile kaynaşır. 1985 yılına gelindiğinde ise Sulukuleliler, Turizm Bakanlığı'na “Gösteri Evleri Projesi” ile başvurup olumlu yanıt almışlardır. Yerel belediye tarafından onaylanmadığı için yasallaşmamakla birlikte “Eğlence Evleri” faaliyete geçer. Üç tane olan Eğlence Evleri'nin sayısı, 34'e çıkar. Yarı yasal olarak çalıştırılan işletmelerde 3500 civarı kişi çalışmaktadır. Bu dönemde mahalle ekonomik olarak kalkınma sağlar yeni apartmanlar yapılır.
1990 yılında, Sadettin Tantan'ın Emniyet Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu İstanbul Bölge Başkanlığına seçilmesiyle, Sulukule'deki Eğlence Evleri'ne baskınlar başlar. 1992'de Eğlence Evleri'nin büyük çoğunluğu kapanır. Saadettin Tantan'ın 1994'te Fatih Belediye Başkanı seçilmesi ise kalan birkaç tane Eğlence Evi'nin de boşaltılmasına neden olur ve bölge tekrar fakirliğe teslim olur.[kaynak belirtilmeli]
Kentsel yenileme projesi
[değiştir | kaynağı değiştir]2005 yılında Bakanlar Kurulu "Sulukule Kentsel Yenileme Projesi"ni kabul etti, 19 Ekim 2006'da acele kamulaştırma kararı çıkardı. STK ve bazı derneklerin itirazları kabul görmedi ve Kültür ve Tabiat Varlıkları Yenileme Kurulu, Sulukule Yenileme Projesi'ni onadı. Proje İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Fatih Belediyesi ve TOKİ işbirliği ile uygulandı. Sulukulelilerin karar verme sürecinin dışında tutulması sebebiyle projeye mahalledeki hak sahipleri ve çeşitli aktivistler karşı çıkmış, Sulukule Platformunu kurarak mahalledeki evlerin yıkılmasına, mahalle sakinlerinin yerinden edilmesine, geleneksel konut dokusunun bozulmasına karşı dört yıl süreyle mücadele etmiş ama başarılı olamamıştır.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Atlas, 206. sayı, Mayıs 2010
- ^ a b "Sulukule'nin tarihçesi". 8 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2008.
- ^ Uysal, Ülke Evrim (30 Eylül 2012). "Sulukule: Kentsel Dönüşüme Etno-Kültürel Bir Direniş". İDEALKENT. 3 (7): 136-159. ISSN 1307-9905. 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi25 Nisan 2025.