Kanlı Pazar (İrlandaca: Domhnach na Fola) veya Bogside katliamı, 30 Ocak 1972 tarihinde Kuzey İrlanda'nın Derry kentinin Bogside bölgesinde, 26 silahsız sivil haklar protestocusunun ve çevredekilerin Britanya Ordusu askerleri tarafından vurularak öldürülmesi olayıdır. Aralarında yedi gencin bulunduğu 13 erkek olay sırasında veya hemen ardından öldü, bir kişi ise o gün aldığı yaralardan dolayı dört buçuk ay sonra öldü. İki protestocu, üzerlerine sürülen askeri araçların altında kalarak yaralandı.[1] Yaralılardan beş kişi arkasından vuruldu.[2] Olay, Kuzey İrlanda Sivil Haklar Derneği'nin düzenlediği bir yürüyüş sırasında meydana geldi. Katliama katılan askerler Paraşüt Alayı Birinci Tabur üyeleriydi.[3]
Britanya hükûmeti olayla ilgili olarak iki ayrı soruşturma açtı. Olayın hemen ardından kurulan Widgery Tribünali, suçlamalara karşı askerleri ve Britanya makamlarını büyük ölçüde temize çıkardı. Askerlerin silahlı saldırısını "pervasızlığın sınırında" diye niteleyen Widgery'nin raporu, olayı örtbas etme amaçlı olduğu şeklinde yaygın olarak eleştirildi.[4][5][6]Newdigate'li Lord Saville başkanlığındaki Saville Soruşturması olayların yeniden incelenmesi için 1998 yılında açıldı. 12 yıl süren araştırmanın ardından 15 Haziran 2010'da Saville raporu kamuoyuna sunuldu. Olayın sorumluluğu hakkındaki tartışmaları yeniden alevledirebilir nitelikte bulgular içeren rapor, cinayetlere katılan bazı askerler için olası cezai soruşturmaların başlatılmasına yol açabilir.[7] Raporda, vurulanların tümünün silahsız olduğuna değinildi ve cinayetlerin "haksız ve yersiz" olduğu kaydedildi. Saville raporunun yayınlanması üzerine Britanya Başbakanı David Cameron, Birleşik Krallık adına resmen özür diledi.[8]
Geçici İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu'nun İrlanda'nın bölünmesine yönelik mücadelesi Kanlı Pazar'dan iki yıl önce başlamıştı, fakat olayla ilgili gelişen toplumsal algılar örgütün statüsünü ve örgüte katılım oranını önemli derecede artırdı.[9] Olayda ölenlerin, paramiliterler tarafından değil de Britanya Ordusu tarafından halkın ve basının gözü önünde vurulmasından dolayı Kanlı Pazar, Kuzey İrlanda'da Troubles döneminin en önemli olaylarından biri sayılır.[10]
^(İngilizce) Peter Pringle and Philip Jacobson (2000). Those Are Real Bullets, Aren't They?. London: Fourth Estate. ISBN 1-84115-316-8. P. 293: "Youngsters who had seen their friends die that day flocked to join the IRA..."
^(İngilizce) Eamonn McCann (2006). The Bloody Sunday Inquiry – The Families Speak Out. London: Pluto Press. ISBN 0-7453-2510-6. ss. 4–6.
Commons'ta The Troubles