Targum
| Makale serilerinden |
| Yahudilik |
|---|
 |
Targum (İbranice: תרגום, Çoğul: targumim, Anlamı: tercüme) İkinci Kudüs Tapınağı döneminden Orta Çağ'ın başlarına kadar geçen süreçte yazılıp derlenmiş Tanah'ın Aramice tercümesidir. Zamanında iki farklı Yahudi kültürü merkezi olan İsrail toprakları ve Babil'de yazılmış iki farklı tercüme bulunur. Bu iki toplumun da lingua franca'sı Aramice'ydi.
Tanah'ın anlaşılabilmesi için tercüme edilmesi şart olmuştu. Tercümelerde midraşsal tutum sergilenirken insanbiçimcilikten kaçınılmıştır.[1]
Aramca Targumlar Hristiyan Süryaniler tarafından da kullanılmıştır.
İki "resmi" Targumim
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayin amaçlı kullanılan en önemli iki targum:
- Tora üzerine yazılan Targum Onkelos
- Nevi'im üzerine yazılan Targum Jonathan ben Uzziel
Bu iki targum Babil Talmud'unda targum dilan ("bizim targumumuz") olarak geçtiği için dini açıdan resmîleşmiştir. Talmud çağlarında Targum Onkelos Tora ile birlikte, Targum Jonathan ben Uzziel ise Nevi'im ile birlikte okunurdu. Bu gelenek Yemen Yahudileri tarafından hala icra edilmektedir. Yemen Yahudiler'i ayinlerinde targum kullanan tek Yahudi cemaatidir. Talmud'da söylendiği üzere "Kişi cemaatiyle birlikte her zaman kutsal yazıları iki kere, targumu da bir kere gözden geçirmelidir".[2] Bu iki targumim, doğu targumları da denen Babil targumu'nun bir parçasıdır. (Batı targumlarına "Kudüs Targumu"/"Targum Yeruşalmi" denir). Talmud sonrası çağlarda Aramice önemini yitirilip unutulmaya başlanınca targumlar okunmaz oldu. Fakat Yemen'de Saadia Gaon'un tefsir denilen Tora'nın Arapça tercümesi Aramice targumlar yerine kullanılmaya başlandı. Yahudi cemaatleri Aramice konuşmayı bıraktıktan sonra bile targumlar önemini yitirmedi. Örneğin, Rashi'nin tefsirlerinde targumlar en büyük kaynaklardır.
Targum Ketuvim
[değiştir | kaynağı değiştir]Tora ve Nevi'im adına resmi olarak kabul edilen targumlar bulunmasına rağmen aynısı Ketuvim için geçerli değildir. Ketuvim, ayinlerde kullanılmadığı için tercümesi gereksiz görülmüştür. Talmud'da anlatıldığına göre,[3] Jonathan Ben Uzziel Ketuvim'in tercümesini yazmak istemiş fakat cennetten gelen bir ses bunu yasaklamıştır, çünkü Ketuvim'de Mesihin geleceği tarih gizlidir ve bunu ifşa etmek yasaktır.
Yine de batı targumlarında Ketuvim tercümelerine yer verilmiş fakat ayinlerde kullanılmadığı için özen gösterilmeyip korunmamıştır. Ketuvim targumları Filistin'den İtalya'ya oradan da Orta Çağ Aşkenaz ve Sefarad Yahudilerine ulaşmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir] | Yahudilik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |