Timur satrancı

Timur satranç takımı. Taşlar, 14. yüzyıldaki Timur satranç setine benzemektedir.

Timur satrancı veya Timurlenk satrancı bir Orta Çağ satranç çeşididir. Modern satranç gibi, shatranj'dan türetilmiştir. Timur satrancı, Türk lider Timur döneminde Orta Asya'da geliştirilmiş, icadı da Timur'a atfedilmiştir. Timur satrancının üst varyantı, Chaturanga'nın daha büyük bir çeşidi olduğundan, yaygın satranca karşılık gelen Shatranj ash-shaghir (Küçük satranç)'a karşıt olarak Shatranj Al-Kabir (Büyük satranç) olarak da adlandırılır. Oyun genel hatlarıyla modern satranca benzese de önemli farklılıklar bulundurmaktadır, örneğin piyonların çeşitlerinin olması ayırt edici bir özelliktir.

Tahta

Bir Timur satranç tahtası, 10×11 düzeninde 110 kareden oluşur. Saray olarak bilinen ek kareler, dokuzuncu sırada sol taraftan ve ikinci sırada sağ taraftan çıkıntı yapar ve bu sebeple toplamda 112 kare bulunur. Rakip şah, bir oyuncunun sarayını işgal ettiğinde, oyun berabere ilan edilir. Şah'tan başka hiçbir taş sarayı işgal edemez.

Timur satrancında birkaç farklı taş dizilimi vardır. Yaygın bir tanesi aşağıdaki gibidir:

• Beyaz taraf (alt sıra, soldan): fil, (boşluk), deve, (boşluk), savaş motoru, (boşluk), savaş motoru, (boşluk), deve, (boşluk), fil.
• İkinci sıra (soldan): kale, at, gözcü, zürafa, general, şah, vezir, zürafa, gözcü, at, kale.
• Üçüncü sıra (soldan): piyon piyonu, savaş motoru piyonu, deve piyonu, fil piyonu, general piyonu, şah piyonu, vezir piyonu, zürafa piyonu, gözcü piyonu, kral piyonu, kale piyonu.

Taşlar

Soldan sağa: faras (at), zürafa fil ve tali'a (kazık)

• şah (şah) – Yaygın satrançtaki şah gibi hareket eder, ancak oyun sırasında bir kez şah/şah mat veya çıkmaz (pat) durumunda bir kereye mahsus olarak kendi taşlarından herhangi biri ile yer değiştirebilir.
• vezir (wazir) – yatay veya dikey olarak bir kare hareket eder.
• general veya bakan (ferz) – Çapraz olarak bir kare hareket eder.
• zürafa (zurafa) – Çapraz olarak bir kare ve ardından yatay veya dikey olarak en az üç kare hareket eder.
• kazık (tali'a) - Yaygın satrançtaki fil gibi hareket eder, ancak en az iki kare hareket etmelidir.
• at (faras) – Yaygın satrançtaki at gibi hareket eder.
• kale (rukh) – Yaygın satrançtaki kale olarak hareket eder.
• fil (pil) – İki kare çapraz olarak hareket eder ve taşların üstünden atlayabilir.
• deve (jamal / şutur) - Bir çapraz ve iki düz hareket eder. Taşların üstünden atlayabilir. Yaygın satrançtaki at gibi "L" şeklinde, 2 × 1 yerine 3 × 1 şeklinde hareket eder.
• savaş motoru (dabbaba) – İki yatay veya dikey hareket eder. Taşların üstünden atlayabilir.
• piyonlar - Yaygın olan satrançtaki piyon gibi hareket eder, ancak başlangıçta çift hamle veya geçişte ele geçirme yapamaz. Her parçanın (piyon dahil) karşılık gelen bir piyonu vardır. Örneğin; kral piyonu, vezir piyonu, zürafa piyonu vb.