Tarihin yardımcı bilimleri
Tarihin yardımcı bilimleri (veya yan bilimleri), tarihsel kaynakları değerlendirmeye ve kullanmaya yardımcı olan ve tarihsel araştırmalar için yardımcı olarak görülen bilimsel disiplinlerdir. Bu çalışma, sınıflandırma ve analiz alanlarının çoğu, başlangıçta 16. ve 19. yüzyıllar arasında antikacılar tarafından geliştirilmiş ve o zamanlar geniş anlamda antikacılık başlığı altında değerlendirilmiştir.[1] "Tarih", o dönemde büyük ölçüde edebi bir beceri olarak görülüyordu. Ancak, 18. yüzyılın sonlarında Göttingen tarih okulu[2] ve daha sonra 19. yüzyılın ortalarından itibaren Leopold von Ranke tarafından savunulan deneysel kaynak temelli tarih ilkelerinin yayılmasıyla birlikte, bu alanlar giderek eğitimli tarihçinin beceri setine dahil olarak görülmeye başlanmıştır.[3][4]
Örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihin yardımcı bilimleri şunları içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir:[5]
- Arkeoloji, maddi kültürün kurtarılması ve analizi yoluyla insan faaliyetlerinin incelenmesi
- Arkeografi, antik (tarihi) belgelerin (antika yazıların) incelenmesi
- Arşiv bilimi, arşivlerin oluşturulması ve sürdürülmesinin incelenmesi ve teorisi
- Koreografi, bölgelerin ve yerlerin incelenmesi
- Kronoloji, geçmişteki olayların sırasını inceleyen bilim dalı
- Kliometri, ekonomik teorinin, ekonometrik tekniklerin ve diğer resmi veya matematiksel yöntemlerin tarih çalışmasına sistematik olarak uygulanmasıdır
- Kodoloji, kitapların fiziksel nesneler olarak incelenmesi
- Diplomasi, tarihi belgelerin incelenmesi ve metinsel analizi
- Ansiklopedistik, ansiklopedik bilginin kaynağı olarak ansiklopedilerin incelenmesi
- Epigrafi, antik yazıtların incelenmesi
- Soybilim, aile ilişkilerinin incelenmesi
- Heraldik, armaların incelenmesi
- Nümizmatik, madeni paraların incelenmesi
- Onomastik, özel isimlerin incelenmesi
- Paleografi, eski el yazılarının incelenmesi
- Paleoantropoloji, fosil kayıtları aracılığıyla insan evrimi ve ekolojisinin incelenmesi
- Faleristik, askeri nişanlar, kardeşlikler ve ödül öğelerinin incelenmesi
- Filateli, posta pullarının incelenmesi
- Filoloji, tarihi kaynakların dilinin incelenmesi
- Prosopografi, tarihsel bir grup bireyin yaşamlarının kolektif bir çalışması yoluyla araştırılması
- Sigillografi (veya sfragistik), mühürlerin incelenmesi
- Toponimi, yer adlarının incelenmesi
- Veksilloloji, bayrak bilimi
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sweet, Rosemary (2004). Antiquaries: the discovery of the past in eighteenth-century Britain. Londra: Hambledon & London. s. xiv. ISBN 1-85285-309-3.
- ^ Ranke, Leopold von (2011). Iggers, Georg G. (Ed.). The Theory and Practice of History. Abingdon: Routledge. s. xix. ISBN 978-0-415-78032-2. 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2024.
- ^ Green, Anna; Troup, Kathleen, (Ed.) (1999). The Houses of History: A Critical Reader in Twentieth-Century History and Theory. Manchester University Press. s. 2. ISBN 978-0-7190-5255-2.
- ^ Stern, Fritz, (Ed.) (1972). The Varieties of History: From Voltaire to the Present. 2nd. New York: Vintage Books. s. 54. ISBN 0-394-71962-X.
- ^ Drake, Miriam A. (2003). Encyclopedia of Library and Information Science. Dekker Encyclopedias Series. 3. CRC Press. ISBN 0-8247-2079-2.[sayfa belirt]
