Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme
Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme (TCDB) ((İngilizce) Gender Responsive Budgeting), kaynakların kadınların ve erkeklerin ihtiyaçları, gereksinimleri ve ilişkileri doğrultusunda dağıtılmasına yönelik bir bakış açısıdır. TCDB, toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifinin planlama ve bütçeleme süreçlerine dâhil edilmesini amaçlamaktadır. TCDB, kadınların ve erkeklerin farklı ihtiyaçlarını ve önceliklerini temel haklar perspektifi ile dikkate almaktadır. Uygulandığı bölgelerde kamu harcamalarının toplumsal cinsiyet eşitliğini iyileştirip iyileştirmediğini araştırmaktadır. Bir başka ifadeyle, toplumsal cinsiyet eşitliği hakkında verilen taahhütlerin yerine getirilmesi ve uygulanması için önemli bir araç görevi görmektedir. Kamu kurum ve kuruluşlarındaki bütçe sürecinin her aşamasında eşitlik perspektifini güçlendirerek, toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini gidermeyi amaçlamaktadır. TCDB kadın ve erkekler için ayrı ayrı bütçe hazırlanması anlamına gelmez. Aynı zamanda, kaynakların yarısının erkeklere yarısının kadınlara verilmesi demek değildir[1] TCDB, merkezi ve yerel yönetimlerin bütçelerini kadınların ihtiyaçlarını ve gereksinimlerini göz önünde bulundurarak hazırlamaları yaklaşımını benimser. Cinsiyetler arasında ayrımcılığa sebep olan faktörlerin ortadan kaldırılması için önemli bir mali araçtır. TCDB'nin hedeflerinden biri de kadınların statüsünün toplumun her alanında yükseltilmesidir. Kadınların ve erkeklerin toplum içindeki ekonomik ve sosyal konumları birbirinden farklıdır. Dolayısıyla, devletin yahut belediyenin iktisadi faaliyetleri kadınları ve erkekleri farklı şekillerde etkilemektedir. Özetle, TCDB ile kamu harcamalarında bir artış veya kadınlar ve erkekler için ayrı bütçeleme yapılması değildir.
Avrupa'da toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme
[değiştir | kaynağı değiştir]Almanya'nın Berlin, Freiburg, Münih gibi çeşitli kentlerinde TCDB uygulamalarına rastlanmaktadır. Bu kentlerde, kadın sivil toplum örgütlerinin bütçe hazırlanmasına süreci önemli katkıları olmuştur. İsviçre'nin Basel-Stadt Kantonu'nda kamu politikalarından faydalananların cinsiyet bazlı dökümü yapılmaktadır. İspanya'nın Endülüs eyaletinde TCDB faaliyetlerinin etki raporunun yazılması yasalarla sağlanmaktadır.
Türkiye'de toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme
[değiştir | kaynağı değiştir]Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa Kent Konseyi Kadın Meclisi'nin yoğun çalışmaları ile TCDB konusunda Türkiye'deki öncü belediyelerden birisi olmuştur. Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi stratejik planlarında toplumsal cinsiyet eşitsizliğini azaltmaya yönelik çok sayıda proje sunmaktadır.