TÜMOSAN
 | |
| Menkul değer sembolü | BİST: TMSN |
|---|---|
| Endüstri | İmalat sanayisi |
| Kuruluş |  1975, Ankara, Türkiye[1] |
| Genel merkezi | , |
| Ürün | Traktör Dizel motor |
| Sahibi | Albayrak Holding |
| Web sitesi | Tümosan.com.tr |
TÜMOSAN, (tam adı:TÜrk MOtor SANayi ve Ticaret Anonim Şirketi), 1975 yılından beri faaliyet gösteren ve 2004 yılında özelleştirilip Albayrak Holding'e satılan traktör ve motor üretimi yapan, Türkiye'nin ilk yerli traktör fabrikasıdır.
TÜMOSAN'ın yıllık traktör üretme kapasitesi 45 bin, motor üretim kapasitesi ise 75 bin olup, traktör pazar payı yüzde 15, dizel motorda pazar payı ise yüzde 23'tür.
İtalyan Fiat Endüstri lisansı ile üretime başlayan ve lisans anlaşması 1988 yılına kadar devam ettikten sonra tamamen yerli teknoloji kullanılarak üretime devam[2] edilmiştir.
Dizel motor ve traktör üretim tesisleri Konya'da bulunmaktadır.
Ayrıca şirket Türkiye'nin ilk yerli üretim tankı Altay'ın 2014 yılında yapılan motor sağlayıcı ihalesini kazanıp, Altay tankının motorlarını imal etme hakkını kazanmıştır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]TÜMOSAN A.Ş. (Türk Motor Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi) 13 Kasım 1975 tarihli ve 7/10905 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 26 Haziran 1976 tarihinde 100.000.000 TL sermaye ile Ankara merkezli olarak kurulmuştur.[3] İki büyük sermayedarı Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (%29) ile Türkiye Kalkınma Bankası'nın o günkü adıyla DESİYAB (%41) olmuştur.
TÜMOSAN'ın kuruluş amacı know-how anlaşmaları da yaparak yerli traktör ve traktör motoru, kamyon motoru ve minibüs-kamyonet motorları üretmektir. Bu doğrultuda;
- traktör ve traktör motorları üretmek için Konya'da Fiat lisansı,
- kamyon motorları üretmek için Aksaray'da Daimler Benz ve Volvo lisansı,
- kamyonet-minibüs motorları üretmek için Düzce'de Mitsubishi lisansı,
alınarak faaliyete geçmiştir.[4]
MKE Kurumu yerli ve özel sektörün gelişmesi maksadıyla birçok alanda üstlenmiş olduğu öncülük misyonu çerçevesinde TÜMOSAN tesislerinin kuruluşunda ve üretim altyapısının oluşturulmasında bizzat yer almıştır. Ayrıca yetişmiş kalifiye insan kaynağının önemli bir kısmını TÜMOSAN ile paylaşarak aktarmıştır.[4][5] Zamanla gelişen şirket, traktör ve traktör motoru üretimi odaklı üretim yapısı dolayısıyla 1985 yılında alınan karar ile merkezi Ankara'dan Konya'ya taşınmıştır. 1988 yılına kadar Fiat lisansı ile traktör ve traktör motoru üretimine devam etmiş ancak aynı yılın Ağustos ayında lisans sözleşmesinin sona ermesi sonucu edinmiş olduğu yetenek ve tecrübelerle kendi adıyla üretimlerini sürdürme kararı almıştır.[6]
TÜMOSAN, Ağustos 1998'de özelleştirme kapsamına alınmıştır. Bu doğrultuda şirketin, MKE Kurumuna ait hisseleri Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na devredilmiştir.[5] 2000 yılında yapılan ihale sonucu, kazanan tarafların sözleşme imzalarının gecikmesi dolayısıyla ihalelerden sonuç alınamamış ve bu süreç neticesinde 2003 yılında Sümer Holding bünyesine katılmıştır. Özelleştirme dönemi süreci olan 1998-2004 tarihleri arası TÜMOSAN üretim faaliyetleri oluşan belirsizlik durumu ile oldukça zayıflamıştır. 2004 yılında Özelleştirme İdaresi Başkanlığının ikinci ihalesi kapsamında Albayrak Holding ile anlaşılmış ve böylelikle TÜMOSAN resmen özelleştirilmiştir. 2004 yılından itibaren Albayrak Holding bünyesinde traktör ve dizel motor üretimi ve çalışmalarını geliştirerek sürdürmekte olup Türkiye'de söz konusu alanlarda en önemli kuruluşlarındandır.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Kuruluşun tarihçesi". 17 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012.
- ^ Albayrak Holding resmi web sites
- ^ "Wayback Machine" (PDF). 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ a b "Wayback Machine" (PDF). 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ a b "Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu". 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ a b "Tecrübe ve İnovasyon". 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.