Tamarillo
| Solanum betaceum | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Solanum betaceum | |||||||||||||||
.jpg)
Tamarillo, Solanum cinsine bağlı Solanum betaceum türünün meyvesidir. Olgunlaşmış hali olan yumurta şeklindeyken yenilir.[1] Küresel olarak, özellikle Peru, Kolombiya, Yeni Zelanda, Ekvador, Ruanda, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygındır.
Tamarillo, Ekvador, Kolombiya, Peru, Şili, Arjantin ve Bolivya'daki And Dağları'na özgüdür. Bugün hala yerel üretim için bahçelerde ve küçük meyve bahçelerinde yetiştirilmektedir[2] ve bu bölgelerdeki en popüler meyvelerden biridir.[3] Hindistan, Nepal, Hong Kong, Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Butan, Yeni Zelanda, Kenya, Ruanda, Güney Afrika, Nagaland, Darjeeling ve Sikkim gibi diğer yetiştirme bölgeleri dünya çapındaki subtropikal bölgelerdir.
1993 yılı itibarıyla Yeni Zelanda'da 200 hektarlık arazide yaklaşık 2.000 ton üretildi ve Amerika Birleşik Devletleri, Japonya[4] ve Avrupa'ya ihraç edildi. İhracatta kivi meyvesi için geliştirilmiş mevcut pazarlama kanalları kullanılmaktadır.[2]
Avustralya'da uluslararası pazarlanan ilk tamarillo mahsulü 1996 civarında üretildi.
Tamarillo, Malezya ve Filipinler'in yüksek kesimlerinde ve Porto Riko'da da başarıyla yetiştirilmektedir.[3] Sıcak tropik ovalarda sadece küçük meyveler geliştirir ve meyve tutumu nadirdir. Meyveleri yumurta şeklinde olup, yaklaşık 4–10 cm uzunluğundadır. Renkleri sarı ve turuncudan kırmızıya ve neredeyse maviye döner. Bazen koyu, uzunlamasına çizgileri vardır. Kırmızı meyveler daha ekşi, sarı ve turuncu meyveler daha tatlıdır. Etin sert bir dokusu vardır ve sıradan bir domatesten daha fazla ve daha büyük tohumlar içerir.[2] Meyveler vitamin ve demir açısından çok zengindir ve kalorisi düşüktür (meyve başına sadece yaklaşık 40 kalori).[4]
Bitki özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bitki, 5 metreye kadar hızlı büyüyen bir ağaçtır. Pik üretime 4 yıl sonra ulaşılır[4] ve ortalama ömrü yaklaşık 12 yıldır.[2] Ağaç genellikle yan dalları olan tek bir dik gövde oluşturur. Çiçekler ve meyveler yan dallardan sarkar. Yapraklar büyük, basit ve uzun ömürlüdür ve keskin bir kokuya sahiptir. Çiçekler pembe-beyazdır ve 10 ila 50 çiçekten oluşan kümeler oluşturur ve salkımda 1 ila 6 meyve üretirler. Bitkiler çapraz tozlaşma olmadan meyve verebilir, ancak çiçekler hoş kokuludur ve böcekleri çeker. Çapraz tozlaşma meyve tutumunu iyileştiriyor gibi görünüyor. Kökler sığdır ve çok belirgin değildir, bu nedenle bitki kuraklık stresine tolerans göstermez ve kuvvetli rüzgarlardan zarar görebilir. Tamarillolar, diğer birçok solanaceae ile melezleşebilir, ancak melez meyveler kısır olur ve bazı durumlarda tatsız olur.
Besin değeri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Bileşen [g/100g] | Aralık | Bileşen [mg/100g] | Aralık |
|---|---|---|---|
| Su içeriği | 81-87 | A vitamini | 0,32-1,48 |
| Proteinler | 1.5-2.5 | C vitamini | 19.7-57.8 |
| Yağ | 0,05-1,28 | Kalsiyum | 3.9-11.3 |
| Lif | 1.4-6.0 | Magnezyum | 19.7-22.3 |
| Toplam asitlik | 1.0-2.4 | Demir | 0,4-0,94 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "www.tamarillo.com". 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.
- ^ a b c d e Prohens (2001). "The Tamarillo (Cyphomandra betacea): A Review of a Promising Small Fruit Crop". Small Fruits Review. 1 (2): 43-68. doi:10.1300/J301v01n02_06.
- ^ a b Hume (1949). "The "Palo de Tomate" or Tree Tomato". Economic Botany. 3 (2): 140-142. doi:10.1007/BF02859515.
- ^ a b c Lost Crops of the Incas. Washington D.C.: National Academy Press. 1989. ss. 307-316. ISBN 978-0-309-07461-2.