Kuzey İrlanda sorunu - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Kaynakça
  • 2 Dış bağlantılar

Kuzey İrlanda sorunu

  • العربية
  • Asturianu
  • Azərbaycanca
  • Беларуская (тарашкевіца)
  • Български
  • Brezhoneg
  • Bosanski
  • Català
  • Čeština
  • Cymraeg
  • Dansk
  • Deutsch
  • Ελληνικά
  • English
  • Esperanto
  • Español
  • Eesti
  • Euskara
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Gaeilge
  • Galego
  • עברית
  • हिन्दी
  • Hrvatski
  • Magyar
  • Bahasa Indonesia
  • Ido
  • Íslenska
  • İtaliano
  • 日本語
  • ქართული
  • 한국어
  • Lingua Franca Nova
  • Latviešu
  • Bahasa Melayu
  • Nederlands
  • Norsk nynorsk
  • Norsk bokmål
  • Occitan
  • Polski
  • Português
  • Română
  • Русский
  • Sardu
  • Scots
  • Srpskohrvatski / српскохрватски
  • Simple English
  • Slovenčina
  • Shqip
  • Српски / srpski
  • Svenska
  • ไทย
  • Українська
  • اردو
  • Tiếng Việt
  • 中文
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Troubles sayfasından yönlendirildi)
İrlanda siyasi haritasında Kuzey İrlanda (Northern Ireland) ve İrlanda (Republic of Ireland)

Kuzey İrlanda sorunu (İngilizce: The Troubles ["Sorunlar"], İrlandaca: Na Trioblóidí), Kuzey İrlanda'da süren ve çeşitli zamanlarda İrlanda Cumhuriyeti, İngiltere ve ana kara Avrupa'ya yayılan etnik milliyetçi[1] çatışmalardır. "The Troubles" dönemi 1960'ların sonunda başladı ve yaygın görüşe göre 1998 Belfast Anlaşması ile sona erdi.[2] Ancak şiddet eylemleri o zamandan beri ara sıra devam etmektedir.

En temel sorunlar, Kuzey İrlanda'nın anayasal durumu ve iki ana topluluk arasındaki ilişkilerdir. Çoğunlukla Protestan cemaatine mensup olan birlikçiler ve sadakatçiler, genelde Kuzey İrlanda'nın Birleşik Krallık'ın bir parçası olarak kalmasını istiyorlar. Öte yandan çoğunlukla Katolik cemaatine mensup olan İrlandalı milliyetçiler ve cumhuriyetçiler, Birleşik Krallık'tan ayrılıp birleşik bir İrlanda'ya katılmak istiyorlar. İlk gruptakiler genelde kendilerini Britanyalı olarak görmekteyken ikinci gruptakiler genelde kendilerini İrlandalı olarak görmektedirler.

Sürece müdahil olanlar arasında cumhuriyetçi ve sadık paramiliterler, Britanya ve İrlanda Cumhuriyeti devlet güvenlik güçleri, politikacılar ve siyasi aktivistler bulunmaktadır. Çıkan çatışmalarda 3.500'den fazla kişi yaşamını yitirmiştir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ (İngilizce) Gaffikin, Frank; mike Morrissey (2011). Planning in Divided Cities. Wiley-Blackwell. s. 197. ISBN 978-1405192187.
    (İngilizce) Roshwald, Aviel (2006). The Endurance of Nationalism: Ancient Roots and Modern Dilemmas. Cambridge University Press. ISBN 0521842670.
    (İngilizce) Kennedy-Pipe, Caroline (1997-01). The Origins of the Present Troubles in Northern Ireland. Longman. ISBN 978-0-582-10073-2.
    (İngilizce) McGarry, John; Brendan O'Leary (15 June 1995). Explaining Northern Ireland. Wiley-Blackwell. s. 18. ISBN 978-0-631-18349-5.
    (İngilizce) Dermot Keogh, ed. (28 January 2294). Northern Ireland and the Politics of Reconciliation. Cambridge University Press. s. 55–59. ISBN 978-0-521-45933-4.
    (İngilizce) Weitzer, Ronald (1995-01). Policing Under Fire: Ethnic Conflict and Police-Community Relations in Northern Ireland. State University Press. ISBN 978-0-7914-2248-9.
    (İngilizce) Coakley, John. "Ethnic Conflict and the Two-State Solution: The Irish Experience of Partition" 5 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 15 Şubat 2009 tarihinde erişildi.
  2. ^ (İngilizce) Aughey, Arthur. The Politics of Northern Ireland: Beyond the Belfast Agreement. s. 7. ISBN 978-0415327886.
    (İngilizce) Holland, Jack: Hope Against History: The Course of Conflict in Northern Ireland. Henry Holt & Company, 1999, s 221. ISBN 0-8050-6087-1.
    (İngilizce) Gillespie, Gordon. Historical Dictionary of the Northern Ireland Conflict. s. 250. ISBN 978-0810855830.
    (İngilizce) Elliot, Marianne: The Long Road to Peace in Northern Ireland: Peace Lectures from the Institute of Irish Studies at Liverpool University. University of Liverpool Institute of Irish Studies, Liverpool University Press, 2007, s 2. ISBN 1-84631-065-2.
    (İngilizce) Goodspeed, Michael: When reason fails: Portraits of armies at war: America, Britain, Israel, and the future. Greenwood Publishing Group, 2002, s. 44 ve 61. ISBN 0-275-97378-6.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Belfast'ta sivilleri öldürdüklerini itiraf eden devlet görevlileriyle yapılan 21 Kasım 2013 tarihli BBC röportajı 28 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 29 Kasım 2013 tarihinde erişilmiştir
  • g
  • t
  • d
Kuzey İrlanda sorunu
İrlanda tarihi · Kuzey İrlanda tarihi · Birleşik Krallık tarihi · İrlanda milliyetçiliği · İrlanda cumhuriyetçiliği · İrlanda birlikçiliği · Ulster sadakatçiliği
Taraflar
Cumhuriyetçi
paramiliterler
  • Geçici IRA
  • Resmî IRA
  • İrlanda Ulusal Kurtuluş Ordusu (INLA)
  • Sürekli IRA
  • Gerçek IRA
  • İrlanda Halk Kurtuluş Örgütü (IPLO)
Güvenlik güçleri
Birleşik Krallık
Britanya Ordusu
Kraliyet Hava Kuvvetleri
Kraliyet Donanması
Kuzey İrlanda
Ulster Savunma Alayı (UDR)
İrlanda Kraliyet Alayı
Ulster Kraliyet Polisi (RUC)
Ulster Özel Polisi (USC)
İrlanda Cumhuriyeti
Garda Síochána
İrlanda Ordusu
Sadık
paramiliterler
  • Ulster Savunma Birliği (UDA)
  • Ulster Gönüllü Gücü (UVF)
  • Sadakatçi Gönüllü Gücü (LVF)
  • Kırmızı El Komandoları (RHC)
  • Genç Vatandaş Gönüllüleri (YCV)
  • Ulster Genç Militanlar (UYM)
  • Ulster Direnci
  • UVF Orta Ulster Tugayı
  • Bağlantılı olduğu: Bazı RUC ve Britanya Ordusu mensupları
Zaman Çizelgesi
   
  • Kuzey İrlanda Sivil Haklar Derneği kuruldu (1967)
  • Bogside Muharebesi (1969)
  • Kuzey İrlanda genelinde ayaklanmalar (1969)
  • Operasyon Banner başladı (1969)
  • Sosyal Demokrat İşçi Partisi kuruldu (1970)
  • Operasyon Demetrius ile yargısız gözaltı süreci başladı (1971)
  • İrlanda hükümeti, Sinn Féin ve IRA mensuplarının medyaya erişimini engelleyen Yayın Kurumu Kanunu'nun 31. Maddesini yürürlüğe kondu (1971)
  • Birleşik Krallık Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen Kanlı Pazar (1972)
  • Kuzey İrlanda hükümeti feshedildi ve Londra'dan doğrudan yönetim başladı (1972)
  • Geçici IRA tarafından gerçekleştirilen Kanlı Cuma (1972)
  • Sosyal Demokrat İşçi Partisi ve Ulster Birlik Partisi iktidarında güç paylaşımıyla Kuzey İrlanda Meclisi kuruldu (1973)
  • Üç Geçici IRA mahkûmu Mountjoy Cezaevi'nden helikopterle firar etti (1973)
  • Ulster İşçi Konseyi grevi güç paylaşımı yapan Kuzey İrlanda Meclisi'ni sona erdirdi (1974)
  • Ulster Gönüllü Gücü tarafından, iddialara göre Britanya Ordusu'nun yardımı ile gerçekleştirilen Dublin ve Monaghan bombalamaları (1974)
  • Güney Armagh Cumhuriyetçi Eylem Gücü tarafından gerçekleştirilen Kingsmill katliamı (1976)
  • Geçici IRA tarafından düzenlenen Warrenpoint Pususu (1979)
  • Geçici IRA ve İrlanda Ulusal Kurtuluş Ordusu üyeleri tarafından gerçekleştirilen 1981 İrlanda açlık grevi (1981)
  • Açlık grevcisi Bobby Sands milletvekili seçildi ve Sinn Féin'in seçim siyasetine doğru kaymaya başlamasında dönüm noktası oldu (1981)
  • 38 Geçici IRA mahkûmu, Maze Cezaevi'nden firar etti (1983)
  • Geçici IRA tarafından düzenlenen Brighton otel bombalaması (1984)
  • Britanya ve İrlanda hükümetleri arasında Anglo-İrlanda Anlaşması (1985)
  • Geçici IRA tarafından düzenlenen Anma Günü bombalaması (1987)
  • Barış Süreci başladı (1988)
  • Operasyon Flavius, Milltown Mezarlığı saldırısı ve Onbaşı cinayetleri (1988)
  • Britanya hükümeti tarafından yürürlüğe konulan yayın kısıtlamaları (1988)
  • Bishopsgate bombalaması (1993)
  • Downing Street Deklarasyonu (1993)
  • Birinci Geçici IRA ateşkesi (1994)
  • Yayın kısıtlamaları kaldırıldı (1994)
  • Sedakatçilerin ateşkesi (1994)
  • Docklands bombalaması (1996)
  • Manchester bombalaması (1996)
  • İkinci Geçici IRA ateşkesi (1997)
  • Sorunların sonuna işaret eden Hayırlı Cuma Anlaşması (1998)
  • Meclis seçimleri gerçekleştirilir, Sosyal Demokrat İşçi Partisi ve Ulster Birlik Partisi en çok sandalye kazanır (1998)
  • Gerçek IRA tarafından düzenlenen Omagh Bombalaması (1998)
Siyasi partiler
Birlikçi partiler
  • Demokratik Birlik Partisi
  • Kuzey İrlanda Birlik Partisi
  • Ulster Birlik Partisi
  • İlerici Birlik Partisi
  • Muhafazakâr Parti
  • Birleşik Krallık Birlik Partisi
  • Geleneksel Birlikçi Ses
Milliyetçi partiler
  • Demokratik Sol
  • Fianna Fáil
  • Fine Gael
  • İşçi Partisi
  • İlerici Demokratlar
  • Sinn Féin
  • Sosyal Demokrat ve İşçi Partisi
  • İrlanda İşçi Partisi
  • İrlanda Cumhuriyetçi Sosyalist Partisi
  • Cumhuriyetçi Sinn Féin
Toplumlararası partiler
  • İttifak Partisi
Tarihsel olarak önemli partiler
  • Milliyetçi Parti
  • Kuzey İrlanda İşçi Partisi
  • Protestan Birlik Partisi
  • Vanguard Birlikçi İlerici Partisi
  • Kuzey İrlanda Kadın Koalisyonu
  • Halkın Demokrasisi
  • Cumhuriyetçi İşçi Partisi
  • Anti H-Blok
  • İrlanda Bağımsızlık Partisi
Commons'ta The Troubles
Taslak simgesiİrlanda ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.
Taslak simgesiSavaş ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.
Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • GND: 4224971-5
  • LCCN: sh85092558
  • NLI: 987007533830205171
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuzey_İrlanda_sorunu&oldid=33458778" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • İrlanda taslakları
  • Savaş taslakları
  • Kuzey İrlanda sorunu
Gizli kategoriler:
  • Webarşiv şablonu wayback bağlantıları
  • ISBN sihirli bağlantısını kullanan sayfalar
  • Tüm taslak maddeler
  • GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • Sayfa en son 17.35, 7 Temmuz 2024 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Kuzey İrlanda sorunu
Konu ekle