Tebriz'in Zaptı (1514)
| Tebriz Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-İran Savaşları | |||||||||
 I.Selim'in Tebriz'e giridiği hakkında bir görsel | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
.svg){kind=small} Osmanlı İmparatorluğu |
 Safevîler | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Yavuz Sultan Selim Dükaginoğlu Ahmet Paşa İdris-i Bitlisi Piri Çelebi |
Şah İsmail Melik Halil Eyyübi (esir) | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 55-60.000 | |||||||||
Tebriz'in Zaptı, İran-Osmanlı savaşlarında evre.
23 Ağustos 1514'te Şah İsmail komutasındaki Safevî ordusunu Çaldıran Muharebesi'nde ağır bir yenilgiye uğratan Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu ileri harekâtını sürdürerek 6 Eylül 1514 tarihinde Safevî başkenti Tebriz'e girdi.[1][2][3][4]
Harekât
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu Çaldıran zaferinden sonra 25 Ağustos 1514'te Tebriz'e doğru ilerledi.
Dukakinoğlu Ahmed Paşa, Defterdar Piri Çelebi ve (müverrih) İdris-i Bitlisî bir ihtiyat birliğiyle öncü kuvvet olarak Tebriz'e gönderildi. Bu öncü birlik şehri teslim aldı ve karşılama hazırlıklarına başlandı. Tebriz halkı, Tebriz'in dışındaki Surhâb'a kadar yol boyunu şallar ve kıymetli kumaşlarla döşedi. Güzergâha dizilen askerler ve halk 6 Eylül 1514 tarihinde şehre giren Yavuz Sultan Selim ve Osmanlı ordusunu alkışladı.[5]
8 Eylül 1514 Cuma günü Sultan Yakub Camiinde (bazı kaynaklarda ise Hasan Han Camiinde) cuma selamlığı icra edildi ve Yavuz Sultan Selim namına hutbe okundu.[6][7] Selim ayrıca ihmal yüzünden harap olmuş camilerin onarılmasını emretti.[8]
12 Eylül günü ise yaklaşık 1.000 bilimadamı ve sanatkârın Tebriz'den İstanbul'a sevkedilmelerine başlandı.[9][10][11] 15 Eylül'de Osmanlı ordusu Tebriz'den ayrılarak Karabağ'a doğru ilerledi. Yavuz Sultan Selim'in Tebriz'de kalınması fikrine karşı çıkan yeniçeriler, Selim'in Karabağ'da kışlayıp müteakip sefer mevsimi yeniden İran üzerine yürünmesi düşüncesine karşı da isyan ettiler (kaynaklarda yeniçerilerin parçalanmış pabuçları ile elbiselerini mızraklarının uçlarına takarak padişahın etrafında bağırdıkları, hatta padişahın çadırına kurşun atıldığı rivayeti kayıtlıdır).[12][13][14][15][16]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Türetken, Mücahit ((Ed.)). "İslam dünyasının ilk Osmanlı halifesi: Yavuz Sultan Selim". www.aa.com.tr. Anadolu Ajansı. 1 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2025.
- ^ "TEBRİZ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2025.
- ^ "OTTOMAN-PERSIAN RELATIONS i. UNDER SULTAN SELIM I AND SHAH ESMĀʿIL I". Encyclopaedia Iranica (İngilizce). 14 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2025.
- ^ Uzunçarşılı, 1986, s. 23-76
- ^ "İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi", İsmail Hami Danişmend, c.2, s.14
- ^ Hoca Sâdeddin, II, 279
- ^ ÖZCAN, ABDÜLKADİR (2000). "İDRÎS-i BİTLİSÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. 18 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2025.
- ^ Mikhail, Alan (2020). God's Shadow: Sultan Selim, His Ottoman Empire, and the Making of the Modern World. ISBN 978-1631492396.
- ^ Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Savaşı’ndan Sonra Tebriz Halkı’na Gönderdiği Mektuplar (PDF). Bilal Dedeyev. s. 188. 8 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Nisan 2025.
- ^ Habertürk. "Çaldıran Savaşı Önemi Nedir? Çaldıran Savaşı Tarihi, Nedenleri, Önemi, Sonuçları ve Tarafları Kısaca Özeti?". Habertürk. Erişim tarihi: 8 Nisan 2025.
- ^ MUSTAFA ÇETİN VARLIK (1993). "Çaldıran Savaşı". TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2025.
- ^ Hoca Sâdeddin Efendi. Tâcü’t-Tevârîh. I–II. İstanbul. ss. 283-284.
- ^ İsmail Hami Danişmend (1948). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. I–IV. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
- ^ M.TEKİNDAĞ veC. Şehabeddin (1977). Fatih’den III. Murad’a Kadar Osmanlı Tarihi (1451-1574). İstanbul.
- ^ M.Tekindağ (1992). Yeni Kaynak ve Vesikaların Işığı Altında Yavuz Sultan Selim’in İran Seferi (3.Baskı bas.). Ankara: 3K.B.Yayınları. s. 269.
- ^ Remzi Kılıç. Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Seferi ve Sonrası Gelişmeler (1514-1517). 7 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.