Tahsin Sermet
| Tahsin Sermet Bey | |
|---|---|
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1889 Bolu |
| Ölüm | 15 Ocak 1969 İstanbul |
| Evlilik | Nafia Hanım |
| Çocuk(lar) | 3 |
| Aile | Cüneyt Sermet (oğlu), Hüseyin Sermet (torunu) |
| Vatandaşlık | Osmanlı Devleti (1889-1923) Türkiye Cumhuriyeti (1923-1969) |
| Çalışma ve başarıları | |
| Çalıştığı şehir | İzmir, Ankara, İstanbul |
| Mimarlık tarzı | I. Ulusal Mimarlık Akımı |
| Ünlü yapıtları | İzmir Milli Kütüphane, Milli Sinema, İzmir Kız Lisesi, Anafartalar Adliyesi |
Tahsin Sermet (1889, Bolu - 15 Ocak 1969, İstanbul), Türk mimar.
I. Ulusal Mimarlık Akımı’nın önemli yapılarından İzmir Milli Kütüphane ve Milli Sinema'nın mimarıdır. Cumhuriyet öncesinde ve Cumhuriyetin ilanından sonraki yıllarda İzmir’in mimari çizgisini belirleyici bir rol oynayan mimar, Cumhuriyetin ilk yıllarında Ankara'daki kamu yatırımlarında da görev almış; Cumhuriyet tarihinin ilk Adliye Binası’nı tasarlamıştır.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ailesi, çocukluğu ve kariyerinin İzmir yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]1889 yılında Bolu'da doğdu. Çiftçi bir ailenin çocuğudur. Çocukluk yılları ve eğitim hayatı İstanbul’da geçti. İlk ve orta eğitimini tamamladıktan sonra 1905- 1909 arasında Sanayi-i Nefise Mektebi’nde mimarlık öğrenimi gördü.[1]
Öğrenimini tamamladıktan sonra İzmir Kolordu'da sivil mimar olarak çalışmaya başladı. Vali Rahmi Bey döneminde İzmir'de bilinen tek Türk mimar idi. 1919 yılında İzmir'in işgalinden sonra İstanbul'a taşındı. İzmir’in kurtuluşundan sonra tekrar İzmir'e döndü. Cumhuriyet'in ilanından sonra Mühendis Mehmet Galip ve İbrahim Fesçi ile birlikte İzmir ve Ankara'da I. Ulusal Mimarlık Akımı doğrultusunda inşa ve imar faaliyetlerine katıldı. Bu mimar ve mühendis grubu, İzmir'de Rıhtım Han’ı ortak bir çalışma alanı olarak kullandı.
Tahsin Sermet Bey, İstanbul'da Nafia Hanım ile tanışıp evlendi. Çiftin Cüneyt, Saniha, Lamia isimlerinde üç çocuğu oldu. Evliliğinin ilk yıllarında, İzmir'in Küçükyalı semtinde ailesi için tasarladığı Aslanlı Köşk’te yaşadı. Kendisi de iyi bir ressam ve tasarımcı olan Tahsin Bey, çocuklarının sanat eğitimine çok önem verdi, iyi bir müzik eğitimi almalarını sağladı.
Türkiye'de kütüphane olarak planlanmış az sayıda binadan biri olan İzmir Milli Kütüphane projesini ve hemen yanıbaşındaki Milli Sinema İzmir dönemindeki en önemli eserlerindendir. İzmir'de Karataş Karataş İttihat ve Terakki Erkek Muallim Mektebi'nin (günümüzde İzmir Kız Lisesi binası) de tasarımının üstlendi. Mektebin inşası sırasında, Konak Meydanı’nda bulunan 18. yüzyıl yapısı Yalı Camii'nin restorasyonunu gerçekleştirdi. Denizcilik İşletmeleri İzmir Şube Müdürlüğü binası, aile için tasarladığı Aslanlı Köşk, 1928 yılında görkemli bir törenle açılan İzmir Ticaret Borsası binası İzmir'e kazandırdığı yapılardandır.
Mimar, İzmir halkı adına, Cumhuriyet Meydanı’na dikilmesi düşünülen atlı Atatürk heykelinin proje düzenleme ve seçici heyetinde yer aldı ve anıtın proje düzenleme sorumlusu olarak 1929 yılında İtalya'ya giderek heykeltıraş Pietro Canonica ile görüştü.[2] Bu görüşmeler sonunda İzmir Atatürk Anıtı 1932'e dikilmiştir.
Mimar, İzmir'de yaşadığı dönemde, İzmir'deki kamu yatırımlarının yanı sıra Ankara'da da görevler aldı. Anafartalar Caddesi'nde bulunan Cumhuriyet tarihinin ilk Adliye Binası’nı 1925-1926'da I. Ulusal Mimari çizgisinde tasarladı.
İstanbul yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Tahsin Sermet Bey, 1933’te İzmir Milli Kütüphane'nin tamamlanmasından sonra İstanbul'a yerleşti. Önce Şişli'de, ardından Taksim civarında ikamet etti. Karaköy'deki Bankalar Caddesi'nde bulunan Bozkurt Han'ın 14 numaralı odasında bir mimarlık ofisi açtı.[3] Bu dönemde ülkede kamu yatırımları azalmış; u önemli projelerin büyük kısmının Batılı modernist mimarlara verilmeye başlamıştı.[1] Tahsin Sermet Bey, özel projelere yöneldi. Arkitekt dergisinin 1935 yılı 9. sayısında mimarların kazanç durumuna göre sıralandığı listede, dönemin önemli isimlerinden oluşan 57 kişilik listede yer almaktadır.[1]
1955'te Yüksek Mimarlar Birliği İzmir Şubesi'nden istifa ederek aktif mimarlık yaşamını sonlandırdı.[1] 16 Ocak 1969 tarihinde öldü ve Zincirlikuyu'daki aile kabristanına defnedildi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Berkant, Cenk; Bayazıt, Erdem (14 Haziran 2024). "Tahsin Sermet Bey (1889-1969), Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinin Öncü Mimarı". Bitig Edebiyat Fakültesi Dergisi. 4 (7): 16-30. doi:10.69787/bitigefd.1405329. ISSN 2791-7908.
- ^ "İşte Atatürk". İşte Atatürk. Erişim tarihi: 8 Eylül 2025.
- ^ Akay, Zafer. "arkitekt.modern : İlk Mimarlık Bürolarının İzinde: Erken Cumhuriyet Döneminin İş Merkezi Karaköy". arkitekt.modern. Erişim tarihi: 8 Eylül 2025.