Teeli
Teeli
{{{rusça_adı}}} Тээли | |||||
| |||||
| Milli Marş: Men Tuva men (yeni-2011'den itibaren) | |||||
| Konum | |||||
.svg) | |||||
| Yönetim | |||||
| Ülke: |  Rusya
| ||||
| Federâl Bölge: |  Tuva Cumhuriyeti
| ||||
| Ekonomik Bölge: | Sibirya Ekonomik Bölgesi | ||||
| Genel bilgiler | |||||
| Nüfus: | 12.453 (12/2010)[1] | ||||
| Diğer bilgiler | |||||
| Dili: | Tuva Türkçesi | ||||
| Kodu: | 39442 | ||||
| Resmî İnternet sayfası: |
http://baitaiga.ru | ||||
Teeli — Tıva Cumhuriyetinde Bay-Tayga Bölgesi'nin veya ilçesinin merkezi olan bir yerleşim birimidir.
Teeli denilen yerleşim birimi 4 köyü de içine almaktadır: Orta Teeli köyü, Hemçik köyü, Sovhoz, Nayıral (Dostluk).
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Toplam Nüfus — 3,8 bin. kişi (2003).
| Yıllar | 0 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2003 | 2010[2] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nüfusu | 0 | 2.477 | 2.817 | 2.737 | 3.708 | 3.764 | 3.800 |
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski Çağlarda günümüz Teeli ve dolaylarında "Tieli" (Tiele) adında bir Türk kabilesi bulunmaktadır. Ayrıca "Dinlin" adında aşına soyundan gelen Göktürklerin atası olan Türk budunu (ulusu) da Altay, Orhun, Sayan dağları arasında yaşamaktaydı. 7. yüzyıldaki Çin kaynakları Çin'in kuzeyindeki "Ti" diye adlandırdıkları Türk toplumunu börü (bozkurt) olarak tanımlamaktadır. Tabgaç ülkesinde "kurt dağları, "kurt akarsuları" "kurt dağı"na ait bir sunak vardı. Ünlü Tabgaç hakanı "Taiwu"nun takma adı Fo-li (Fu-li) yani böri (bozkurt, ak kurt) idi.[3] Kaynaklarda Teeli adlı Türk topluluğu, Tieli, Tiele, Dinlin ve Töles şekillerinde de geçmektedir. Mesela Uygur Kağanlığı devrine ait Bayan Çor Sine usu Abidesinde Tölesler en değerli gelen Türk kabilesi olarak belirtilir.[4]
Literatürde Geçtiği Yerler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynaklarda Hun urugu (grubu) olarak Tali adlı bir boydan söz edilir. Ayrıca Ahmet Haldun Terzioğlu'nun roman tarzında yazmış olduğu Büyük Hun Devleti'ni kuran Türk Hakanı Teoman Han adlı eserde Tuvu bey, Tali Obası adları geçmektedir.[5]
Coğrafi durumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Teeli yerleşim yeri Ak-Dovurak'a 40 km olup baş-hoorayKızıl'a 349 km aralıkta yer almaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2012.
- ^ http://www.gks.ru/bgd/regl/b10_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Ctabl-23-10.xls 1 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1.01.2010 г.
- ^ W. Eberhard. Çin'in Kuzey Komşuları, s.91, 104
- ^ Ahmet Taşağıl, Çin Kaynaklarına göre Eski Türk Boyları, s. 116
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2011.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Teeli eski öğretmen ve öğrencileri/ nostaljik17 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Teeli Dağ yolu boyunca tarihi petroglifler kalıntılar
- Teeli ve öteki Bay-Tayga İli yerleşimleri22 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Teeli hakkında coğrafik ve turizm bilgileri[ölü/kırık bağlantı]
- Teeli yakınlarındaki Şivilig turizm merkezi
- Bay-Tayga İli Kalkınma Programı5 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "Şivilig & Bay-Tayga" Бай-Тайга, Тыва Festival etkinliği 2 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20111221102006/http://www.sibiryakitapcisi.tr.gg/ arşivlendi. Бай-тайгинский говор в системе диалектов тувинского языка [Tuva Türkçesinin şive sisteminde Bay-Tayga'nın yerli konuşma şekli / The vernacular of Bay-Tayga in the dialect system of the Tuvan language ]
Baytayga'nın idari birimleri
 | |
|---|---|
| İdari bölge merkezi | |
| Bağlı belediyeler (sumular) |
|
Başkent: Kızıl | ||
| Şehirler | | |
| İdari bölgeler (Kojuunlar) | ||
| Akarsular | Aksu · Alaş · Biğ kem · Busın · Delgermörön · Eerbek · Eleges · Erzin · Kam Sarı · Han Tengri · Kemçik · Kaa kem · Mögenbüren · Narın · Sıstıg · Tes kem · Ulu kem · Yenigöl kem · Yinge · Oyuk (Egük) · Şagonar | |
| Göller | Çagıtay · Çeder · Tuz gölü · Erzin Tuz gölü · Samagaltay Tuz gölü · Kayın göl · Kindikli göl · Bataklıgöl · Noyan · Tere · Tojugöl · Töre · Uspa göl · Şaranur | |
| Dağlar | Obruçev · Alaş · Baytayga · Kızıltayga · Biçe Möngüntayga · Kemçik dağ · Karlığan · Hayırakan · Kurtlu Şibi · Möngüntayga · Kögmen · Tandı dağ · Çavaş · Öğök · Üde · Şiveelig | |
| Turizm | ||
| Konular | ||
 | Asya coğrafyası ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
