Sunda Yayı
Sunda Yayı, Sumatra ile Cava adalarını ve Sunda Boğazı ile Küçük Sunda Adaları'nı meydana getiren volkanik bir yaydır. Bu adaların topoğrafik omurgasını bir volkan zinciri oluşturmaktadır.
Sunda Yayı, Hint Okyanusu ve Bengal Körfezi'nden deniz tabanı oluşturan Hindistan ve Avustralya levhalarıyla birlikte Endonezya'nın altındaki Doğu Avrasya levhaları, özellikle Sunda levhası ve Burma levhası, arasındaki aktif yakınsak bir sınırı işaretler. Sunda Yayı, bu tür jeodinamik özelliklerin tüm unsurlarının tanımlandığı volkanik bir ada yayının klasik bir örneğidir.
Tarihi patlamalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Sunda Yayı, dünyadaki en tehlikeli ve patlayıcı yanardağların bazılarına ev sahipliği yapmaktadır. Sumbawa adasındaki Tambora Dağı'nın 1815'teki patlaması, tarihte kayda geçen en büyük patlamalardan biri olduğu düşünülmektedir. Bu yitim alanı, 8 VPİ (Volkan Patlama İndeksi)'ye sahip olan Toba felaketi dahil olmak üzere 2 bin 800 kilometreküplük bir magma püskürmesiyle bilinen en geniş çaplı patlamalardan birinin mevkisiydi. Ortaya çıkan kaldera, Toba Gölü haline geldi.
Kaydedilen tarihteki en gürültülü ses, 1883'te Krakatoa patlaması sırasında ortaya çıktı ve 5 bin km uzaktan duyuldu. Bu patlamalar ile Papandayan, Galunggung, Merapi ve Kelud'un da aralarında bulunduğu diğer volkanik olaylarda yüz binlerce kişi öldü.
Önemli aktif yanardağlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Sırasıyla Sumatra ve Cava'da 35 ve 45 aktif volkan, Küçük Sunda Adaları'nda ise ~30 olsa da, birkaçı son ve/veya sürmekte olan faaliyetleri için dikkate değerdir.
- Sinabung Dağı, Kuzey Sumatra Karo platosunda bulunan andezit ve dasit stratovolkandur. Toba Gölü'nden 40 kilometreden (25 mil) uzaktadır. 2013'ten beri sürekli faal durumdadır.
- Karakatau: Anak Krakatau adası, 1950'lerden bu yana haftada ortalama 13 cm oranında büyümüştür.
- Merapi Yanardağı, Endonezya'daki en aktif yanardağdır ve 1548'den beri düzenli olarak patlamaktadır. En son patlamaları 1994, 2006 ve 2010 yıllarında gerçekleşti.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Newcomb KR & McCann WR. (1987). Seismic history and seismotectonics of the Sunda Arc. Journal of Geophysical Research; 92:421–439.