Porto Riko
Porto Riko | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
.svg) | |||||||
| Başkent ve | San Juan | ||||||
| Resmî dil(ler) | İspanyolca ve İngilizce[1] | ||||||
| Etnik gruplar | Beyaz Irk (çoğunlukla İspanyol) %76,2, Siyahi %6,9, Asyalı %0,3, Kızılderili %0,2, Çok ırklı %4,4, diğer %12. (2007)[2] | ||||||
| Demonim | Porto Rikolu | ||||||
| Hükûmet | Cumhuriyet, Üç başlı yönetim | ||||||
| |||||||
| Tarihçe | |||||||
| |||||||
• Su (%) | 1.6 | ||||||
| Nüfus | |||||||
• Temmuz 2007 tahminî | 3.994.259 (127..) | ||||||
• 2000 sayımı | 3.913.055 | ||||||
| GSYİH (SAGP) | 2007 tahminî | ||||||
• Toplam | 77,4 milyar $ (N/A.) | ||||||
• Kişi başına | 19.600 $ (N/A.) | ||||||
| Gini (2011) | 53.1 yüksek | ||||||
| İGE (2015) | 0.845 çok yüksek · 40. | ||||||
| Para birimi | Amerikan doları (USD) | ||||||
| Zaman dilimi | UTC–4 (AST) | ||||||
• Yaz (YSU) | UTC–4 (No DST) | ||||||
| Telefon kodu | +1 (spec. +1-787 and +1-939) | ||||||
| İnternet alan adı | .pr | ||||||
Porto Riko ya da resmî adıyla Porto Riko Topluluğu (İspanyolca: Estado Libre Asociado de Puerto Rico, İngilizce: The Commonwealth of Puerto Rico), ABD'ye bağlı, içişlerinde bağımsız özerk bölgedir. Karayipler denizinin kuzeydoğusunda Dominik Cumhuriyeti'nin doğusundadır. Adı İspanyolcada zengin liman anlamına gelir.
Porto Riko, Büyük Antiller'in en küçük adası olup, Porto Riko ana adası yanı sıra Mona, Vieques, Culebra gibi adacıklardan oluşur. Mona adası, insanların sürekli kaldığı bir ada değildir. Daha çok Porto Riko doğal kaynaklar kuruluşunun çalışanlarınca ya da özel izinle adaya çıkan doğa gezginlerince kullanılır. Porto Riko'nun en yüksek noktası 1338 metre yüksekliği ile Cerro de Punta'dır.[4]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Askerî tarihi İspanyol istilacıların yerli halk Tainolara saldırdıkları 16. yüzyıla kadar uzanır. Halk, istilacı İngiliz, Fransız ve Almanlara karşı kendilerini savundukları dört yüzyıl boyunca İspanyol İmparatorluğu tarafından yönetildi. Ada İspanyol - Amerikan Savaşı boyunca Amerika Birleşik Devletleri tarafından işgal edildi ve İspanya resmî olarak savaşı sona erdiren 1898 Paris Antlaşması gereği ülkeyi terk etti. Şu an, ülke iç işlerinde bağımsız dış işlerinde Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlıdır. Bu nedenle de, ülkede ABD doları kullanılır, halk ABD pasaportuna sahiptir ve ABD sosyal sigorta kurumuna dâhildir. Bununla birlikte, Porto Riko, ABD başkanlık seçimlerine katılmadığı gibi vergiler iç yönetim tarafından toplanır. Porto Riko'ya gidebilmek için ABD vizesi gereklidir.
Adanın iklimi tropik olup yazları çok sıcak, kışları ise ılımandır. Yaz ve son bahar ayları fırtına mevsimi olarak adlandırılır. Adada El Yunque adı verilen bir yağmur ormanı da mevcuttur. Eski San Juan tarihi, plajları ve adadaki çeşitli ormanlar ise doğal güzellikler olarak görmeye değerdir.
Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Modern Porto Riko kültürü, kültürel öncüllerin bir karışımıdır: Avrupa (ağırlıklı olarak İspanyol, İtalyan, Fransız, Alman ve İrlanda), Afrika ve son zamanlarda bazı Kuzey Amerikalı ve birçok Güney Amerikalı kültürel bir mozaik oluşturdular. Son birkaç yılda çok sayıda Kübalı ve Dominik vatandaşı da adaya yerleşti.
Porto Riko'nun büyük romancıları Piri Thomas, Rosario Ferrer ve Giannina Braschi'dir. Önemli şairler Julia de Burgos, William Carlos Williams ve Giannina Braschi.
İspanyollardan Porto Riko, İspanyol dilini, Katolik dinini ve kültürel ve ahlaki değer ve geleneklerinin büyük çoğunluğunu aldı. Amerika Birleşik Devletleri İngilizce etkisi, üniversite sistemi ve bazı tatil ve uygulamaların benimsenmesini ekledi.
Porto Riko kültürünün çoğu müziğin etkisi üzerine odaklanır ve yerel ve geleneksel ritimlerle bir araya gelen diğer kültürler tarafından şekillendirilir. Porto Riko müziği tarihinin başlarında, İspanyol ve Afrika geleneklerinin etkileri en belirgindir. Karayipler ve Kuzey Amerika'daki kültürel hareketler, Porto Riko'ya ulaşmış olan son müzikal etkilerde hayati bir rol oynamıştır.
Porto Riko'nun resmî sembolleri reinita mora veya Porto Riko spindalis (bir kuş türü), flor de maga (bir çiçek türü) ve ceiba veya kapoktır (bir ağaç türü). resmî olmayan hayvan ve Porto Riko gururunun sembolü küçük bir kurbağa olan coquí'dir. Porto Riko'nun diğer popüler sembolleri jíbaro ("taşralı") ve carite'dir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Nancy Morris (1995), Puerto Rico: Culture, Politics, and Identity, Praeger/Greenwood, s. 62, ISBN 0275952282, 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Haziran 2010
- ^ CIA World Factbook 26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved June 8, 2009.
- ^ Puerto Rico's autonomy Retrieved May 20, 2010.
- ^ "Cerro de Punta - Peakbagger.com". peakbagger.com. 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2025.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
