Yahudi mezhepleri
| Makale serilerinden |
| Yahudilik |
|---|
 |
| Makale serilerinden Yahudiler |
|---|
 |
| Etimoloji • Kim bir Yahudi'dir? |
Yahudi mezhepleri, Yahudilik içinde Yahudiler arasında antik çağlardan beri gelişmiş çeşitli grupları içerir. Buna ek olarak Sâmirîler de İsrail Baş Hahamlığı tarafından etnik Yahudiler olarak kabul edilir, ancak uzmanlar tarafından sıklıkla İbrani halkının bir kardeş topluluğu olarak sınıflandırılırlar ve ayrı bir İsrailoğulları dini koluna mensupturlar. Bugün Batı dünyasında en belirgin Yahudi dağılımları, eski gelenekçi Ortodoks hareketler ile 18. yüzyıl sonlarında Avrupa'da ortaya çıkan Reform Yahudiliği, 19. yüzyılda Avrupa'da ortaya çıkan Muhafazakâr Yahudilik ve 20. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nde ortaya çıkan Yeniden yapılanmacı Yahudilik hareketleri gibi diğer daha küçük modernist hareketler arasındadır.[1]
İsrail'deki dağılımlar da bu varyasyonlarla orta düzeyde paraleldir.[2][3][4][5] İsrail Yahudilerinin dağılımları, devletin kurulmasından önce bölgede yaşayan Yahudiler ve erken dönem Yemen Yahudilerinin de varlığı gibi diğer nedenlerle Batı'ya göre farklılık göstermektedir. İstatistiksel ve pratik amaçlar için, oradaki ayrımlar bir kişinin dine karşı tutumuna dayanır. Çoğu Yahudi İsrailli kendilerini "seküler", "gelenekçi", "dindar" (Ortodoks Yahudilik) veya ultra-dindar (Haredilik) olarak sınıflandırır.[6][5]
Batı ve İsrail'deki hareketler kendi aralarında çeşitli konularda görüş farklılıklarına sahiptir. Bu meseleler; dini kurallara uyum düzeyi, Yahudi hukukunun yorumlanması ve anlaşılmasında izlenen yöntem, Kutsal Kitap’ın yazarlığı, metin eleştirisi ve mesihin (ya da mesih çağı’nın) doğası veya rolü gibi konuları kapsamaktadır. Bu hareketler arasında, özellikle ayinlerin yürütüldüğü dilde olmak üzere, Yahudi ayin sisteminde belirgin farklılıklar vardır. Daha geleneksel hareketlerde İbranice kullanılır. En keskin teolojik bölünme, geleneksel Ortodoks ile diğer hareketlere bağlı olan (veya mezhepsiz olan) daha fazla sayıdaki Ortodoks olmayan Yahudiler arasında meydana gelir, öyle ki Ortodoks olmayanlar bazen toplu olarak "liberal" olarak anılır.
Dünyadaki Yahudiliğin diğer ayrımları teolojik ve sosyal bölünmelerden daha çok etnik ve coğrafi kökenlerden kaynaklanır (örn. Etiyopyalı Yahudiler ve Hindistan'ın antik Yahudi toplulukları). Normatif olarak, Yahudilik dini, kendi etnik Yahudi olan ancak temel inançlarda keskin bir çelişki içinde olan belirli grupları dışlamaktadır (örn. modern veya antik Hristiyan Yahudiler).
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Blau, Joseph Leon (1966). Modern Varieties of Judaism. New York: Columbia University Press. ISBN 0-23108-668-7.
- ^ Tabory, Ephraim (2004) [1990]. "Reform and Conservative Judaism in Israel". Goldscheider, Calvin; Neusner, Jacob (Ed.). Social Foundations of Judaism
. Reprint. Eugene, Or: Wipf and Stock Publ. ss. 240-258. ISBN 1-59244-943-3.
- ^ Tabory, Ephraim (2004). "The Israel Reform and Conservative Movements and the Marker for the Liberal Judaism". Rebhum, Uzi; Waxman, Chaim I. (Ed.). Jews in Israel: Contemporary Social and Cultural Patterns. Brandeis University Press. ss. 285-314.
- ^ Deshen, Liebman & Shokeid 2017, Ch. 18 "Americans in the Israeli Reform and Conservative Denominations".
- ^ a b Beit-Hallahmi, Benjamin (2011). "Jewish Religious Life in State of Israel". Berlin, Adele (Ed.). The Oxford Dictionary of the Jewish Religion. 2nd. Oxford; New York: Oxford University Press. ss. 385-387. ISBN 978-0-19-975927-9.
- ^ Deshen, Liebman & Shokeid 2017, ss. 33–62, Ch. 3 "Demensions of Jewish Religiosity".
