Teuta
| İlirya Kralicesi Teuta | |
|---|---|
| Ardiaei Kralicesi | |
 Tiran, Arnavutluk'da Kralice Teuta ve üvey oğulu Pinnes'in heykeli | |
| Hüküm süresi | 231–227 M.Ö.[1] |
| Sonra gelen | Gentius |
| Eş(ler)i | Agron |
| Hanedan | Ardiaei |
Teuta (Grekçe: Τεύτα) İlirya'nın Ardiaei kabilesinin MÖ 227'den MÖ 231'e kadar tahtta bulunan kraliçeleriydi.[1][2][daha iyi kaynak gerekli]
Saltanat devri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ardiaei'nin eski krallı ve kocası olan Agron, (MÖ 250-230) öldükten sonra,[3] Teuta genç üvey oğlu Pinnes'in yerine tahtta geçti ve İlirya denen bölgenin çoğunu kapsayan Ardiaean kraliyetini miras olarak aldı. Bu kraliyetın sınırları tam olarak bilinmemektedir.[4][5] Polybius'a göre "kadınların akıl yürütmesiyle" hükmetti.[6] Teuta civardeki devletlere kötü niyetle hitap etmeye başladı ve kendi halkının korsan baskınlarını destekledi. Ayrıca, Roma'nın bir ordu ile Adriyatik'i geçmelerine bahne verdi. Bu Roma'nın Doğu Akdeniz'in fethine başladığı zaman gerçekleşen bir olaydı.[7]
İliryalılar kısa süre sonra Dyrrachium (günümüz Dıraç, Arnavutluk) ve Phoenice'yi ele geçirdi ama Phoenice ücret ödedikten sonra serbest bırakıldı[8] Teuta'nın gemileri Onchesmos kıyılarındayken Romalı tüccar gemilerin yolarını kesip yağmalamışlar.[8] Teuta'nın kuvvetleri güneyde İyon Denizine doğru operasyonlarını genişletmiş. Paxos savaşında hem Achaea Ligini hem de Aetolian filolarını yendiler ve Corcyra adasını ele geçirdiler. Bu adadan Yunanistan ve İtalya'daki Yunan şehirlerin arasındaki önemli ticaret yollarına göz dikdiler.[1]
Roma Cumhuriyeti kendini tehdit altında hissettiği için[9] senato tazminat ve tüm korsan seferlerin sonunu talep edecek iki büyükelçiyi İşkodra'ya gönderdi. Kraliçe Teuta büyükelçilere İliryalıların yasaları altında korsanlığın yasal bir ticaret olduğunu ve hükümetin buna müdahale etme hakkı olmadığını söyledi. “Halkın denizden alabileceği avantajları engellemek asla kraliyetin adeti değil” demiş.[9] Elçilerden biri Roma'nın İliryalılar arasında daha iyi bir yasa tanıtacağını bildirdi: “kamusal intikamıyla özel yanlışları cezalandırma konusunda mükemmel bir geleneğe sahibiz”.[9] Büyükelçilerden biri kendisini kraliçeye saygısız bir şekilde ifade etiğinde gemisine el koyuldu.[10] Büyukelcilerin biri öldürüldü, diğeri de esir alındı.[1]
Roma ile savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]M.Ö 229'da, Roma Ilirya'ya karşı savaş ilan etti.[11][12] Roma ordusu ilk kez Adriyatik'ten İlirya'ya geçti. İlirya'yı ele geçirmek için yaklaşık 20.000 asker, 200 süvari birimi ve 200 gemiden oluşan bir filoyu gönderdi.[10] Filo Corcyra adasına vardığında Teuta'nın valisi olan Demetrius şehri Romalılara teslim etti ve savaş süresi danışman olarak Romalılarla birlikte kaldı.[13] Savaşın sonrası (M.Ö 228) Romalılar Demetrius'ı Pharos'un valisi yaptı.[13][14] Roma ordusu da Apollonia'da indi.[13] Ordu ve donanma kasabaları baskı altına alarak ilerledi. Roma kuvvetleri sonunda Teuta'nın başkenti olan İşkodra'ya vardı ve şehri kuşatma altına aldı. Teuta İlirya filosunun ana üssü olan [13] Rhizon'a geri çekildi ve sonunda M.Ö 227'de barışı kabul etmek zorunda kaldı. Romalılar onun saltanatının İşkodra civarında çok kısıtlı bir bölgede devam etmesine izin verdiler.[15] Ancak Leş'in güneyinde silahlı gemi kullanmasını yasakladılar.[12][16] Ayrıca, yıllık bir haraç [1][17] ödemesini ve Roma'nın nihai otoritesini kabul etmesini şart koydular.
Roma'nın baskısını kabul etmeyince saltanatına Aulus Postumius son verdi.[12] Hayatının geri kalanı hakkında çok az şey biliniyor. Risan'ın modern ahlaesinin folkloruna göre kederli bir Teuta kendini Orjen Tepesinden atarak intihar etti.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Jackson-Laufer 1999.
- ^ Polybius, Scott-Kilvert & Walbank 1979; Wilkes 1995.
- ^ Hammond 1993.
- ^ Berranger, Cabanes & Berranger-Auserve 2007.
- ^ Wilkes 1995.
- ^ Arthur M. Eckstein (2 Ocak 1995). Moral Vision in the Histories of Polybius. University of California Press. ss. 154-. ISBN 978-0-520-91469-8. 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2019.
Such is the case, of course, with his presentation of Queen Teuta, ruler of the Illyrian Ardiaei (2.4-1 1). Teuta succeeded her husband, Agron (himself a drunkard; cf. 2.4.6), in 231. Polybius sneers that she ruled "by women's reasoning” ...
- ^ Pennington, Reina (2003). Amazons to Fighter Pilots - A Biographical Dictionary of Military Woman (Volume Two). Westport, Connecticut: Greenwood Press. s. 430. ISBN 0-313-32708-4.
- ^ a b Wilkes 1995, s. 158.
- ^ a b c Strickland & Strickland 1854.
- ^ a b Meijer 1986, s. 167.
- ^ Wilkes 1995, s. 160.
- ^ a b c Freeman 1863.
- ^ a b c d Ceka 2013.
- ^ Jacques 2009.
- ^ Wilkes 1995, s. 161.
- ^ Evans 2006, s. 277.
- ^ Polybius. Tarihler, 2.12.
