Thomas Spence
Thomas Spence (2 Temmuz 1750 - 8 Eylül 1814) İskoç kökenli İngiliz radikal. Toprağın ortak mülkiyetini, kadın-erkek eşitliğini savunmuştur. Devrimci fikirleri 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başında etkili olmuştur. Cato Sokağı komplosu gibi örneklerde görüldüğü gibi bu dönemdeki devrimciler kendilerini Spenseçi olarak tanımlamış, ölümünün ardından Society of Spencean Philanthropists[a] adlı örgütü kurmuştur.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
1750 yılında Presbiteryen bir ailenin çocuğu olarak Newcastle'da dünyaya geldi. 1787 yılında Londra'ya göçtü. Kentin merkezindeki Holborn semtinde bir kitapçıda kitap satmıştır. 1794 yılında mensubu olduğu London Corresponding Society[b] (LCS) üyeleriyle beraber Newgate Hapishanesinde 7 ay vatana ihanet suçlamasıyla tutulur. Bağlı bulunduğu LCS Derneği Fransız Devriminin ardından ortaya çıkmış bir kitap okuma ve münazara kulübü görünümündedir. Ancak tartıştıkları devrimci fikirler o dönem iktidardaki Genç William Pitt hükümeti tarafından çok tehlikeli olarak görülmüştür. Bu dönemdeki Spithead ve Nore isyanları (1797), İrlanda Ayaklanması (1798) ve İkinci Koalisyon Savaşı (1798-1802) gibi gündemler sebebiyle dernek vatana ihanetle suçlanmış, reform talepleri zorla bastırılmıştır. 1801 yılında yine hapsedilen Spence, bir yıl tutsak kalmıştır. 8 Eylül 1814 tarihinde yoksul bir şekilde hayata veda etmiştir.
Savunduğu öğreti
[değiştir | kaynağı değiştir]
Spence, 1771 yılında Newcastle'daki 400 hektar büyüklüğündeki Town Moor ortak arazisinin çitleme yapılarak erişim engeli konmasına karşı çıkarak siyasallaşır. Buna karşı uygulanmasını öngördüğü sistem bu toprakların kamulaştırılması değil, o bölge halkı adına o köye (parish) kira ödenmesini içerir. Bu fikirlerinin oluşmasında iktisatçı Charles Hall gibi arkadaşlarının etkisi vardır.[d] Spence'in genel toplumsal planının adımları şu şekildedir:
- Aristokrasi ve büyük toprak sahipliğini sona erecektir.
- Tüm topraklar kendi kendisini yönetim demokratik parishler şeklinde örgütlenecektir.
- Arazi kiralarından gelen bütçe halk tarafından sosyal yardım şeklinde eşit olarak bölüşülecektir.
- Kadınlara oy hakkı dahil genel oy hakkı gelecektir. Halkın seçtiği vekiller senatoyu oluşturacaktır.
- Çalışamayacak durumda olan kişiler için sosyal garanti sistemi oluşturulacaktır.
- Çocukların yoksulluğa ve sömürüye karşı korunması sağlanacaktır.
Spence, bu düşüncelerini 1775 yılında broşür şeklinde basmıştır. Broşür sonraki dönemde İnsanın Gerçek Hakları adıyla basılmıştır. Spence ayrıca öngördüğü toplumsal sistemin işleyişini kaleme almıştır. Spensonia adını verdiği ütopya ülkesinde geçen çok sayıda hikâye kitabı basmıştır.
Geleneği ve anısı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Naaşı Londra'daki Kensal Green Mezarlığındadır. Burada yapılan Reformcular Anıtında adı yazılıdır. Fikirlerinin etkilediği kişiler arasında şunlar vardır:
- William Davidson (1781-1820) Karayip kökenli Britanyalı. Cato Sokağı komplosuna dahil olmuştur.
- Robert Wedderburn (1762-1836) Jamaika kökenli Britanyalı kölelik karşıtı.
- Arthur Thistlewood (1774-1820) Cato Sokağı komplosu lideri.
- William Putnam McCabe (1776-1821) Birleşik İrlandalılar Örgütü üyesi devrimci.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Spence'çi Yardımseverler Topluluğu
- ^ Londra Mektuplaşma Derneği olarak çevrilebilir
- ^ Toprak sahipliğine hayır/Sizi aptallar/Spence'in planı/Daima
- ^ Charles Hall (1740-1825) yoksulların sömürülmesine dair yaptığı gözlemlerle Marksizmin ve sosyalistlerin öncülü sayılır
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Brittanica Ansiklopedisindeki maddesi 8 Aralık 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 26 Mart 2025 tarihinde erişilmiştir
